مزایده کاغذ روزنامه و آخرین روزهای مطبوعات کاغذی

سه‌خان روزانه نشریات برای چاپ یک شماره!

مزایده کاغذ روزنامه و آخرین روزهای مطبوعات کاغذی

مسعود طاهری- روزنامه همچنان برای بسیاری از مردم یک نوستالژی فرهنگی است؛ حال چه آن را بخوانند یا نخوانند! اما بودنش را به نبودنش ترجیح می‌دهند. این صفحات پر از خبر و تحلیل در هر زمانی مشتریان خاص خودش را داشته است. چه آن زمان که حل کردن جدول‌های ورزشی و غیرورزشی عشق و علاقه بسیاری از مردم بود؛ چه آن زمان که علاقه‌مندان به خرید خودرو و… برای دیدن آگهی‌های مربوطه در ضمیمه روزنامه همشهری منتظر آمدن طلوع صبح بودند و چه حالا که بسیاری از طریق دیدن آگهی‌های مناقصه‌ومزایده به دنبال به دست آوردن نانی برای خود هستند. اما این روز‌ها حال روزنامه‌ها اصلاً خوب نیست. قرار نبود این طور شود. مثل همه دوره‌ها و همه دولت‌ها قرار بود وضعیت روزنامه‌ها بهتر شود. بگذریم… این روز‌ها مطبوعات با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند. کاغذ، مرکب، زینک و… .

معضل کاغذ

«کاغذ نداریم»؛ این اولین جمله‌ای است که از زبان کاغذفروشان می‌شنویم ولی اگر دست‌به‌نقد باشی و بدانند که نماینده روزنامه هستی آن وقت داستان فرق می‌کند. تازه مزایده کاغذ آغاز می‌شود! مطبوعات مجبورند که کاغذی برای چاپ داشته باشند و تمام واردات کاغذ دولت نیز تاکنون کفاف روزنامه‌ها و نشریات کاغذی را نداده است. در بازاری که هر کیلو کاغذ روزنامه ۱۵ هزار تومان قیمت دارد، امیدی به ثبات اوضاع اقتصادی نیست. برخی از مطبوعات یا تعطیل شده‌اند یا تعداد صفحاتشان را کاهش داده‌اند.

معضل زینک

زینک نیز دیگر محصولی است که نیازش از نان شب برای چاپ روزنامه واجب‌تر است. اگر روزنامه‌ای هر مقدار کاغذ داشته باشد اما زینک نداشته باشد، نمی‌تواند حتی یک برگ روزنامه چاپ کند پس اهمیت زینک نه تنها کمتر از کاغذ نیست بلکه بسیار بیشتر هم هست، زیرا کمبود کاغذ به معنای کاهش تیراژ نشریه است اما کمبود زینک به معنای عدم انتشار آن است. جالب آن که اتحادیه لیتوگراف‌ها و چاپخانه‌داران سال قبل اعلام کرده بود که اگر نشریات پول زینک را زودتر بریزند برایشان زینک تهیه خواهد کرد؛‌ اما مشاهدات فعلی حاکیست که نه تنها زینکی برای مطبوعات در کار نیست بلکه کسانی که از قبل نیز پول زینک را پرداخت کرده بودند -همچون داستان خودرو- دستشان برای گرفتن زینک به جایی بند نیست! طبق آمار گمرک، در سال ۹۶ حدود چهارمیلیون‌و ۵۰۰ هزار مترمربع زینک افست وارد کشور شد ولی در سال ۱۳۹۷ تنها دومیلیون‌و ۷۰۰ هزار مترمربع زینک افست وارد شده پس در واقع رقم واردات زینک افست به کشور به کمتر از سه‌میلیون مترمربع رسیده است! در نمایشگاه بین‌المللی کتاب که چندی پیش برگزار شد، بسیاری از ناشران نتوانسته‌اند به دلیل نبود زینک کتاب‌هایشان را چاپ کنند.

معضل مرکب

آخرین مشکل فنی نشریات نیز به تهیه مرکب برمی‌گردد؛ جایی که بعد از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب همچنان، همچون کاغذ و زینک نتوانستیم به خودکفایی برسیم و باید همچنان چشم‌انتظار بیگانگان باشیم! البته معضل مرکب همچون بحران کاغذ و زینک تازگی ندارد و آمار‌ها حکایت از این دارند که کمبود و نبود مرکب چند سالی هست که گریبان صنعت چاپ را گرفته است. بنابر گفته چاپگران، با وجود واردات مرکب نامرغوب از کشورهای غیرمتخصص، برخی واردکنندگان همچنان مرکب را با قیمتی بسیار بیشتر از قیمت خرید به چاپگران می‌فروشند و واردات مرکب راهی برای کسب سود کلان شده است. به گفته فعالان حوزه چاپ، مرکب تولید داخل برای ماشین‌های چهاررنگ مناسب نیستند و تنها برای استفاده در ماشین‌های تک‌رنگ و دورنگ کاربرد دارند و همین مسأله باعث شده که نشریات محتاج مرکب خارجی باشند.

با توجه به شرایط فعلی می‌توان نتیجه گرفت که حداقل در ایران دوران مطبوعات کاغذی به پایان نزدیک است و هیچ تلاش جدی برای جلوگیری از این اتفاق تلخ مشاهده نمی‌شود. شاید دولت نیز به خوبی واقف به این موضوع باشد که کاغذ برای مطبوعات حکم مرکب برای خودکار را دارد ولی به دلایلی همچون تحریم‌ها و مسایل دیگر قادر به تأمین خواسته‌های اهالی مطبوعات نیست. مطبوعاتی که برای چاپ هر شماره خود مجبور به عبور از سه‌خان تهیه کاغذ، زینک و مرکب هستند و امیدشان برای چاپ شماره بعدی خود تنها به گذر از این سه‌خان بند است.

ارز ۴۲۰۰ تومانی برای کاغذ

آخرین اخبار حکایت از این دارد که ارز کاغذ همچنان ۴۲۰۰تومان باقی خواهد ماند. در همین ارتباط، حسین انتظامی، رییس کارگروه ساماندهی کاغذ اعلام کرد که ارز مصوب واردات کاغذ نشر و مطبوعات ۴۲۰۰ تومانی باقی می‌ماند. به گفته وی در جلسه‌ای که به همت معاون اول رییس‌جمهور و با حضور مسؤولان همه دستگاه‌های مرتبط با کاغذ از جمله وزیر فرهنگ و رییس بانک‌مرکزی و نمایندگان حوزه‌های نشر و مطبوعات تشکیل شد، پیشنهاد مشترک وزرای فرهنگ و ارشاداسلامی و صنعت،‌معدن‌وتجارت بررسی شد و با توجه به تأکیدات رهبرمعظم‌انقلاب مبنی بر حل مسأله کاغذ حوزه فرهنگ مقرر شد ارز تخصیصی برای مصرف کاغذ نشر و مطبوعات، همچنان ۴۲۰۰ تومانی باقی بماند.

حال باید دید که آیا اینگونه تمهیدات می‌تواند معضل کمبود کاغذ را حل کند یا خیر؟ از سوی دیگر همچنان نشریات درگیر دوخان دیگر چاپ روزانه نشریه خود یعنی کمبود زینک و مرکب نیز هستند و باید منتظر ماند تا دولت برای این معضلات نیز راهی پیدا کند.