چالش‌های حمایت از کالای ایرانی

چالش‌های حمایت از کالای ایرانی

گروه تجارت – مجتبی قدیری

حمایت از کالای تولید داخل راهکاری است که طی سال‌های اخیر به صورت مداوم توسط رهبر معظم انقلاب برای برون رفت از مشکلات اقتصادی تجویز شده است. امسال از سوی رهبر معظم انقلاب به نام سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری شده، لذا اصلاح قوانین مالیاتی، مبارزه با قاچاق و تولید کالاهای باکیفیت و ارزان‌قیمت داخلی از جمله راهکارهای پیشنهادی کارشناسان برای تحقق شعار سال ۹۷ است.

اصلاح ذهنیت‌های منفی در مورد کالای ایرانی

شاهرخ ظهیری، مشاور عالی رییس اتاق تهران از ضرورت فرهنگسازی نسبت به این مقوله که کالای ایرانی «بد» نیست، گفت: باید تلاش کرد تا با ارایه درک صحیح و واقعی در مورد اجناس ایرانی از طریق رسانه‌ها و به خصوص صدا و سیما، ذهنیت‌های منفی در مورد کالای ایرانی را اصلاح کرد.

قیمت تمام شده کالاهای ایرانی، بیش از نمونه‌ مشابه خارجی

 داریوش مهاجر، دبیر کنفدراسیون صنعت با اشاره برخی شواهد تاریخی در مورد رجحان یافتن کالاهای خارجی نزد ایرانیان گفت: باید توجه داشت که تغییرات فرهنگی کُند و بطئی است؛ ضمن آن‌که به نظر ‌می‌رسد افزایش اقبال به کالاهای داخلی، مستلزم آن است که افراد از سنین کودکی در ایران تحت این آموزش قرار گیرند که استفاده از کالای داخلی به کالاهای خارجی برتری دارد. البته برای تحقق این امر لازم است که تولیدکنندگان ایرانی خود را باور کرده و کالای با کیفیت تولید کنند. در عین حال، تولیدکنندگان به صرف تولید کالای با کیفیت که ‌نمی‌توانند وارد بازار شوند و قیمت تمام شده این کالا‌ها نیز باید قادر به رقابت باشند. به دلیل برخی مشکلات از جمله مشکلاتی که تحت تأثیر سیاست‌های ارزی پدید آمده، قیمت تمام شده کالاهای ایرانی، بیش از نمونه‌های مشابه خارجی است.

۳ رکن حمایت از کالای ایرانی

حسن‌عابدی‌جعفری، نایب‌رییس کمیسیون تسهیل ‌کسب‌وکار نیز بر این عقیده بود که حمایت از کالای ایرانی دارای ۳ رکن تولیدکننده یا همان طرف عرضه، رکن دوم مصرف‌کننده یا طرف تقاضا و زمینی است که این بازیگران در آن فعالیت ‌می‌کنند. اگر این مدل ۳ وجهی به صورت منسجم در نظر گرفته شود و نحوه تعامل تک‌تک اجزای آن مورد توجه قرار گیرد، ‌می‌توان امیدوار بود که اهداف مورد نظر محقق شود. سال جاری نیز نقطه شروع است و نباید چنین تصور شود که در پایان سال، هیچ کالای خارجی مصرف نخواهد شد.

وی با طرح این انتقاد که چارچوب تحلیل مسایل، صرفاً مبتنی بر بیان ضعف‌هاست، ادامه‌داد: در تحلیل مسایل و مشکلات، معمولاً آسیب‌شناسی را انتخاب ‌می‌کنیم و انتخاب این روش نیز صرفاً به بیان ضعف‌ها، ناراستی‌‌ها و کاستی‌‌ها منتهی ‌می‌شود. در حالی‌که اگر چارچوب تحلیل را به چارچوب راهبردی تغییر دهیم، ضعف‌‌ها و نقاط قوت، تهدیدات مانند تحریم‌ها و نیز فرصت‌هایی که در این زمینه پدید ‌می‌آید، قابل بررسی خواهد بود. برای مثال، شرایط تحریم، بهترین فرصت برای عرض اندام کالای ایرانی است.

