آیا دولت موافق ورود نقدینگی به بازارسرمایه است؟!

وقتی حرف و عمل با هم نمی‌خواند آیا دولت موافق ورود نقدینگی به بازارسرمایه است؟! گروه بانک، بیمه، بورس- از یک‌سو نقدینگی کشور بر‌اساس آخرین آمارها بیش از ۲۴۰۰ هزار میلیارد تومان است و این در حالی است که روزانه هزار میلیارد تومان به آن افزوده می‌شود. از سوی دیگر بازارسرمایه توانسته در سال‌جاری رویایی‌ترین […]

وقتی حرف و عمل با هم نمی‌خواند

آیا دولت موافق ورود نقدینگی به بازارسرمایه است؟!

گروه بانک، بیمه، بورس- از یک‌سو نقدینگی کشور بر‌اساس آخرین آمارها بیش از ۲۴۰۰ هزار میلیارد تومان است و این در حالی است که روزانه هزار میلیارد تومان به آن افزوده می‌شود. از سوی دیگر بازارسرمایه توانسته در سال‌جاری رویایی‌ترین سال حیاتش را تجربه کند و هیچ بعید نیست که شاخص کل بورس تا زمان آغاز سال رقم ۶۰۰ هزار واحدی را نیز رد کند. کارشناسان رکوردشکنی‌های مدام شاخص کل بازارسرمایه را به علت ورود نقدینگی می‌دانند. دولت و کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند که بازارسرمایه بهترین مکان برای ورود نقدینگی است. حال در چنین شرایطی شاهد دو حرکت بسیار عجیب از سازمان بورس بودیم. اولین حرکت عجیب مربوط به شرطی شدن ورود به بورس بود و دیگری نیز محدود شدن دامنه نوسان از پنج درصد به دو درصد. حال باید از دولت پرسید که آیا موافق ورود نقدینگی به بازارسرمایه است یا خیر؟ اگر جواب مثبت است باید پرسید آیا شرطی کردن ورود به بورس و محدود کردن دامنه نوسانات آن هم در شرایطی که بازارسرمایه در حال رکوردشکنی بوده است، کار درستی است؟

تأثیرات شرطی شدن ورود به بورس

در زمینه شرطی شدن ورود به بورس حیدر مستخدمین حسینی در گفت‌وگو با یک خبرگزاری با اشاره به ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار درباره ورود مشروط مشتریان جدید به بازار سرمایه، گفت: این اقدام سازمان بورس در هیچ نقطه‌ای از دنیا اجرا نشده و نتیجه نگرفته است. یک شهروند منوط به برعهده گرفتن نتایج، اختیار دارد که در حوزه‌های مختلف بازارهای مالی حضور پیدا کند و سرمایه‌گذاری کند. سرمایه‌گذار باید تفاوت سرمایه‌گذاری در بانک با سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را بداند. وی با اشاره سهمیه‌بندی کردن فروش سهام در سازمان بورس در سال ۱۳۹۲ که این موضوع در دنیا سابقه نداشت، اظهار کرد: در اواخر سال ۱۳۹۲ که بورس با مشکلات عدیده‌‌ای مواجه شده بود، یک چنین تصمیم گرفته شد که این تصمیم یک اقدام مناسب و منطقی با ویژگی‌های بورس و بازار سرمایه نبود و تبعات منفی آن موجب شد تا مدتی بورس به کما برود.

