مهم‌ترین اصل برنامه ششم؛ تغییر نگرش کشور به علم و فن‌آوری

ستاری: پژوهش و فن‌آوری خریدنی نیست گروه دانش- همایش ملی تبیین برنامه ششم توسعه روز سه شنبه در محل سالن اجلاس سران اسلامی برگزار شد. این رویداد در پنل‌های مختلف تخصصی و با حضور برخی از وزیران و معاونان رییس‌جمهوری برگزار شد و سخنران افتتاحیه آن نیز، اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری بود. به گزارش […]

ستاری: پژوهش و فن‌آوری خریدنی نیست

گروه دانش- همایش ملی تبیین برنامه ششم توسعه روز سه شنبه در محل سالن اجلاس سران اسلامی برگزار شد.

این رویداد در پنل‌های مختلف تخصصی و با حضور برخی از وزیران و معاونان رییس‌جمهوری برگزار شد و سخنران افتتاحیه آن نیز، اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری بود.

به گزارش مناقصه‌مزایده، معاون علمی و فن‌آوری رییس‌جمهور مهم‌ترین اصل برنامه ششم توسعه را فرهنگ‌سازی و تغییر فرهنگ و نگرش کشور به علم و فن‌آوری دانست.

وزیر علوم نیز از قرار‌گیری سند آمایش آموزش عالی در دستور کار جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد.

اهمیت تغییر نگرش کشور به علم و فن‌آوری

سورنا ستاری، معاون علمی و فن‌آوری رییس‌جمهور در پنل‌آموزش، پژوهش و فن‌آوری که با حضور محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فن‌آوری برگزار شد، مهم‌ترین اصل برنامه ششم را فرهنگ‌سازی و تغییر فرهنگ و نگرش کشور به علم و فن‌آوری دانست.

ستاری با بیان این که اقتصاد نفتی پاسخگوی نیازهای امروز کشور نیست، افزود: با افزایش سطح رفاه اجتماعی و افزایش انتظارات جامعه در حوزه‌های مختلف اشتغال، کارآفرینی و تحصیل دیگر نمی‌توان با مدل قبلی کشور را اداره کرد.

تنها ساخت کارخانه راه‌حل اشتغال در کشور نیست

وی ادامه داد: در ایران امروز دیگر فقط ساخت کارخانه راه‌حل اشتغال نیست. چرا که کشور امروز ۵ میلیون دانشجو و ۳۲ میلیون جوان را به‌عنوان اصلی‌‌ترین سرمایه دارد. به همین دلیل نوع نگرش به اقتصاد و اشتغال باید تغییر کند.

ستاری همچنین گفت: از ابتدای دولت تدبیر و امید، اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان راه اصلی برای برون‌رفت در وضعیت کنونی مطرح شد. پایه چنین اقتصادی توجه به فکر و مغز نیروی انسانی متخصص و متفکر است.

وی با تأکید بر این‌که شرکت‌های معتبر بین‌المللی با استفاده از اقتصاد دانش‌بنیان توانستند جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کنند، اظهار کرد: امروز درآمد و ارزش افزوده حاصل از فعالیت این شرکت‌ها، رقمی معادل فروش سالانه نفت کشوری مانند ایران است.

اقتصاد دانش‌بنیان با به‌کارگیری مغز متخصص دست‌یافتنی است

معاون علمی رییس‌جمهور خاطرنشان کرد: چنین درآمدی تنها در اقتصاد دانش‌بنیان و با به‌کارگیری ایده، فکر و مغز نیروی انسانی متخصص دست یافتنی است.

ستاری ادامه داد: مفهومی به نام صنعت به معنای تخصصی در کشور وجود ندارد. صنعتی که واحد R&D نداشته باشد، در واقع کارخانه است و کارخانه نیازی به دانشگاه، نیروی انسانی متخصص و مهندس ندارد.

وی با اشاره به این‌که ماشین سازی، طراحی و مهندسی لازمه صنعت است و با حضور فعال دانشگاه در صنعت این مهم محقق می‌شود، ادامه داد: باید دانست پول، تجهیزات و امکانات فیزیکی ضامن ارتقای پژوهشی و افزایش تحقیقات کاربردی در دانشگاه نیست.

وی همچنین گفت: مادامی که کشور به اکوسیستم کارآفرینی تبدیل نشود، نمی‌تواند از مغز و دانش نیروی انسانی خود در تحقیق و پژوهش استفاده کند.

جایگاه برتر مغز و اندیشه ایرانی نسبت به کشورهای منطقه

ستاری با اشاره به‌ ظرفیت نیروی انسانی برخی کشور‌ها تصریح کرد: عربستان بالغ بر ۶۰ هزار دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایالات متحده آمریکا دارد که همگی آن‌ها با هزینه دلارهای نفتی برای ادامه تحصیل به آمریکا رفته‌اند. این در حالی است که تعداد دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا ۱۰ هزار نفر است.

رییس بنیاد ملی نخبگان افزود: تفاوت بین سطح علمی دانشجویان ایرانی و دانشجویان عربستانی به خوبی جایگاه برتر مغز و اندیشه ایرانی را نشان می‌دهد.

