تمدید مدت اعتبار پیشنهاد‌‌ها در مناقصات چه هنگام و به چه شکل رخ می‌دهد؟

   مطابق بند ژ ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون اساسنامه هیأت رسیدگی به شکایات مناقصات «اعتبار پیشنهادها: مدت زمانی که مناقصه‌گر متعهد می‌گردد در صورت ابلاغ کارفرما نسبت به انعقاد قرارداد اقدام نماید و برابر با مدت اعلام‌ شده در اسناد می‌باشد، در غیراین ‌صورت برابر با پایان اعتبار تضمین شرکت در مناقصه […]

   مطابق بند ژ ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون اساسنامه هیأت رسیدگی به شکایات مناقصات «اعتبار پیشنهادها: مدت زمانی که مناقصه‌گر متعهد می‌گردد در صورت ابلاغ کارفرما نسبت به انعقاد قرارداد اقدام نماید و برابر با مدت اعلام‌ شده در اسناد می‌باشد، در غیراین ‌صورت برابر با پایان اعتبار تضمین شرکت در مناقصه می‌باشد» زیرا به استناد جزء ۳ بند الف ماده ۲۴ قانون برگزاری مناقصات، پایان مدت اعتبار پیشنهاد‌‌ها خود از دلایل تجدید مناقصه است.

از سویی دیگر جهت شناخت اهمیت این مدت باید مطلع بود که به استناد بند ی ماده ۲ قانون، مدت اعتبار پیشنهاد‌ها باید در برنامه زمانی مناقصه دیده شده و بر اساس جزء ۵ بند ب ماده ۱۴ قانون «مدت اعتبار پیشنهادها» جزء اسناد و مفاد اسناد مناقصه برشمرده شده است که این برنامه و اسناد بر اساس بند ب ماده ۶ آیین‌نامه مستندسازی؛ باید در جلسه پیش از فراخوان به تصویب کمیسیون مناقصه برسد یعنی کمیسیون کفایت اسناد بدهد.

همچنین با توجه به ماده ۲۱ قانون، این برنامه زمانی و مدت اعتبار پیشنهاد‌ها می‌بایست به گونه‌ای تنظیم گردد که اولاً احتمال ۲ هفته زمان برای بررسی آنالیزهای قیمت توسط کمیته فنی‌بازرگانی و ثانیاً زمان لازم برای ادامه فرایند انعقاد قرارداد با نفر دوم در صورت امتناع نفر اول دیده شده باشد (یعنی۲ برابر زمان لازم برای ارایه تضمین انجام تعهدات و امضای قرارداد از طرف نفر اول در برنامه زمانی در نظر گرفته شود)

در ادامه فرایند مناقصه و براساس بند ج ماده ۱۸ قانون، باید توجه داشت که زمان جلسه گشایش پاکت‌های قیمت در مناقصات دومرحله‌ای در اولین جلسه گشایش پاکت‌ها اعلام خواهد شد که این مدت فقط برای یک بار تا سقف مدت اعتبار پیشنهاد‌ها قابل تمدید است.

اهمیت دیگر مدت اعتبار پیشنهاد‌‌ها با توجه به جزء ۳ بند ب ماده ۸ قانون، خودنمایی می‌کند زیرا اعتراضاتی که یک ماه پس از اعتبار پیشنهاد‌ها ارسال شده باشد مشمول رسیدگی از سوی هیأت رسیدگی به شکایت نیست.

اما مهم‌ترین نکته در خصوص مدت اعتبار پیشنهادها، الزامات انعقاد قرارداد است زیرا بر اساس بند الف ماده ۲۱ قانون، قرارداد با برنده مناقصه باید پیش از پایان مدت اعتبار پیشنهاد‌ها منعقد شود. این مدت حداکثر برای یک بار و برابر مدت پیش‌بینی شده در اسناد مناقصه قابل تمدید است و مطابق بند ذیل جدول شماره ۳ و ۵ آیین‌نامه تضمین معاملات دولتی سال ۹۴ «… مهلت مناقصه‌گزار در امضا و ابلاغ قرارداد حداکثر تا پایان مدت اعتبار پیشنهاد‌ها است.»

البته این مدت بر اساس متن پیش فرض فرم ضمانت‌نامه شرکت در فرایند ارجاع کار آیین‌نامه تضمین سال ۹۴ ربطی به «مدت اعتبار ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه که سه ماه بوده و حداکثر سه ماه دیگر قابل تمدید است» ندارد (ولی بر اساس بند آخر آن صدور ضمانت‌نامه برای بیش از این زمان ۳ ماهه فقط به شرط درج در آگهی مناقصه امکان‌پذیر است) لیکن در صورت تمدید مدت اعتبار پیشنهاد‌ها می‌بایست تدابیر لازم برای تمدید مدت اعتبار ضمانت‌نامه شرکت در فرایند ارجاع کار نیز به عمل آید و این دو لازم و ملزوم یکدیگرند.

اما نکته اساسی این است که چه هنگام و به چه شکل تمدید مدت اعتبار پیشنهاد‌‌ها در مناقصات رخ می‌دهد؟

اصولاً تا پیشنهاد‌‌ها گشوده نشود بحث از تمدید مدت اعتبار پیشنهاد‌‌ها معنی نخواهد داشت، زیرا اولاً مناقصه؛ فرایندی است رقابتی برای تأمین کیفیت مورد نظر (طبق اسناد مناقصه) که در آن تعهدات موضوع معامله به مناقصه‌گری که کمترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد، واگذار می‌شود و ثانیاً مناقصه‌گر؛ شخصی حقیقی یا حقوقی است که اسناد مناقصه را دریافت و در مناقصه شرکت می‌کند، لذا تا احراز عمل حقوقی «شرکت در مناقصه» که حداقل با گشایش پاکت‌های پیشنهاد و ارزیابی شکلی آن، بروز می‌کند نمی‌توان نسبت به تمدید مدت اعتبار بحثی داشت، به عنوان شاهد مدعا در بند ج ماده ۱۸ قانون به «گشایش پاکت‌ها» اشاره شده و در بند الف ماده ۲۱ به «برنده مناقصه» که هر دو نشان از ورود به مرحله بررسی ایجاب‌ها و مکتومات داخل پاکت‌ها دارد و نهایتاً اینکه بر اساس بند ۱۳-۲ راهنمای مناقصه «مناقصه‌گزار، ممکن است از پیشنهاددهندگان تمدید مدت اعتبار پیشنهاد‌ها را درخواست کند این درخواست و پاسخ به آن، باید کتباً یا از طریق الکترونیکی صورت گیرد» لذا امکان ارسال درخواست تمدید برای پیشنهادهایی که در ارزیابی شکلی پاکت الف یا ب رد نشده‌اند متصور است و نه قبل از ارزیابی شکلی، پس باید گفت دستگاه مناقصه‌گزار نمی‌تواند و حق ندارد قبل از گشایش پاکت‌های پیشنهاد نسبت به تمدید مدت اعتبار پیشنهاد‌‌ها اقدام نماید و اگر قبل از گشایش پیشنهاد‌‌ها مدت اعتبار آن‌‌ها منقضی شود چون هنوز وجود یا صحت پیشنهاد یا ایجابی تأیید نشده است، تمدیدی هم وجود نخواهد داشت و باید نسبت به تجدید مناقصه براساس جزء ۳ بند الف ماده ۲۴ اقدام نماید.

علی قره داغلی-۱۵ اسفند ۱۳۹۷