منطقی نبودن شروط سازمان بورس در دنیا برای ورود به بازار

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در شرایطی که نقدینگی به سمت بازار سرمایه و بورس حرکت و شاخص آن افزایش پیدا کرده است؛ شرطی شدن ورود به این بازار در دنیا معمول و منطقی نیست و سازمان بورس باید در طول مدت عمرش آموزش‌هایی را در جهت ارتقای دانش مشتریان برنامه‌ریزی می‌کرد. معاون وزیر اسبق اقتصاد در ادامه با بیان اینکه برگزاری آزمون و صدور کد معاملاتی با یک ماه تأخیر، مشکلی را حل نمی‌کند، خاطرنشان کرد: ماهیت بازار سرمایه بلندمدت است و نمی‌توان از آن انتظار سود در کوتاه مدت را داشت. اکنون که بورس دارد در کوتاه‌مدت سود می‌دهد، دلیل آن این است که به بازارهای دیگر امیدی برای سرمایه‌گذاری نیست. مستخدمین حسینی با تأکید بر این‌که این اقدام مبین این نمی‌شود که مردم صددرصد آگاه شده‌اند و با آمادگی وارد بازار سرمایه شوند، گفت: در واقع با محدود کردن میزان اشتیاق به آن بازار افزایش می‌یابد و با تحریک مردم حضور در بازار افزایش پیدا می‌کند؛ در حالیکه باید در این زمینه، اصلاح ساختاری در نظام اقتصادی ایجاد و برنامه مشخصی برای اقتصاد در نظر گرفته شود. وی ادامه داد: تمام بازارها از لحاظ سرمایه‌گذاری در کما به سر می‌برند و تنها بازار سرمایه است که رونق دارد. قطع به یقین با این اقدام بورس سقوط خواهد کرد و آیا در آن زمان می‌توان پاسخ مردم را داد. فرض کنیم با پذیرش در آزمون، فردی وارد بازار شود و شروع به سرمایه‌گذاری کند؛ اگر شاخص‌های بورس ریزش کنند آیا می‌توان پاسخگوی مردم بود.

ارتقای دانش مردم در بازار سرمایه از طریق رسانه‌ها

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه سازمان بورس می‌تواند از طریق رسانه‌های ملی به مردم در این زمینه آگاهی ببخشد و آن‌ها را به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بکشاند، تصریح کرد: با گرفتن آزمون و خیال اینکه مردم آگاه شدند نمی‌توان آن‌ها را به سرمایه‌گذاری تشویق کرد. تک سهمی‌ مشکلات عدیده‌ای را در بازار سرمایه ایجاد کرده و باید مردم با آگاهی و شناخت به سمت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بنیادی بروند؛ زیرا، در این صندوق‌ها یک سهم عرضه نمی‌شود، بلکه سهام‌های متعددی عرضه می‌شود که در نتیجه بازدهی مناسبی را به بازار می‌بخشند. وی در ادامه تأکید کرد: دولت، مقامات و مسؤولان اقتصادی باید تلاش کنند تا مردم و سرمایه‌گذاری‌ها را به سمت بازارهای دیگر سوق بدهند. در مقطعی که بورس رشدی نداشت، کارگزاری‌ها و سازمان بورس مردم را تشویق می‌کردند تا نماد بگیرند. حتی به مدارس و دانشگاه‌ها برای ایجاد اشتیاق در خرید سهام مراجعه می‌کردند و مقداری سهم و نماد را به عنوان هدیه برای تشویق به سرمایه‌گذاری به آن‌ها می‌دادند. مستخدمین حسینی در پایان با تأکید بر اینکه این فرازوفرودها در اقتصاد مضر است، خاطرنشان کرد که این طرح قطعاً نمی‌تواند موفق باشد و هیچ نفعی در اقتصاد نخواهد داشت و امیدواریم مسؤولان با درک این موضوع آگاهی لازم و دلایل این طرح را تشریح کنند.

ایجاد محدودیت راهکار مدیریت بازار بورس نیست

همان‌طور که گفته شد، کار عجیب دیگری که سازمان بورس انجام داده مربوط به کم کردن دامنه نوسان از پنج به دو درصد بوده است. در همین رابطه محمد صادق‌الحسینی، یک کارشناس اقتصادی گفت: راهی که برای کنترل بازار سهام از سوی وزارت اقتصاد در پیش گرفته شده غلط است. وی افزود: راه کنترل حباب در سهام برخی شرکت‌ها این نیست که دامنه نوسان قیمت به دو درصد محدود شود و راه‌حلی غلط برای دغدغه‌ای درست در پیش گرفته شده است. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: چنین اقدامی ‌آن هم بدون ذکر موقتی بودن (مثلاً چند روز) برای کلیت یک بورس در بورس‌های شناخته شده کم‌سابقه و بی‌سابقه است. وی توضیح داد: در اقتصادهای پیشرفته تشویق می‌کنند تا حجم نقدینگی در بازار دارایی از جمله بازار سهام بچرخد و به تورم دامن نزند به‌طوریکه شاخص بورس آمریکا در ۱۰ سال گذشته بیش از ۱۳ برابر شاخص قیمت‌ها رشد کرده است. صادق‌الحسینی گفت: مدیرعامل شرکت بورس اذعان کرده به‌دلیل فشارهای مالیاتی و دیگر توصیه‌ها مجبور به اخذ این سیاست شده‌اند. باید به سازمان بورس اجازه داده شود مثل بانک‌مرکزی بدون قبول فشارهای مقامات بالاسری تصمیمات کارشناسی بگیرد.