معاون علمی و فن‌آوری رییس‌جمهور همچنین تأکید کرد: پژوهش و فن‌آوری خریدنی نیست. بلکه مفهومی فراگرفتنی است. بعد از برجام، قراردادهای بسیار خوبی در حوزه‌های مختلف علم و فن‌آوری منعقد شد که در تمامی آن‌ها بحث فن‌آوری مورد تأکید بود.

ستاری در ادامه توضیح داد: امروز کشور در عرصه‌های بایو و ICT بزرگ‌‌ترین شرکت‌های منطقه را دارد و جزو معدود کشورهایی است که در عرصه نانو، به محصول خروجی دست یافته است. تمام این آمار حاکی از پتانسیل بالای نیروی انسانی کشور برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان از راه پژوهش و حصول فن‌آوری است.

ستاری با بیان این‌که ۸ سال پیش ۷۵ درصد هزینه‌های کشور از راه خام فروشی و پول نفت تأمین می‌شد، افزود: این در حالی است که امروز این عدد به کم‌تر از ۲۰ درصد تنزل پیدا کرده است.

رسیدن به مدل بومی مناسب کسب و کار با رویدادهای کارآفرینی

به گفته ستاری، با توجه بیش‌تر به ظرفیت بخش خصوصی، پارک‌های علم و فن‌آوری، مراکز نوآوری و شکوفایی و همچنین توسعه رویدادهای کارآفرینی می‌توان این عدد را بیش از پیش کاهش داد و به مدل بومی مناسبی در توسعه پایدار رسید.

وی در ادامه گفت: در دوره جدید و پس از برجام، تلاش‌های بسیاری برای انعقاد قراردادهای خارجی بزرگ، بازارسازی بین‌المللی، گسترش ارتباطات و حتی راه‌اندازی پارک‌های علم و فن‌آوری مشترک با دیگر کشور‌ها انجام شده است.

مهم‌ترین بحث اقتصاد کشور، مسأله فرهنگی است

ستاری در پایان تأکید کرد: مهم‌ترین بحث اقتصاد کشور مسأله فرهنگی است. مادامی که تفکر نفتی در اقتصاد کشور حاکم باشد، همه تلاش‌ها و فعالیت‌ها در توسعه پژوهش، ارتقای فن‌آوری و گسترش اقتصاد دانش‌بنیان دچار مشکل است و برای رفع آن با فرهنگ‌سازی و عبور از اقتصاد نفتی به اقتصاد دانش‌بنیان که راه امید و نجات ما است، می‌توان این مشکلات را از پیش رو برداشت.

پیش‌بینی رتبه ۱۲ ایران در تولید علم در برنامه ششم توسعه

محمد فرهادی طی سخنانی در پنل آموزش، پژوهش و فن‌آوری همایش تبیین برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی گفت: آمایش آموزش عالی موضوع مهمی است که به عنوان دستور اول جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و امیدواریم که در این جلسه این موضوع به نتیجه برسد.

وی با بیان این‌که در برنامه ششم توسعه هدف‌هایی برای آموزش عالی کشور تدوین و ترسیم شده است، گفت: طبق این سند باید دانشگاه‌های کشور سطح بندی شوند و در سطح‌های بین‌المللی، ملی، منطقه‌ای و محلی قرار گیرند.

وزیر علوم اضافه کرد: طبق این سطح بندی باید در برنامه ششم توسعه برخی از دانشگاه‌های بزرگ کشور به عنوان دانشگاه‌های بین‌المللی شناخته شوند.

فرهادی در خصوص وضعیت دانشجویان خارجی در برنامه ششم توسعه نیز گفت: باید جمعیت دانشجویان خارجی نسبت به جمعیت کل دانشجویان کشور به ۱,۸ درصد برسد. در حال حاضر ۱۴ هزار و ۸۵۰ نفر دانشجوی خارجی در کشور تحصیل می‌کنند که این تعداد باید در برنامه ششم توسعه افزایش یابد.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر جمعیت دانشجویان کشور ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است که این میزان به دلیل کاهش جمعیت ۲۴-۱۸ ساله در سال‌های برنامه به ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر می‌رسد.

وی گفت: پایین بودن سطح تعامل آموزش عالی با نیازهای بخش‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و دولت، ضعف نظام مدیریتی و زیرساخت‌های آموزش عالی، ضعف پایبندی به ارزش‌ها و هنجاری‌های علمی و اخلاقی از جمله چالش‌های مطرح شده در برنامه ششم توسعه بوده که این چالش‌ها باید رفع شود.

وزیر علوم در خصوص چالش‌های پیش روی آموزش عمومی کشور گفت: دسترسی نابرابر به فرصت‌‌ها و آموزش، عدم تناسب محتوای آموزشی با نیازهای جامعه، سنتی بودن روش‌های یادگیری و وجود دیدگاه هزینه‌ای به جای دیدگاه سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش از چالش‌های آموزش‌های عمومی کشور است.