ضربه قاچاق به پیکر تولید

حبیب‌ا…انصاری، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی هم از لزوم توجه به مسایل بیرونی تولید از جمله قاچاق، عدم وجود استراتژی تولید، استراتژی واردات از لحاظ کمی و کیفی، نرخ بالای تسهیلات، تغییرات تعرفه‌ای، سیاست‌های مالی و ارزی، تعدد واحدهای صنعتی، نوع تبلیغات و… سخن گفت و ادامه‌داد: امروز قاچاق یکی از پدیده‌های شومی است که بزرگ‌‌ترین ضربه را به پیکره تولید به ویژه در بخش لوازم خانگی و پوشاک وارد ‌می‌کند. البته با کشف کالای قاچاق مسأله حل ‌نمی‌شود و مهم آن است که این کالا‌ها پس از کشف چه سرنوشتی پیدا ‌می‌کنند.

وی گفت: در کنار توجه به این مسایل باید به مدیریت دانش‌محور، توجه به توسعه کمی و ساختار کیفی و همچنین بهینه‌سازی مصرف در صنایع توجه شود. با وجود مشکلات متعددی که بر سر راه تولید قرار دارد، برخی راهکار رونق تولید یا حمایت از کالای ایرانی را اقدامات فرهنگی عنوان ‌می‌کنند؛ در حالی‌که متأسفانه، امروز مسأله تولید، مسایل فرهنگی نیست. هرچند، این اقدامات فرهنگی ‌می‌تواند از طریق کاهش هزینه تبلیغات برای تولیدکنندگان ایرانی و معرفی بیش‌تر کالاهای ایرانی مؤثر واقع شود.

تهدید تولید ایرانی با ۳ عامل قاچاق، فساد و رانت

احمدرضا‌رعنایی، عضو انجمن تخصصی صنایع همگن هم با اشاره به طرحی که در تلویزیون برای تبلیغات رایگان کالاهای ایرانی به عنوان هدیه رسانه ملی به صنایع فعال در دست اجراست، گفت: بزرگ‌‌ترین خدمتی که ‌می‌توانیم به تولیدکننده ایرانی ارایه کنیم، بهبود فضای ‌کسب‌وکار است. چالش‌های فضای ‌کسب‌وکار، پاشنه آشیل تولیدکنندگان ایرانی است. درعین حال، بخش بزرگی از مشکلات تولیدکنندگان ناشی از معضلات بیرونی بنگاه‌هاست.

وی گفت: اگرچه حمایت از تولید داخلی از زبان مسؤولان مطرح ‌می‌شود، اما واقعیت این است که تولیدکنندگان، گویی در داخل کشور نیز با انواع تحریم‌ها مواجه هستند.

رعنایی همچنین معتقد بود که ۳ عامل تهدید یعنی قاچاق، فساد و رانت ‌می‌تواند تولید ایرانی را از پای درآورد. رعنایی گفت: باید فرهنگی در کشور و در میان مسؤولان حاکم شود که آنها تلاش کنند، ذهن تولیدکنندگان را از دغدغه‌های محیط ‌کسب‌وکار آزاد کنند.