پای مالیات در میان است؟

برخی‌ها اعتقاد دارند که محدود کردن دامنه نوسانات بورس به دلیل مالیات گرفته شده است. در واقع مدیران بورسی برای جلوگیری از ورود سازمان مالیات به معاملات بازار، تصمیم به محدود کردن نوسان معاملات گرفته‌اند. اما محمد مسیحی، معاون سازمان امور مالیاتی با اشاره به ابهام تصمیم اخیر سازمان بورس درخصوص محدویت دامنه نوسان قیمتی انواع سهام در بازار بورس و فرابورس گفت: اساساً درباره این موضوع که دامنه قیمت سهام به هر شکل محدود شود هیچگونه مذاکره‌ای با سازمان بورس اوراق بهادار نداشته‌ایم. معاون سازمان امور مالیاتی گفت: بر‌اساس ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان مالیاتی صرفا ۰٫۵ درصد مالیات به صورت مقطوع از خرید و فروش سهام دریافت می‌کند. این مقام مسؤول در سازمان مالیاتی کشور تأکید کرد، اگر بورس اوراق بهادار رونق داشته باشد و نقدینگی جذب این بازار شود سازمان مالیاتی درآمد بیشتری به لحاظ مالیات ستانی کسب خواهد کردف بر این اساس مجدداً باید تأکید کرد سازمان مالیاتی در این سیاست محدودکننده هیچگونه نقشی نداشته است. وی با بیان اینکه، هم اکنون صرفا از نقل‌وانتقال سهام که نرخ آن در قانون مالیات‌های مستقیم مشخص شده است، مالیات ستانده می‌شود، گفت: برای دو تا سه سال آینده هیچ برنامه‌ای برای اخذ مالیات جدید در حوزه سهام نداریم.

تأثیر کوتاه‌مدت کاهش دامنه نوسان

حال مدیر عامل فرابورس ایران گفت که کاهش دامنه نوسان بورس شاید در کوتاه‌مدت بر کاهش ورود نقدینگی به بازارسرمایه تأثیرگذار باشد، اما این تجربه را در ماه‌های گذشته داشتیم که موج‌های نقدینگی که وارد بازار سرمایه می‌شوند توجه چندانی به ریزساختارهای موجود در بازار ندارند. امیر‌هامونی به یک خبرگزاری چنین گفت: در چند وقت اخیر هیجانات موجود در بازار به شدت افزایش یافته بود که این تصمیم کمکی در جهت بهبود روند معاملات و کاهش دامنه هیجانات خواهد بود. ما همیشه در این بازار در کنار فعالان بازار بوده‌ایم و اینگونه نیست که با چنین تصمیماتی دنبال کاهش بازدهی سهامداران باشیم. به گفته مدیرعامل فرابورس، کاهش دامنه نوسان در شرایط کنونی که به دنبال حمایت و صیانت از حقوق سهامداران و حاکم شدن روح تحلیل و منطق بر دادوستد سهام وضع شده است، یکی از تصمیماتی است که در شرایط فعلی می‌توان از آن دفاع کرد. طبیعی است کسانی که به دنبال خرید و فروش روزانه سهام هستند و به هیجان موجود در بازار دامن می‌زنند، به دلیل محدود شدن فعالیتشان نسبت به چنین تصمیمی ‌معترض باشند. مدیرعامل فرابورس با رد کردن تأثیر چنین تصمیماتی بر بازدهی شرکت‌ها و روندهای بازار سرمایه گفت: از چند سال گذشته تاکنون همیشه با توجه به تصمیماتی که برای بازار اتخاذ شده شاهد بازدهی چند برابری در این بازار بوده‌ایم و اکنون ارزش معاملات و افزایش شاخص دیگر قابل مقایسه با گذشته نیست.

