بلاک‌چین به زبان ساده!

به بهانه تغییر رویکرد بانک مرکزی به فناوری‌های نوین بلاک‌چین به زبان ساده! دبیر کل بانک مرکزی از مطالعات متمرکز این بانک برای بهره‌گیری از فناوری بلاک‌چین خبر داد و پیش‌بینی‌ کرده است که بسیاری از مشکلات موجود در دنیای مالی فعلی مانند جعل و کلاهبرداری با سیستم رمزنگاری پیشرفته‌ای که در بلاک‌چین وجود دارد، […]

به بهانه تغییر رویکرد بانک مرکزی به فناوری‌های نوین

بلاک‌چین به زبان ساده!

دبیر کل بانک مرکزی از مطالعات متمرکز این بانک برای بهره‌گیری از فناوری بلاک‌چین خبر داد و پیش‌بینی‌ کرده است که بسیاری از مشکلات موجود در دنیای مالی فعلی مانند جعل و کلاهبرداری با سیستم رمزنگاری پیشرفته‌ای که در بلاک‌چین وجود دارد، کلاً متحول خواهد شد.

با فناوری بلاک‌چین، دنیا کوچک‌تر خواهد بود. یعنی بلاک‌چین سرعت انجام معاملات و تراکنش‌ها را به حدی بالا می‌برد، که مسافت کوچک جلوه خواهد کرد.

بلاک‌چین در آینده اقتصاد و رشد اجتماعی جوامع تأثیر‌گذار بوده و به افزایش سطح رفاه جامعه و توزیع ثروت کمک خواهد کرد.

مثال بسیار ساده

من در یک جمع ۱۰۰ نفری، برگه‌ای از اطلاعات را بالا می‌گیرم و همه با تلفن همراهشان از آن برگه عکس می‌گیرند. حالا اگر من آن اطلاعات را نابود کنم یا تغییری در آن دهم دیگر برای آن جمع قابل پذیرش نیست؛ زیرا آنها یک کپی از نسخه اصلی را دارند، مگر این‌که من موبایل همه را بگیرم و آن را حذف کنم.

حالا این جمع می‌تواند به صورت عمومی و بالای چندین میلیون نفر باشد که در بیت‌کوین و اتریوم و سایر ارزهای بلاک‌چینی شاهد آن هستیم و یا به صورت خصوصی برای یک جامعه مخصوص باشد. بلاک‌چین یک شرکت نمونه‌ای از بلاک‌چین خصوصی است.

ذات بلاک‌چین!

وقتی شما به یک بلاک‌چین متصل می‌شوید، یک نسخه از کل بلاک‌چین را دریافت می‌کنید. هرگونه تغییری در بلاک‌چین امکان‌پذیر نیست، مگر این‌که بیش از ۵۰ درصد از داده‌های رایانه‌های متصل به شبکه تغییر کند.

در حقیقت فناوری بلاک‌چین به خودی خود یک فناوری بنیادی نیست، بلکه مجموعه‌ای از فرایندهای هش‌گذاری و رمزنگاری، توزیع جمعی و… است که باعث ایجاد ایده‌ بلاک‌چین شده‌اند.

بلاک‌چین عمومی ضد انحصاری

مثال اجرایی: بیت‌کوین، اتریوم، لایت‌کوین و انواع سیستم‌های عمومی و آزاد مبتنی بر بلاک‌چین

اغلب شما این یکی را می‌شناسید. بیت‌کوین و اتریوم نمونه‌هایی از این نوع بلاک‌چین هستند. در این نوع بلاک‌چین، ما انحصار تراکنش‌‌ها را در اختیار نداریم. برای مثال بیت‌کوین را در نظر می‌گیریم که یک دفتر کل توزیع شده است.

می‌خواهم ۵ بیت‌کوین ارسال کنم. به افراد فعال در شبکه که ماینر نام دارند، فریاد می‌زنم «بچه‌ها، می‌خواهم این ۵ بیت‌کوین را به این فرد (آدرس بیت‌کوین) بفرستم.»

