بازگشت ارزهای سرگردان؛ چالش جدید بانک مرکزی

بازگشت ارزهای سرگردان؛ چالش جدید بانک مرکزی

براساس آنچه رییس اتاق بازرگانی ایران اعلام کرده بین ۲۰ تا ۲۵میلیارد دلار ارز در خانه‌های مردم ذخیره و عملاً از چرخه مولد اقتصاد خارج شده است و بانک مرکزی با سیاست‌های جدید خود از طریق بانک‌ها به دنبال جذب این سرمایه بزرگ ارزی است که البته چگونه عملی شدن این سیاست‌ها جای پرسش دارد.

به گزارش ایسنا، ارزهای سرگردان یکی از مسایلی است که این روز‌ها قیمت ارز و مشخصاً دلار را تحت تأثیر قرارداده است. پس از آن‌که بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار در سال‌جاری سود سپرده‌های بانکی را از ۲۰به ۱۵درصد کاهش داد، بخش قابل توجهی از این سپرده‌ها به بازارهای مختلف مثل ارز، سکه، طلا، خودرو، مسکن و بورس سوق پیدا کرد.

در چنین شرایطی به‌طور طبیعی خرید ارز بهترین گزینه برای مردمی است که سپرده‌های خود را از بانک‌ها بیرون کشیده‌اند، چون سودهی آن در مدت زمان کوتاه‌تری اتفاق می‌افتد، از این رو بسیاری از سرمایه‌های خرد و کوچک هم بازار ارز را به عنوان هدف خود انتخاب کردند.

کارشناسان و فعالان اقتصادی همواره تأکید داشتند که نرخ ارز باید براساس آنچه در قانون آمده سالانه به اندازه مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی افزایش پیدا کند؛ موضوعی که عملاً اتفاق نیفتاد و بانک مرکزی اجازه افزایش نرخ را بر اساس این روش نداد و عملاً قیمت دلار فشرده و به یک‌باره فنر آن ر‌ها شد؛ اتفاقی که در گذشته هم چند بار رخ داده است که شاید آشنا‌ترین آن جهش نرخ دلار در سال ۹۰و ۹۱ باشد.

اما در جدید‌ترین اقدامات بانک مرکزی چند تصمیم را برای کنترل نوسان بازار ارز گرفته است. براساس یکی از این سیاست‌ها، بانک‌ها گواهی سپرده ارزی می‌فروشند اما ممکن است استقبال چندانی از آن نشود چرا که به گفته رییس اتاق بازرگانی ایران «در تجربه قبلی کسانی که سپرده ارزی افتتاح کردند در زمان تسویه، سپرده خود را نه به نرخ بازار بلکه به نرخ ارز دولتی از بانک‌ها گرفتند و متضرر شدند؛ از این رو تعداد زیادی به بانک‌ها اعتماد نمی‌کنند».

دومین سیاست بانک مرکزی فروش گواهی سپرده یک‌ساله با سود ۲۰‌درصد است که تا دو هفته انجام می‌شود. کارشناسان معتقدند که این تصمیم می‌تواند در کوتاه‌مدت در کنترل بازار ارز تأثیر‌گذار باشد اما احتمالاً در بلندمدت مجدداً پول‌‌ها راهی بازارهای مختلف خواهد شد.

از سوی دیگر در شرایطی که تعادل در بازار ارز به هم می‌خورد و قیمت‌ها جهش می‌کند، به‌طور طبیعی بازیگران اقتصاد، پول‌هایشان را از سرمایه‌گذاری بلندمدت با نقدشوندگی طولانی به سرمایه‌گذاری کوتاه با نقدشوندگی بیش‌تر مثل ارز و طلا تبدیل می‌کنند و براساس همین، سایر شهروندان هم این تصمیم را می‌گیرند و تلقی‌شان این است که با کاهش ارزش پول، ملی باید سعی کنند ارزش دارایی‌شان را حفظ کنند و برای این کار تصمیم به خرید ارز یا طلا یا سکه می‌گیرند.

در این راستا شافعی، رییس اتاق بازرگانی ایران در آخرین جلسه هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی اظهار کرد که در ایران بین ۲۰ تا ۲۵میلیارددلار ارز خانگی وجود دارد که اگر بانک مرکزی بتواند برای جلب اعتماد مردم اقدام کند، این ذخایر ارزی می‌تواند به چرخه اقتصاد برگردد اما هنوز این کار انجام نشده و باعث شده است که بخش بزرگی از سرمایه ارزی از بخش‌های مولد اقتصاد خارج شود. سرمایه برزگی که اگر وارد چرخه اقتصاد شود می‌تواند تحول جدی را در تولید و صادرات به وجود آورد.

در این باره نیز صمدکریمی، رییس اداره صادرات بانک مرکزی می‌گوید بانک مرکزی در سیاست‌های ارزی به دنبال کاهش نرخ واقعی ارز نیست و سیاست‌های پولی و ارزی این بانک از این قرار است که اختلاف میان نرخ ارز آزاد و رسمی کم‌تر شود.

 

حال باید دید آیا سیاست‌های بانک مرکزی می‌تواند تعادل را به بازار برگرداند و مردم را به جای خرید ارز و سکه به سمت دیگری بکشاند و این‌که سیاست‌ها صرفاً یک مُسکن موقتی است و سرمایه‌های خرد و کوچک به بازارهای ارز و سکه و مشابه آن سرازیر می‌شود؟