احیای ظرفیت‌های زمین مانده

احیای ظرفیت‌های زمین مانده داریوش ایرانی محمدجوادظریف که سکاندار دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران است، در روزهای اخیر سفری دوره‌ای را آغاز کرده که با سفرهای قبلی وی تفاوت‌های قابل توجهی دارد. کارنامه ظریف نشان می‌دهد که عمده سفرهای وی به کشورهای اروپایی بوده که محور آن را نیز رایزنی‌های برجامی تشکیل می‌دهد. زمانی برای […]

احیای ظرفیت‌های زمین مانده

داریوش ایرانی

محمدجوادظریف که سکاندار دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران است، در روزهای اخیر سفری دوره‌ای را آغاز کرده که با سفرهای قبلی وی تفاوت‌های قابل توجهی دارد. کارنامه ظریف نشان می‌دهد که عمده سفرهای وی به کشورهای اروپایی بوده که محور آن را نیز رایزنی‌های برجامی تشکیل می‌دهد. زمانی برای مذاکره و به نتیجه رسیدن آن که به نوشتن برجام ختم شد و بعد از آن نیز سفر برای یادآوری تعهد کشورهای غربی در قبال برجام و این‌که باید لغو تحریم‌ها و تهدیدات علیه ایران صورت گیرد.

دور جدید سفرهای ظریف در حالی صورت می‌گیرد که محور آنها نه اروپا بلکه آمریکای لاتین است. وی در این سفر از برزیل، اروگوئه و نامیبیا دیدار می‌کند.

حال این سؤال مطرح می‌شود که چنین سفری چه اهدافی را پیگیری می‌کند؟ تعاملات و سخنان ظریف در برزیل و اروگوئه نشان می‌دهد که محور این سفر‌ها در کنار تعاملات سیاسی توسعه فعالیت‌های و همکاری‌های اقتصادی است. تعاملاتی که در دو بخش دولتی و خصوصی صورت می‌گیرد و ظریف بر پیگیری و لزوم تحقق اهداف میان ایران و کشورهای مذکور در هر دو حوزه تأکید داشته است.

در این میان این سؤال مطرح است که چرا باید چنین اهدافی در آمریکای لاتین صورت گیرد؟ بررسی کارنامه آمریکای لاتین از جمله کشوری مانند برزیل نشان می‌دهد که این منطقه دارای منابع بکر اقتصادی و البته ظرفیت‌های عظیم اقتصادی است چنانکه برزیل اکنون در جمع ۱۰ کشور برتر اقتصاد جهان قرار دارد.

هر چند که به واسطه برجام قرار بود که تحریم‌ها لغو و شرایط برای توسعه اقتصادی میان ایران و اروپا فراهم شود اما کارنامه دو ساله برجام نشان می‌دهد که نه تنها این مهم محقق نشده بلکه کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا، انگلیس و فرانسه همچنان سیاست تحریم و فشار را برای باج‌گیری از ایران اجرا می‌کنند و حتی می‌توان گفت که هیچ کدام از تعهدات این کشور‌ها در قبال برجام محقق نشده است.

در همین حال شرایط درونی اقتصاد ایران از جمله تورم و نابسامانی در بازار ارز این توهم را برای غرب ایجاد کرده که با استمرار فشار اقتصادی می‌تواند ایران را تسلیم مطالبات خود سازد و لذا ضمن خودداری از اجرای برجام مانع از همکاری سایر کشور‌ها و شرکت‌های خارجی با ایران می‌شوند.

در این میان کشورهایی هستند که در کنار داشتن ظرفیت‌های اقتصادی تمایلات بسیاری برای توسعه روابط با ایران دارند و می‌توان از ظرفیت‌های آنها برای اقتصاد کشور و مقابله با تهدیدات غرب بهره گرفت. کشورهای آمریکای لاتین از جمله این کشور‌ها هستند، چنانکه در سال‌های نه چندان دور تعاملات خوبی میان جمهوری اسلامی و بسیاری از این کشور‌ها از جمله برزیل، ونزوئلا، بولیوی، اکوادر، نیکاراگوئه برقرار بوده است.

هر چند که گاهی در فضای رسانه‌ای چنان عنوان می‌شود که کشورهای آمریکای لاتین و یا‌ آفریقایی کشورهای فقیر، دور دست و غیرقابل اتکا هستند اما رقابت گسترده قدرت‌های بزرگ در این مناطق که حتی به صف‌آرایی اقتصادی، سیاسی و امنیتی آنها منجر می‌شود خود گواهی بر اهمیت این مناطق است که خود سندی بر درست بودن رویکرد به این مناطق برای توسعه همکاری اقتصادی است.

به هر حال می‌توان گفت که سفر ظریف به آمریکای لاتین بعد جدیدی از دیپلماسی اقتصادی کشور را نشان می‌دهد که با آسیب‌شناسی کاستی‌‌ها و نقاط ضعف رفتاری خود در این منطقه می‌توان از آن به عنوان فرصتی مهم جهت بهبود اقتصاد کشور، توسعه مناسبات جهانی و مقابله با تهدیدات و فشارهای غرب بهره گرفت و این پیام را به غرب داد که ایران هرگز تسلیم زیاده‌خواهی‌ها نمی‌شود و از ظرفیت‌های بسیاری برای تحقق اهداف اقتصادی خود برخوردار است و سیاست تحریم سیاستی منسوخ و ناکارآمد و غرب در نهایت گزینه‌ای جز تعامل و اجرای تعهدات برجامی خود گزینه‌ای ندارد.