بودجه پژوهش همچنان درجا می‌زند!

بودجه پژوهش همچنان درجا می‌زند! سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی تا پایان برنامه ششم توسعه باید به ۴درصد برسد اما اکنون این میزان به نیم درصد رسیده، با بودجه‌های فعلی نمی‌توان امیدی به افزایش این سهم داشت. به گزارش مهر، در پایان برنامه پنجم توسعه قرار بود سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی به […]

بودجه پژوهش همچنان درجا می‌زند!

سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی تا پایان برنامه ششم توسعه باید به ۴درصد برسد اما اکنون این میزان به نیم درصد رسیده، با بودجه‌های فعلی نمی‌توان امیدی به افزایش این سهم داشت.

به گزارش مهر، در پایان برنامه پنجم توسعه قرار بود سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی به ۳درصد رشد یابد اما پس از پایان اجرای این برنامه این سهم تنها به حدود نیم درصد رسید و اکنون در آستانه برنامه ششم نیز نمی‌توان امیدی به رشد این سهم داشت.

براساس اسناد بالادستی کشور قرار بود ایران در سال۱۴۰۴ به مرجعیت علمی در منطقه و جهان دست یابد اما با روند بودجه‌ای که برای پژوهش و فناوری طی سال‌های اخیر در نظر گرفته شده است دستیابی به این مهم با اما و اگرهایی مواجه است.

مقام معظم رهبری بر موضوع پژوهش و فناوری و کاربردی‌سازی آنها تأکید فراوانی دارند و بار‌ها در دیدار با دانشگاهیان و جامعه علمی کشور این دغدغه را بیان کرده‌اند اما حرکت در این مسیر به دلیل کمبودهای مالی با کندی مواجه شده است.

این درحالی است که کارشناسان این حوزه معتقدند هنوز توجه به پژوهش به یک فرهنگ و باور جدی در کشور تبدیل نشده و همین امر موجب می‌شود که صحبت در خصوص این موضوع در حد شعار باقی بماند.

امیدی به افزایش سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی نیست

وزیر علوم نیز امیدی به افزایش سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی نه در سال جاری که تنها یک ماه از آن باقی مانده و نه حتی در سال آینده ندارد.

منصور غلامی گفت: متأسفانه رقم خوبی در مجموع از درآمدهای کشور برای بودجه‌های پژوهشی دیده نشده، علی‌رغم این‌که در قانون برنامه پیش‌بینی شده بود که حداقل در سال۹۶ این بودجه پژوهشی به یک درصد برسد.

وی افزود: با این برنامه‌ای که من می‌بینم، در سال۹۷ نیز بعید است رقم بیش‌تری در اختیار پژوهش قرار گیرد.

سهم پژوهش از تولید ناخالص کشور‌ها چقدر است؟

کشورهای مختلف به دلیل این‌که پژوهش و فناوری را یکی از مهم‌ترین اولویت‌های توسعه می‌دانند به دنبال افزایش سهم پژوهش از تولید ناخالص خود هستند به نحوی که براساس آمارهای موجود کشورهایی مانند ژاپن، کره‌جنوبی و سوئد بیش از ۳درصد از تولید ناخالص خود را به پژوهش و تحقیقات اختصاص می‌دهند.

همچنین کشورهایی مانند چین، آلمان و آمریکا نیز بیش از دودرصد از تولید ناخالص خود را به پژوهش و فناوری اختصاص می‌دهند.

میزان سهم پژوهش از تولید ناخالص در کشورهایی مانند مالزی، ترکیه و روسیه نیز بیش از یک درصد است.

سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی از سال گذشته تا سال آینده

اهداف مختلفی برای حوزه پژوهش و فناوری کشور در قالب برنامه‌های بلند مدت و میان مدت ترسیم شده اما فاصله زیادی تا عملیاتی‌سازی این برنامه‌ها وجود دارد بنابراین دولت و مجلس باید آستین همت را بالا بزنند و در این حوزه حساسیت و واقع بینی بیش‌تری داشته باشند تا در افق۱۴۰۴ به اهداف علمی و فناورانه دست یابیم.

