قمار عربستان و ترکیه در سوریه

یک دیپلمات پیشین هند در مقاله‌ای نوشت: در حالی که زمان سرنوشت‌ساز در جنگ سوریه نزدیک می‌شود، فقط ایران است که روسیه می‌تواند به عنوان متحد در نظر بگیرد. به گزارش ایسنا، بهادر اکومار، سفیر پیشین هند در ترکیه و ازبکستان در مقاله‌ای که آسیا تایمز آن را منتشر کرد نوشت: این اتحاد با وجود […]

یک دیپلمات پیشین هند در مقاله‌ای نوشت: در حالی که زمان سرنوشت‌ساز در جنگ سوریه نزدیک می‌شود، فقط ایران است که روسیه می‌تواند به عنوان متحد در نظر بگیرد. به گزارش ایسنا، بهادر اکومار، سفیر پیشین هند در ترکیه و ازبکستان در مقاله‌ای که آسیا تایمز آن را منتشر کرد نوشت: این اتحاد با وجود پیچیدگی‌های تاریخی روابط ایران – روسیه و جریان نهفته نزدیکی ایران به جهان غرب است. به نظر می‌رسد روسیه و ایران جایگزینی جز گرفتن دست یکدیگر ندارند. هر یک به نوبه خود با انزوای منطقه‌ای مواجه هستند. غرب به‌طور بی‌رحمانه مسکو را به خاطر مداخله نظامی‌اش در سوریه سرزنش می‌کند و این حملات کلامی اخیراً شدت بیش‌تری گرفته است. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان حملات هوایی روسیه را مخوف و وحشت‌آفرین خوانده است. وزارت خارجه ایالات متحده در اظهاراتی اعلام کرد که روسیه مرتکب جنایت جنگی می‌شود. مسکو مدارک اثبات چنین اتهاماتی را درخواست می‌کند اما فایده‌ای ندارد. با این وجود، این اتهامات بی‌اساس ادامه دارد. یک عملیات هماهنگ احتمالاً در جریان است که ممکن است به خوبی به توجیه ضرورت مداخله بشردوستانه از سوی جامعه بین‌المللی در مناقشه سوریه کمک کند. با این حال مشکل فعلی روسیه در جای دیگری قرار دارد. کشورهای عرب سنی که متحد سنتی آمریکا بوده‌اند، دوری جستن از مسکو را آغاز کرده‌اند. دیپلماسی روس‌‌ها در دوره اخیر در ایجاد رابطه با کشورهایی مانند سعودی، قطر، اردن، بحرین و… به خوبی عمل کرده است. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه به شخصه نقش عمده‌ای در گسترش رهبری این کشورهای سنی ایفا کرد. استراتژی مسکو با هدف ایجاد رابطه با این کشورهای سنی بنا شده بود که کمک می‌کرد که مداخله نظامی روسیه در سوریه به عنوان اتحادی بین هلال شیعی به رهبری ایران در منطقه در جهان اسلام تلقی نگردد. همین‌طور روسیه به شدت نگران تکرار سندروم جنگ سرد است آن زمان که اتحاد شوروی خود را در برابر اسلام دید. با این وجود، جنگ در سوریه و عملیات روسیه که موازنه را به نفع رژیم بشار اسد تغییر می‌دهد، شروع به خسارت وارد آوردن می‌کند. به‌طور خاص عربستان سعودی به طرز قابل توجهی فاصله خود را از روسیه بیش‌تر می‌کند. سعودی‌‌ها تقریباً به مسکو نشان می‌دهند که روابطشان که در طول سال گذشته یا بیش‌تر کند ولی مطمئناً گرم بود، به دلیل اختلافات وفق‌ناپذیر بر سر آینده سوریه با موانعی روبه‌رو خواهد شد. یک‌شنبه گذشته وزارت خارجه عربستان سعودی به‌طور کنایه‌آمیزی گزارش‌های اظهارات مشاور پوتین در سیاست خارجی به این مضمون که ملک سلمان قرار است در اواسط ماه مارس از روسیه دیدار کند را رد کرد. اگر مقامات کرملین مشتاق هستند که رایحه دلپذیر رابطه عربستان – روسیه را به بالا‌ترین سطح با وجود اختلافات اساسی بر سر سوریه برسانند، ریاض ظاهراً احساس می‌کند که ضروری و مصلحت‌اندیشانه است که چنین رویکردی را رد کند. در واقع در زمانی که عربستان سعودی و ترکیه محوری را برای مقابله با عملیات‌های روسیه در سوریه شکل داده‌اند، بسیار عجیب می‌بود اگر ملک سلمان میزبانی مسکو را می‌پذیرفت. درک محاسبات سعودی‌‌ها مشکل نیست. اول این که عربستان سعودی با اتحاد با ترکیه در نظر دارد تا از طریق عملیات نظامی در سوریه انحصار طلبی روسیه را از بین ببرد. بنابراین در بحران کنونی نمی‌توان تلقی کرد که این کشور رابطه پنهانی با مسکو دارد. دوم این که عربستان سعودی برآورد می‌کند که مسکو ناامیدانه مشتاق است که روابط خود با ریاض را پیرامون یک استراتژی منطقه‌ا‌ی حفظ کند که در نظر دارد نفوذ روسیه در خاورمیانه را توسعه دهد. بر عکس سعودی‌‌ها خود را بدون دوستی مسکو بازنده این میدان نمی‌دانند. سوم این که استراتژیست‌های سعودی دیگر امیدوار نیستند که مداخله روسیه در سوریه ممکن است به‌طور فزاینده‌ای نقش ایران در این کشور را کاهش دهد. برخی از آنان از این نظریه استقبال کردند که ریاض می‌تواند از طریق ایجاد رابطه اساسی با مسکو بین ایران و روسیه فاصله بیندازند. مهم‌تر این که سطح آرامش عربستان سعودی با ایالات متحده می‌تواند افزایش یابد. اظهارات انتقادی الجبیر درباره روسیه با نشست محمدبن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان و اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا در بروکسل دنبال شد. اگر تلاش‌های عربستان تا حدی به نتیجه برسد، روسیه و ایران خود را با مخمصه‌ای جدی خواهند یافت و در برابر نیروهای مداخله‌جویانه جهان اسلام قرار خواهند گرفت. اتحاد اسلامی به نوعی دستورالعملی خواهد بود که ترکیه در این مرحله برای پیشبرد مداخله‌اش و گسترش طرح بزرگ خود برای ایجاد منطقه حایل در شمال سوریه به آن نیاز دارد. شاید این کار یک قمار باشد اما ممکن است به خوبی نیز به‌کار آید. در حقیقت یک جنگ فرسایشی به خوبی مناسب ترکیه و عربستان است و روسیه ممکن است از آن واهمه داشته باشد.