فرهادی اظهار داشت: در راستای تدوین برنامه ششم توسعه چالش‌های مربوط به آموزش فنی و حرفه‌ای در کشور نیز مورد بررسی قرار گرفت که ناهماهنگی و نبود برنامه‌ریزی و مدیریت کلان و یکپارچه، تغییر در مخاطبان، غالب بودن رویکرد عرضه محوری به جای تقاضا محوری و عدم فعالیت بخش غیردولتی در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای از چالش‌های پیش روی این حوزه به شمار می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: در سال ۹۳ میزان آموزش‌های غیررسمی فنی و حرفه‌ای در کشور ۳۲۱ میلیون نفر ساعت بود که طبق برنامه ششم توسعه این میزان باید به ۵۷۸ میلیون نفر ساعت برسد.

وزیر علوم در خصوص چالش‌های موجود درحوزه علم و فن‌آوری کشور نیز گفت: (یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه علم و فن‌آوری نبود انسجام در سیاست‌گذاری و راهبری کلان علم و فن‌آوری، موازی‌کاری و نبود ثبات در مدیریت است.) که در برنامه ششم توسعه برای افزایش هماهنگی بین نهادهای متولی برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است.

فرهادی گفت: موضوع پایین بودن کیفیت تولیدات علمی در عین استمرار تولیدات کمی و پایین بودن نرخ رسوخ و انتقال فن‌آوری از دیگر چالش‌های حوزه علم و فن‌آوری کشور است که طی دو سال اخیر این وضعیت بهبود یافته و در برنامه ششم توسعه نیز با پیش‌بینی برنامه‌های حمایتی به این موضوع توجه خواهد شد.

وزیر علوم خاطرنشان کرد: طبق برنامه ششم توسعه باید سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی به ۳ درصد برسد که در سال اول اجرای این برنامه این سهم از محل بودجه عمومی به یک درصد رشد خواهد یافت.

وی تصریح کرد: نبود ارتباط و شبکه‌سازی میان بخش‌های اقتصادی و شرکت‌های دانش بنیان از دیگر ضعف‌های موجود در حوزه علم و فن‌آوری کشور است که برای رفع این موضوع نیز در برنامه ششم توسعه نظام ملی نوآوری و ساماندهی آن مورد توجه قرار گرفته است.

فرهادی گفت: در حال حاضر رتبه ایران در زمینه تولید علم در جایگاه شانزدهم قرار دارد که طبق برنامه ششم توسعه و تا سال ۹۹ رتبه ایران در این زمینه باید به ۱۲ برسد.

وزیر علوم با اشاره به پایین بودن میزان سطح اختراعات بین‌المللی کشور گفت: باید با تأمین اعتبارات و آموزش‌های لازم سهم ثبت اختراعات بین‌المللی کشور را افزایش دهیم.

وی عنوان کرد: ایران از نظر صادرات محصولات فن‌آورانه در رتبه هفتم منطقه قرار دارد که باید رتبه ایران در پایان برنامه ششم توسعه به رتبه ۳ برسد.

محمدمهدی طهرانچی رییس دانشگاه شهید بهشتی نیز در این نشست گفت: آموزش عالی کشور از آموزش عالی نخبگی به آموزش عالی فراگیر گذر کرده که این گذر، روند کمی را دنبال کرده است.

وی با بیان این‌که امروز آموزش عالی، محور توسعه کشور قرار گرفته است، گفت: باید در سال ۹۹، ۷۶۰ هزار و ۵۰ دانشجوی کارشناسی ارشد داشته باشیم و اگر به‌طور میانگین سالانه ۴۰۰ هزار دانشجو به این مقطع تحصیلی وارد شوند، بنابراین سالانه ۸ هزار میلیارد تومان هزینه صرف تحقیقات این افراد می‌شود؛ بنابراین موضوع هدفمندسازی تحقیقات بسیار مهم است.

رییس دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: اگر آموزش عالی را به درستی هدایت کنیم، قادر خواهیم بود سرمایه‌گذاری مفیدی برای آینده کشور داشته باشیم و اگر گسترش کمی فعلی آموزش عالی را هدایت نکنیم، نمی‌توانیم در آینده انتظار تحول را از آموزش عالی داشته باشیم.

طهرانچی خاطرنشان کرد: در برنامه ششم توسعه موضوع ساماندهی وضعیت فعلی آموزش عالی مطرح شده است و این موضوع دنبال خواهد شد.

وی عنوان کرد: موضوع کارورزی بسیار مهم است و باید دانشگاه‌های کشور را در این زمینه تقویت کنیم.

رییس دانشگاه شهید بهشتی گفت: به‌طور مثال کشور ایران در حوزه تربیت پزشکان بسیار موفق بوده زیرا دانشجویان این رشته‌ها سال‌ها در محیط بیمارستان، کارورزی می‌کنند و باید این مدل در دیگر دانشگاه‌های کشور نیز پیاده شود.

 

در شماره آینده روزنامه، گزارش کامل مناقصه‌مزایده از پنل تخصصی ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات همایش برنامه ششم توسعه منتشر خواهد شد.