وحید احمدی، رییس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نیز درباره سهم پژوهش از بودجه گفت: در سال۹۵ بودجه کل پژوهشی کشور ۷هزارو۶۸۰میلیارد تومان بود که براین اساس سهم اعتبارات تحقیقاتی کشور از تولید ناخالص ملی ۰٫۵۶ درصد بوده است.

وی افزود: در سال ۹۶ نیز بودجه کل پژوهشی کشور ۹هزارو۱۸۰میلیارد تومان بود که نسبت به سال ۹۵، ۱۹٫۶درصد رشد داشت که براین اساس، سهم اعتبارات تحقیقاتی کشور از تولید ناخالص ملی حدود ۰٫۶۱ درصد می‌شود.

رییس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور تأکید کرد: البته باید دید که تا پایان سال چه میزان از این بودجه محقق خواهد شد.

احمدی عنوان کرد: در لایحه بودجه سال۹۷ نیز میزان بودجه کل پژوهشی کشور ۱۰هزارو۵۶میلیارد تومان است که رشد ۱۴٫۹درصدی نسبت به سال گذشته دارد.

متأسفانه با روندی که در پیش گرفته شده نمی‌توان انتظار تغییری در تحقق یک یا ۳ درصد از سهم تولید ناخالص ملی به امر پژوهش داشته باشیم. وی گفت: با این میزان بودجه نیز نمی‌توان انتظار داشت که سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی از نیم درصد بیش‌تر شود.

رییس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور اضافه کرد: در سال۹۷ از ۱۰هزار میلیارد تومان بودجه ۵۳٫۳درصد سهم تحقیقات، ۲۴٫۳درصد سهم وزارت علوم، ۶ تا ۷درصد سهم آموزش دکتری تخصصی و ۱۱٫۱درصد سهم شرکت‌های دولتی و ۱٫۳درصد مربوط به فعالیت‌های متفرقه است.

احمدی عنوان کرد: متأسفانه با روندی که در پیش گرفته شده نمی‌توان انتظار تغییری در تحقق یک تا ۳درصد از سهم تولید ناخالص ملی به امر پژوهش باشیم.

پژوهش قوت لازم در لایحه بودجه ۹۷ را ندارد

محمدجوادساداتی‌نژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در خصوص لایحه بودجه سال۹۷ گفت: به‌طور کلی حوزه پژوهش آن طور که باید قوت لازم را در این لایحه نداشته و ندارد.

وی افزود: تغییراتی در بودجه صورت گرفت که امیدوار هستیم وقتی بودجه اصلاح می‌شود حوزه علم و فناوری و دانشگاه‌ها که دچار مشکل هستند وضعیت بهتری پیدا کنند.

عواملی مانند عدم اختصاص درآمدهای دولت به امر پژوهش، نبود بودجهریزی مناسب برای پژوهش و فناوری، حذف جدول ۱۴ از لایحه بودجه، نگاه شعاری به پژوهش و نبود اراده ملی برای توجه به امر پژوهش و فناوری موجب شده سهم این حوزه از تولید ناخالص ملی طی سال‌های اخیر رشدی نداشته باشد و این چالش‌ها بستری را فراهم کرده تا این سهم تنها به نیم درصد برسد.

 

این سهم ناچیز برای پژوهش در حالی است که رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان و تجاری‌سازی فناوری اهداف اصلی کشور در سال‌های اخیر به شمار می‌آیند و بسیاری از مسؤولان در سخنرانی‌های خود بار‌ها به آن تأکید کرده‌اند. ناگفته پیدا است که لازمه رسیدن به این اهداف توجه و سرمایه‌گذاری بیش‌تر بر روی زیرساخت‌های فناوری و پژوهش است.