ظرفیتی به نام اکو

ظرفیتی به نام اکو پریسا پارسا محمدجواد‌ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیروز راهی تاجیکستان شد. سفری که در کنار رایزنی برای توسعه مناسبات دو جانبه میان دو کشور محوریت حضور او در نشست اکو را نیز شامل می‌شود. سازمان همکاری اقتصادی به‌طور مخفف اکو یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است که ۳ کشور ایران، […]

ظرفیتی به نام اکو

پریسا پارسا

محمدجواد‌ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیروز راهی تاجیکستان شد. سفری که در کنار رایزنی برای توسعه مناسبات دو جانبه میان دو کشور محوریت حضور او در نشست اکو را نیز شامل می‌شود. سازمان همکاری اقتصادی به‌طور مخفف اکو یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است که ۳ کشور ایران، پاکستان و ترکیه در سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۴) نخستین بار این سازمان را پایه‌ریزی کردند.

این سازمان در ابتدا با نام «آر.سی.دی» – که نام اختصاری سازمان همکاری عمران منطقه‌ای – است، آغاز به‌کار کرد. پس از انقلاب ایران (۱۳۵۷) در ایران، کار سازمان با وقفه مواجه شد و در سال ۱۳۶۴ با نام «اکو» حیات خود را از سر گرفت. پس از فروپاشی شوروی، در سال ۱۳۷۲ کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز به سازمان اکو پیوستند. این سازمان هم‌اکنون با ۱۰ عضو، حدود ۳۳۰ میلیون تن جمعیت و ۸٬۶۲۰٬۶۹۷ کیلومترمربع وسعت کشورها، امکانات نفت، گاز و صنعت در اختیار دارد.

طبق اساسنامه این سازمان، اکو برای بهبود شرایط توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو تلاش می‌کند و برای حذف تدریجی موانع تجاری در این منطقه فعالیت دارد. از دیگر اهداف اکو، تهیه برنامه مشترک برای توسعه منابع انسانی در این ۱۰ کشور است. این سازمان همچنین برای تسریع برنامه توسعه حمل و نقل و ارتباطات فعالیت می‌کند. نگاهی بر وضعیت اکو نشان می‌دهد که منطقه اکو یکی از غنی‌‌ترین مناطق دنیا است که ظرفیت‌ها، فرصت‌ها و بسترهای همکاری مناسبی در حوزه‌های مختلف به ویژه در بخش انرژی دارد. حال این سؤال مطرح می‌شود که جمهوری اسلامی چه نقشی در اکو می‌تواند داشته باشد و ظرفیت‌های هر کدام برای تحقق اهدافشان چه میزان است؟

 ایران که از بنیان‌گذاران این سازمان است، به یکی از محور‌های اصلی و تعیین‌کننده در منطقه تبدیل شده است که یکی از عوامل آن جایگاه ایران در بازار انرژی جهان است. منابع چشمگیر انرژی و امکان انتقال آن به بازارهای جهانی، اهمیت و اعتبار ایران را در منطقه بسیار افزایش داده است. ایران موافقتنامه‌های همکاری چند جانبه متعددی را با کشور‌های این منطقه امضا کرده است. همه کارشناسان اذعان دارند ایران، یکی از بهترین مسیرهای انتقال انرژی از این منطقه به جهان است، در حالی‌که بسیاری از اعضای اکو نیازمند منابع انرژی هستند و ایران به عنوان کشوری که هم از استقلال کامل برخوردار است و هم امنیت، قطعاً می‌تواند گزینه‌ای مهم در این عرصه باشد.

در این میان جمعیت قابل توجه اعضای اکو و نیز ظرفیت‌های اقتصادی هر کدام از آنها می‌تواند در کنار آن‌که بازار مناسبی برای کالاهای ایران باشد، در تقویت موقعیت منطقه‌ای ایران در مقابله با تحریم‌ها و فشارهای آمریکا نقش مهمی داشته باشد. دستاوردهای ایران در حوزه فنی و علمی و موقعیت استراتژیک و اکونومیک ایران مؤلفه‌ای مهم برای نقش‌آفرینی آن در قابل اکو است که هم برای تهران و هم برای سایر اعضا می‌تواند دستاوردهای بسیاری به همراه داشته باشد که رفع موانع تحقق این مهم در نشست‌هایی مانند نشست تاجیکستان امری ضروری به نظر می‌رسد.

با توجه به این شرایط می‌توان گفت که حضور ظریف در نشست اکو می‌تواند مؤلفه‌ای مهم برای اجرای دیپلماسی اقتصادی آن هم در سطحی وسیع باشد که تأثیر بسیاری هم در حل مسایل اقتصادی کشور به‌ویژه در تقویت صادرات می‌تواند داشته باشد و هم مؤلفه‌ای برای مقابله با تهدیدات و بدعهدی‌های طرف‌های حاضر در برجام که با تصور نابسامان بودن اقتصاد ایران به دنبال تحمیل زیا‌ده‌خواهی‌های ضد ایرانی هستند.