آیا من واقعاً ۵ بیت‌کوین دارم؟ ادعای دروغ نیست؟ نمی‌خواهم تقلب کنم؟ افراد فعال در شبکه بیت‌کوین پیغام من را می‌شنوند و روند تأیید معامله را شروع می‌کنند. فردی که تراکنش را تأیید می‌کند، انتخابی نیست. ما نمی‌توانیم تأییدکننده را تعیین کنیم. نکته اینجاست که هیچکس این قدرت را نخواهد داشت.

از این نوع بلاک‌چین زمانی استفاده می‌شود که نظر تمام جامعه مورد نظر در آن شبکه مهم باشد، نه فقط چند فرد خاص.

در این بلاک‌چین هر کسی می‌تواند قراردادهای هوشمند ایجاد کند و یا پول و داده‌ها را منتقل کند. اطلاعات مهم در این بلاک‌چین‌‌ها به صورت رمزنگاری شده قابل ذخیره‌سازی هستند.

«علی می‌خواهد برنامه‌ای را توسعه دهد که همه بتوانند دیدگاه سیاسی خود را در آن بیان کنند. او باید از حریم خصوصی مشترکین محافظت کند.»

برای کار علی، ما می‌توانیم از بلاک‌چین ضد انحصاری استفاده کنیم. هر کس در هر جای دنیا می‌تواند با اجرای شبکه نظرش را بیان کند. هیچ قدرتی نمی‌تواند چیزی را حذف یا تغییر دهد.

بلاک‌چین عمومی انحصاری

مثال اجرایی: چند شرکت فرآورده‌های گوشتی در ایالات متحده

در این بلاک‌چین افرادی خاص برای تأیید فعالیت‌ها انتخاب می‌شود. این افراد می‌توانند یک مقام، کارمند ارشد، دولت، مؤسسه یا اشخاص دیگری باشند. داده‌ها قابل مشاهده برای عموم هستند اما می‌توان از یک‌سری اطلاعات خاص محافظت کرد.

«محمد یک پرورشگاه ماهی دارد. او می‌خواهد زنجیره تأمین پرورشگاه خویش را برای عموم شفاف‌سازی کند. مثلاً او می‌خواهد مردم بدانند؛ ماهی که خریداری می‌کنند، از کجا صید شده، چه زمانی بسته‌بندی شده و انواع اطلاعات دیگر»

در این نوع بلاک‌چین، محمد روی ماهی‌هایش یک کد QR قرار می‌دهد و مشتریان می‌توانند با اسکن کد هر ماهی از اطلاعات آن آگاه شوند. مشتریان فقط قادر به مشاهده اطلاعات هستند و نمی‌توانند چیزی را کم و زیاد کنند. برای ثبت اطلاعات هر ماهی در بلاک‌چین از روش‌های مختلفی می‌توان کمک گرفت. مثلاً به ماهی‌گیران و کارمندان بخش بسته‌بندی، اجازه ثبت اطلاعات در بلاک‌چین داده می‌شود تا زمان صید یا بسته‌بندی هر ماهی با استفاده از دستگاه‌های مخصوص ثبت شود. اطلاعات ذخیره شده روی بلاک‌چین قابل تغییر نیستند، بنابراین برای شرکت اعتبار بزرگی محسوب می‌شود.

بلاک‌چین خصوصی انحصاری

مثال اجرایی: سیستم‌های پرداخت حقوق با بلاک‌چین

این نوع بلاک‌چین می‌تواند برای نهاد‌های مختلف خصوصی و دولتی مورد استفاده قرارگیرد. در این بلاک‌چین افرادی خاص برای تأیید فعالیت‌ها انتخاب می‌شود و فقط افرادی خاص امکان مشاهده اطلاعات ثبت شده را دارند.

«کسب و کار رضا به دو شرکت کوچک و یک شرکت حسابداری دیگر هم مرتبط است. آنها به ‌طور منظم با یکدیگر همکاری می‌کنند.»

رضا می‌خواهد یک اعتماد کامل بین طرفین برقرار شود؛ اما نمی‌خواهد به جز سران شرکت، فرد دیگری اطلاعات را دستکاری کند یا بخواند. بهترین گزینه برای رضا استفاده از نوع سوم بلاک‌چین است.