مشاور سابق بانک جهانی تغییر پول ملی از ریال به تومان تا ۶ ماه آینده به صلاح نیست مشاور سابق بانک جهانی با اشاره به روی کار آمدن ترامپ و نامشخص بودن وضعیت جهان حداقل تا ۶ ماه آینده و از سویی نزدیکی ایران به انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: شرایط فعلی برای تغییر واحد پول ملی […]
مشاور سابق بانک جهانی
تغییر پول ملی از ریال به تومان تا ۶ ماه آینده به صلاح نیست
مشاور سابق بانک جهانی با اشاره به روی کار آمدن ترامپ و نامشخص بودن وضعیت جهان حداقل تا ۶ ماه آینده و از سویی نزدیکی ایران به انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: شرایط فعلی برای تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان سخت به نظر می‌رسد. نادره‌شاملو که ۳۳ سال در بانک جهانی شاغل بوده و در این مدت پست‌های کارشناسی، مدیریت و مشاوره‌ای مهمی داشته و تجربه‌کاری در بررسی وضعیت اقتصادی کشورهای مختلف از جمله مکزیک، شیلی، برزیل، تایلند، اندونزی، مالزی، لائوس، ویتنام، پاکستان، ترکیه، یوگسلاوی سابق، کانادا، آلمان، هلند، فرانسه، از سوریه و لبنان تا یمن و عربستان را داشته در خصوص تبدیل ریال به تومان معتقد است که این عمل یک اقدام سیاسی–اقتصادی به ویژه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایران است.
وی که دارای فوق‌لیسانس اقتصاد از دانشگاه جرج تاون آمریکاست، ضمن نامناسب دانستن شرایط فعلی حداقل تا ۶ ماه آینده برای تبدیل ریال به تومان، توصیه‌هایی در این خصوص به ویژه برای دولت دارد که در ادامه در گفت‌وگو با تسنیم می‌خوانید.
• حذف صفر‌ها مهم‌تر از عوض کردن ریال به تومان است
* آیا با تبدیل ریال به تومان موافقید؟
حذف کردن صفر‌ها مهم‌تر است تا عوض کردن ریال به تومان. نظرات فراوانی وجود دارد مبنی بر این‌که ایران باید دیر یا زود این اقدام را انجام دهد. در واقع، افرادی که به ایران سفر می‌کنند همواره از این‌که می‌شنوند افراد قیمت یک کالا را به مقیاس‌های مختلف بیان می‌کنند، سردرگم می‌شوند. ممکن است رقم واقعی ۳ هزار تومان، ۳۰۰ هزار تومان، ۳ میلیون تومان یا بیش‌تر باشد. بنابراین مردم ایران خودشان قبلاً در معاملات روزمره پول ملی خودشان را مجدداً ارزش‌گذاری کرده‌اند.
حداقل دو دلیل برای ارزش گذاری مجدد پول ملی (حذف صفر از پول ملی) وجود دارد. اولین دلیل سهولت در کارهاست. ارقامی با صفرهای متعهد منجر به مشکلاتی در محاسبات و ثبت آمارها، نرم افزارهای پردازش اطلاعات و سیستم‌های پرداخت و همچنین رد و بدل پول توسط صندوقداران مغازه‌ها می‌شود. با این کار مشکلات فنی و عملیاتی ناشی از استفاده از ارقامی با صفرهای متعدد از بین می‌روند.
فعلاً که پول ایران خیلی گیج کننده است. من چندین بار شاهد بودم که وقتی یک تاکسی به یک توریست می‌گفت ۱۰ هزارتومان بده، طرف گیج شده و با شمردن صفر‌ها اسکناس ۱۰هزار ریال تحویل داده. یعنی هزار تومان.
دومین دلیل برای حذف پول ملی، دلیل روانی است که اساساً موجب بازیابی مجدد اعتبار پول ملی یک کشور می‌شود.
* چه محدودیت‌هایی در اجراست؟
اولا، از نظر فنی، دو شیوه حذف صفر از پول ملی وجود دارد: شیوه معمول‌تر که در آن، دلیل اصلی این کار تورم بالا و ضرورت ارسال این پیام به اقتصاد است که روزهای پر تورم به سر آمده است و شیوه کم‌تر معمول که در آن حذف صفر از سوی دولت‌هایی انجام می‌شود که تمایل دارند منابع بیش‌تری را از جامعه استخراج کنند. حذف صفر از پول ملی بدون اصلاحات پولی موجب توقف تورم نخواهد شد و نمی‌تواند سبب تغییر رفتار افراد شود. در واقع حذف صفر پول ملی جدا از یک برنامه گسترده اصلاح کلان اقتصادی و انبساطی پولی است و بعید به نظر می‌رسد که منافع مسلم و قطعی در پی داشته باشد.
* این کار چه میزان هزینه اقتصادی به دنبال دارد؟
پاسخ به این سؤال بدون بررسی شیوه اجرای کار و هدف از انجام حذف صفر، دشوار است. کشورهای چپگرا و پوپولیست ممکن است با نتیجه اقتصادی متفاوتی نسبت به دولت‌های اقتصادی دست راستی که هدف آنها ایجاد فضای کسب و کار مناسب تر است و اهمیت چندانی به حمایت از اقشار آسیب‌پذیر نمی‌دهند، مواجه شوند.
در هر حال حایز اهمیت است که مطمئن شویم حذف صفر به عنوان اقدامی در جهت کاهش ارزش پول ملی تعبیر نشود. یعنی باید ارزش پول ملی ثابت نگه داشته شود.