صادرات پیش شرط حمایت از کالای داخلی است

محمدلاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات ایران می‌گوید: تقاضای داخلی به تنهایی پاسخگوی این حجم از اقتصاد نخواهد بود و حتماً می‌بایست موضوع صادرات را نیز در اولویت هدفگذاری‌های سال ۹۷ قرارداد تا بتوان توأمان با تأمین تقاضای داخلی، مازاد تولید را نیز صادر کرد تا ایجاد اشتغال کند و ارزآوری مناسبی برای کشور داشته باشد. وی افزود: دولت هم باید با تسهیل قوانین و رفع موانع، تولید را به نوعی حمایت کند که با قیمت تمام‌شده رقابتی و کیفیت بالا به ‌دست مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی برسد. از سوی دیگر، مجلس نیز باید با وضع قوانین جدید و رفع موانعی که در قانون وجود دارد، از تولید و سرمایه‌گذار حمایت به عمل بیاورد. وی محدود شدن یا ممنوع شدن واردات کالای خارجی و ایجاد انحصار در بازار داخلی را باعث حمایت از تولید ملی نمی‌داند و می‌گوید: تجربه ۴دهه گذشته نشان می‌دهد در شرایطی که انحصار ایجاد شود، کیفیت قربانی شده و رقابت از بین می‌رود؛ لذا به‌ نظر می‌رسد که مسؤولیت تولیدکنندگان نیز در شرایط کنونی دو چندان خواهد شد و باید به سمت تولیداتی بروند که رقابتی باشد.

متقاعد کردن مصرف‌کننده وظیفه سنگین تولیدکنندگان

حسین‌سلاح‌ورزی، نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران هم می‌گوید: گروه‌های کم درآمد جامعه به این دلیل از کالای خارجی استفاده می‌کند که در مقایسه با کالاهای ایرانی، بسیار ارزان‌تر هستند، بنابراین برای تولیدکنندگان، وظیفه‌ای سنگین ایجاد می‌شود که کالای ارزان تولید کنند. وی افزود: طبقه متوسط به بالا هم به این دلیل کالای خارجی خریداری می‌کنند که مطلوبیت بالاتری داشته و به ‌نظر آنها، کیفیت بالاتری نسبت به تولیدات ایرانی دارند. این فعال اقتصادی تأکید‌کرد: بهترین و مؤثر‌ترین ابزار تحریک تقاضای مصرف‌کننده و توجه دادن آنها به مصرف کالاهای ایرانی است؛ اما باید گفت که این اتفاق نمی‌افتد، مگر این‌که مصرف‌کنندگان به لحاظ ذهنی و روحی به این اتفاق، باور پیدا کنند. سلاح‌ورزی گفت: برای متقاعدکردن مصرف‌کنندگان، علاوه بر وظیفه سنگینی که تولیدکنندگان به ‌عهده دارند، برخی نهادهای فرهنگی، اجتماعی، مدیریت شهری و رسانه‌های پرمخاطب و مهم‌تر از همه، مدیران اقتصادی نیز باید اقدامات مفید و کارآمدی داشته باشند؛ به‌خصوص این‌که باید رسانه بزرگی مثل صدا و سیما، با تهیه برنامه‌های جذاب و غیرشعاری، فایده‌های حمایت از کالاهای ایرانی در کوتاه‌مدت و بلندمدت را به مصرف‌کنندگان بیاموزد.

تغییر قوانین به نفع تولید داخلی

مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی‌ و دارایی از تدوین راهبردهایی برای تحقق شعار «حمایت از کالای ایرانی» در این وزارتخانه خبر داد و گفت: برای حمایت از تولید داخلی باید قوانین را به نفع تولیدکنندگان تغییر دهیم. کرباسیان اظهارکرد: برای حمایت از تولید داخل باید مالیات‌ها را به سمت افرادی که تولیدکننده نیستند، هدایت کنیم که با همین رویکرد از سال گذشته برنامه جلوگیری از فرار مالیاتی در دستور کار قرار گرفت. وی با تأکید بر این‌که باید سیستم بانکی نیز به کمک تولید بیاید، افزود: باید با اعمال نرخ سودهای ترجیحی که زمینه‌ساز اشتغال است، به بخش تولید کمک کرد. کرباسیان، حمایت از صادرات ‌و تسهیل ورود مواداولیه به کشور از طریق کاهش تشریفات گمرکی را مورد تأکید قرارداد و گفت: یکی دیگر از اقدام‌ها برخورد با قاچاق است که در این زمینه سامانه‌ای ایجاد شده که به شناسایی قاچاق کمک می‌کند.