دفاع از مصوبه فوری دولت

وی در پاسخ به انتقاداتی که از سوی فعالان بازار مبنی بر فوری بودن مصوبه کاهش دامنه نوسان بازارهای سهام بورس و فرابورس مطرح می‌شود، گفت: بسته به شرایط حاکم بر بازارها، برای عملکرد بهتر در روند معاملات و کاهش دامنه هیجانات شاهد آن هستیم همواره تصمیمات مختلفی از سوی نهادهای قانون‌گذار وضع می‌شود که ممکن است گاهی فوری هم باشد مانند کاهش دامنه نوسان از پنج به دو درصد؛ اما اینگونه نیست که این تصمیمات به اصطلاح به صورت شبانه صورت بگیرد. همان‌طور که می‌دانید در آمریکا برای کاهش تأثیرات شیوع ویروس کرونا بر رکود اقتصادی این کشور و گاهی اقتصاد جهانی، فدرال رزرو به صورت فوری نرخ بهره را کاهش داد. طبیعی است در کشور ما نیز بسته به شرایط حاکم، تصمیمات فوری مختلفی در بازار سرمایه اتخاذ شود که هم در گذشته سابقه داشته و هم در بازارهای جهانی شاهد نمونه‌هایی از آن هستیم.

دنبال مشوق‌های مالیاتی هستیم

هامونی در پاسخ به این پرسش که اگر بر خرید و فروش سهام مالیات وضع شود، سازمان بورس چه اقدامی‌انجام خواهد داد، گفت: در بحث وضع مالیات، به طور قطع رئیس سازمان بورس از طریق مذاکره با سازمان امور مالیاتی و وزیر اقتصاد این موضوع را پیگیری می‌کند و حتی رئیس سازمان بورس پیگیر این مسأله است تا شرایطی فراهم شود که اگر سهامدار امروز سهمی ‌را خریداری کرد و به مدت سه یا شش ماه آن را نگه داشت مشمول معافیت‌های مالیاتی شود. درواقع به دنبال مشوق‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت هستیم. وی درخصوص مباحث مطرح شده درخصوص کارمزد ۱٫۵ درصدی نیز گفت: افرادی که در یک روز سهامی ‌را خریداری می‌کنند و همان روز به فروش می‌رسانند، مشمول کارمزد ۱٫۵ درصدی خواهند شد در حالی کارمزد خرید در بازار نیم درصد است و خرید هم شامل مالیات نمی‌شود.

ادامه جریان ورود نقدینگی در بورس

مدیرعامل فرابورس گفت: در بازار سرمایه مالیات بر خرید نداریم اما اگر سهامدار بخواهد سهام در اختیار خود را در همان روز خرید، بفروشد شامل کارمزد و مالیات می‌شود که در مجموع ۱٫۵ درصد خواهد بود، بنابراین با علم به این قضیه سازمان بورس چنین تصمیمی ‌را گرفت که این تصمیم در بلندمدت و میان مدت به نفع سهامداران حاضر در بورس خواهد بود. وی با بیان اینکه اگر بازار شرایط سودآوری داشته باشد به طور حتم جریان ورود نقدینگی در این بازار ادامه‌دار خواهد بود، افزود: از ابتدای سال‌جاری و به خصوص در یک ماه گذشته شاهد موج گسترده ورود نقدینگی به این بازار بودیم، اگر بازدهی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها ادامه‌دار باشد باز هم شاهد ورود نقدینگی به این بازار خواهیم بود. به گفته مدیرعامل فرابورس، در همین دستورالعمل مصوب شده که تصمیم کاهش دامنه نوسان در مقاطع سه ماهه قابل بازنگری است بنابراین به هیچ عنوان جای نگرانی برای این تصمیم وجود ندارد. وی به تغییر حجم مبنا و نیز تغییر فرآیند صدور کد معاملاتی اشاره کرد و گفت: تصمیماتی که اتخاذ شد از بین گزینه‌هایی که در جلسات بررسی می‌شد بهترین گزینه‌ها بودند تا از تصمیماتی که منجر به ورود هیجان در معاملات بازار سرمایه می‌شود جلوگیری کند.‌ هامونی درخصوص احتمال اتخاذ تصمیمات جدید در بازار سرمایه نیز گفت: طبیعی است که بسته به شرایط بازار نهاد قانون‌گذار مصوباتی را اتخاذ و اجرایی کند، اما همان‌طور که در مصوبه کاهش دامنه نوسان هم آمده است در مقاطع سه ماهه امکان بازنگری در این تصمیم وجود دارد که از این بابت نباید برای سهامداران نگرانی وجود داشته باشد.