* آیا می‌توان واحد پول را تغییر داد ولی به حذف صفر‌ها عمل نکرد؟
در کشورهایی که حذف صفر از پول ملی را به عنوان یک استراتژی اجرا می‌کنند و به ویژه کشورهایی که صفرهای پول ملی خود را در پایان یک فرایند اصلاحات اقتصادی انجام داده‌اند، تفاوت‌های قابل‌توجهی در زمینه زمان اجرا دیده می‌شود. فاصله زمانی بین پدیدار شدن تورم بالا، یا فاصله بین بالا رفتن نرخ ارز و حذف صفر از پول ملی متفاوت است.
* آیا در دنیا تغییر واحد پول ملی با شرایط ایران داشته‌ایم ؟
نمونه‌های زیادی از حذف صفر از پول ملی وجود دارد که میزان موفقیت آنها متفاوت بوده است. اکثر این کشور‌ها تورم بسیار بالا را تجربه کرده‌اند که به معنای تورم سالانه بالای صددرصد یا فروپاشی کامل پول ملی است. هرچند ایران نیز تورم بالایی را شاهد بوده، اما خوشبختانه این میزان تورمی را که در بسیاری از کشور‌ها تجربه شده، تجربه نکرده است. بنابراین هرچند شباهت‌های کمی از جنبه‌های مختلف با بسیاری از کشور‌ها دارد، اما یک کشور خاص را نمی‌توان نام برد که شرایطش مشابه شرایط ایران باشد. اما اگر این پروژه در ایران پیش برود، این کشور قطعاً می‌تواند از تجربه بسیاری از کشور‌ها در این زمینه استفاده کند.
* به‌طور کلی این کار چه مزایای احتمالی دارد؟
دولت‌ها اغلب علاقه‌مندند تا از طریق عمل به تعهد خود در مورد حفظ تورم پایین در قبال شهروندان و همچنین در قبال بازارهای سرمایه اعتبار خود را افزایش دهند. افزایش اعتبار می‌توان شانس رأی آوردن مجدد دولت را افزایش دهد، زیرا شهروندان در قبال رشد اقتصادی و انضباط کلان اقتصادی به آنها در پای صندوق‌های رأی پاداش می‌دهند. به علاوه حفظ تورم پایین عملکرد دولت به عنوان یک قرض گیرنده، به عنوان مکانی برای سرمایه‌گذاری خصوصی و به عنوان مدافع ارزش پول ملی را در پیش چشم بازارهای جهانی سرمایه ارتقا می‌بخشد.
دولت‌ها به عنوان بخشی از تلاش‌های خود برای عمل به تعهدات مذکور، اغلب وابستگی بانک‌های مرکزی را افزایش داده و تعهدات صریحی در زمینه دستیابی به اهداف کلان اقتصادی عهده‌دار شده‌اند. در کشورهایی که به دنبال پیوستن به حوزه‌های واحد پولی هستند، اطمینان بخشی به بازارهای بین‌المللی در زمینه عمل به تعهداتشان از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال بانک مرکزی رومانی اقدام خود در زمینه حذف صفر از پول ملی را به عنوان نشانه‌ای حاکی از پایان یافتن دوران تورم بالا ترسیم کرد و این گونه القا کرد که پول ملی جدید به حفظ وضعیت در آن مسیر کمک خواهد کرد. رومانی پیوستن به واحد پول واحد اروپایی تا سال ۲۰۱۲ را هدفگذاری کرده بود، و پول ملی که ارزش آن ۲۹ هزار و ۸۹۰ در برابر هر دلار بود، به عنوان یکی از موانع پیوستن به یورو محسوب می‌شد. در کشورهایی که تورم بسیار بالا اتفاق افتاده، دولت‌ها در زمینه بازیابی اعتماد بازارهای بین‌المللی و قوه مقننه داخلی با چالش و دشواری مواجهند.
* چه توصیه‌ای به دولت در این خصوص دارید؟
در بسیاری از زمینه‌ها، حذف صفر از ریال ایده خوبی است و سیاستی است که باید در زمان درست و هنگامی که اراده سیاسی لازم وجود دارد دنبال شود.
اما ایران هنوز یک کشور عادی نیست. با توجه به روی کار آمدن رییس‌جمهور منتخب جدید آمریکا، دنیا با وضعیت‌های نامشخص زیادی مواجه خواهند شد و این عدم قطعیت بر بازارهای مالی، دلار، بازارهای نفت، رشد اقتصاد جهانی و غیره تأثیر خواهد گذاشت. به علاوه، ایران از نقطه نظر بین‌المللی و عوامل مختلف داخلی یک کشور استاندارد نیست. به همین دلیل، چالش‌هایی که دیگر کشور‌ها با آن مواجهند، با چالش‌های پیش روی ایران بسیار متفاوت است. به‌طور کلی حذف صفر از پول ملی به همان میزان که یک تصمیم اقتصادی است، یک تصمیم سیاسی نیز محسوب می‌شود. بنابراین هرچند از یک سو ممکن است اقدام در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایده خوبی به نظر برسد، اما حذف صفر از پول ملی تبعات نامشخص دیگری نیز خواهد داشت و احتمالاً بررسی مشکلات احتمالی پس از آن به زمان بیش‌تری نیاز دارد.
* آیا در پایان کار دولت یازدهم این کار عملی و شدنی است؟ یا حداقل منطقی است؟
با توجه به عوامل ناشناخته بسیاری که ایران در طی ۶ ماه آینده با آن مواجه خواهد بود، دشوار می‌توان به این سؤال پاسخ داد. با این حال، دولت فعلی می‌تواند این ایده را مطرح سازد، و با شنیدن نظرات مخالفان و موافقان، مکانیزم‌های مناسب را برای شروع و زمان مناسب پروژه بیابد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.