دستیابی به جایگاه دهم جهان با تولید ۶۵۵ هزار تن فلز سرخ

در افق ۱۴۰۵ محقق می‌شود دستیابی به جایگاه دهم جهان با تولید ۶۵۵ هزار تن فلز سرخ محمد قره‌داغلی- همواره یکی از مهم‌ترین فلزات مورد استفاده بشر از ابتدا تاکنون مس بوده و امروزه یکی از پرکار‌ترین فلزات غیرآهنی سنگین است. مس خالص به‌دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و به‌خصوص رسانایی الکتریکی (که تنها نقره […]

در افق ۱۴۰۵ محقق می‌شود

دستیابی به جایگاه دهم جهان با تولید ۶۵۵ هزار تن فلز سرخ

محمد قره‌داغلی- همواره یکی از مهم‌ترین فلزات مورد استفاده بشر از ابتدا تاکنون مس بوده و امروزه یکی از پرکار‌ترین فلزات غیرآهنی سنگین است. مس خالص به‌دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و به‌خصوص رسانایی الکتریکی (که تنها نقره از آهن رساناتر است)، چکش‌خواری بالا و در نتیجه قابلیت بالای کار بر روی آن و مقاومت در برابر خوردگی کاربرد وسیعی دارد. کانه‌های ترکیبات مس با رنگ‌های روشن به‌خصوص قرمز، سبز و آبی مشخص می‌شوند.

مناطق مختلفی از ایران دارای سنگ‌های معدنی حاوی مس هستند که بیش‌تر آنها از درصد بالایی از مس خالص برخوردارند. بررسی‌های زمین‌شناسی نشان می‌دهد فراوانی مس در سنگ‌های ماگمایی پیش از ترشیاری در حد متوسط است و سنگ‌های آتشفشانی، آندزیتی، آندزی بازالت، تراکی آندزیت و بازالت‌های ائوسن میانی، فراوانی بیش‌تری از مس نشان می‌دهند. بر این اساس ۶ منطقه جغرافیایی در ایران مشخص شده که مهم‌ترین ذخایر مس ایران را دربر می‌گیرند.که شامل موارد زیر است:

۱٫منطقه ارومیهـ دختر که به ۳ بخش جنوبی (کرمان)، مرکزی (انارک، کاشان) و شمالی، ۲٫منطقه البزر غربی (طالقان و طارم)، ۳٫منطقه سبلان (اردبیل و اهر)، ۴٫منطقه کویر-سبزوار (بینالود و تک‌نار)، ۵٫منطقه لوت، ۶٫منطقه مکران

استقرار ایران روی کمربند جهانی مس این فرصت را فراهم می‌کند که با فعالسازی این بخش و فرآوری مواد معدنی و دستیابی به بالا‌ترین ارزش افزوده، باعث رشد و شکوفایی کشور در این بخش شود البته این صنعت نیز نیازمند برنامه‌ریزی‌های درست، سرمایه‌گذاری‌های مناسب و اعتماد به بخش خصوصی در واگذاری پروژه‌ها است.

ایران با برخورداری از ۲۱ میلیون تن ذخیره قطعی مس، ۳٫۱ درصد از ذخایر جهانی این فلز سرخ را در اختیار دارد و سیاست خود را برای دستیابی به جایگاه دهم جهانی با تولید ۶۵۵ هزار تن در افق ۱۴۰۵ دنبال می‌کند.

بر پایه افق پیش‌بینی شده، در سال ۱۴۰۱ ظرفیت تولید هلدینگ مس به ۴۲۵ هزار تن می‌رسد و با احتساب لیچینگ به ۵۲۵ هزار تن افزایش می‌یابد، بنابراین انتظار می‌رود در سال ۱۴۰۵ این ظرفیت به ۶۵۵ هزار تن برسد.

سرانه کنونی تولید ۱۶ هزار و یکصد کیلوگرم اعلام شده است که نسبت به ۱۰ هزار و ۷۰۰ کیلوگرم در سال ۱۳۹۲ ارتقا پیدا کرده است.

برنامه سال ۱۴۰۵، دستیابی به سرانه ۲۲ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم تولید کاتد است؛ در حالی‌که رقم متوسط سرانه تولید جهانی نزدیک به ۲۴ هزار کیلوگرم (۲۴ تن) است.

اکنون ظرفیت تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن کنسانتره مس در کشور وجود دارد و برای برنامه توسعه در این بخش به دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن کنسانتره نیاز است. نکته قابل توجه آن‌که مازاد کنسانتره نیز نخواهیم داشت.

‌بر پایه برنامه‌ریزی‌ها، یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن از کنسانتره مورد نیاز از معادن کنونی و ۴۵۰ هزار تن از معادن چهارگانه (دره آلو، دره زار، دره زرشک و چاه فیروزه) تأمین می‌شود.

بررسی جداول آماری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نشان می‌دهد در سال ۱۳۸۴ به عنوان آغازگر برنامه چهارم توسعه ظرفیت تولید مس کاتد ۲۱۶ هزار تن پیش‌بینی شده بود که میزان تولید با افزایش ۳ هزار تنی به ۲۱۹ هزار تن رسید. در سال ۱۳۹۲ ظرفیت این بخش ۲۵۰ هزار تن شد و عملکرد نیز به ۱۸۸ هزار تن رسید.

این در حالی است که عملکرد ۳ ماهه نخست امسال نشان می‌دهد تولید کنسانتره مس در مقایسه با برنامه تعریف شده ۸٫۳ درصد رشد داشت؛ به گونه‌ای که در ۳ ماهه ۳۱۴‌ هزار و ۱۳تن کنسانتره مس تولید شد اما در برنامه، تولید ۲۸۹ هزار و ۸۳۵ تن تعریف ‌شده بود.

کل استخراج بهاره شرکت مس از مجتمع‌های سرچشمه، میدوک، سونگون و معادن دیگر در مجموع ۴۸ میلیون و ۶۴۵ هزار تن سنگ مس بود که در مقایسه با برنامه تعریف‌شده (۴۳‌ میلیون و ۳۴۳ هزار تن)، رشد ۱۲درصدی را رقم زد.

همچنین برنامه تعیین‌شده تا پایان خرداد‌ماه برای برداشت سنگ سولفوری از مس سرچشمه، میدوک و سونگون ۱۳میلیون و ۳۲۲ هزار تن بود، درحالی که عملکرد ۱۴میلیون و ۱۸۳هزار تنی در این دوره ۶٫۵ درصد از برنامه پیش رفت.

گفتنی است که مس به‌طور گسترده در تولید قطعات و ماشین‌آلات صنعتی غیرالکتریکی، لوازم خانگی، تجهیزات تهویه هوا و ماشین‌آلات کشاورزی به مصرف می‌رسد. همچنین مس در صنایع حمل و نقل از قبیل رادیاتور، لنت و لوله ترمز، یاتاقان، بوکش، کاربراتور، خطوط روغن، لوکوموتیو دیزلی، ترن برقی، تراموا و دستگاه‌های مخصوص سوییچ کردن و فرستادن علائم می‌باشد.

در صنایع نظامی در تهیه فشنگ تفنگ‌های کوچک، خشاب‌ها، خازن‌‌ها و فیوز‌ها و همچنین تجهیزات و ماشین‌آلات ارتباطی، اجزای الکتریکی و قطعات کامپیوتر کاربرد دارد. به‌علاوه در سلاح‌های تاکتیکی و استراتژیک مانند زیردریایی‌های اتمی، در موشک‌ها، هواپیماهای نظامی، کنترل‌های الکتریکی در هواپیما و کابل موشک استفاده می‌گردد.