از آب کره بگیریم، از جسد دلار

فرصت‌های کشف مومیایی از آب کره بگیریم، از جسد دلار مائده شیرپور- از روز گذشته بحث کشف مومیایی در جنوب تهران به بحث داغ محافل رسانه‌ای تبدیل شده است. یکی مدام در فضای مجازی می‌گردد تا عکس مومیایی ببیند و دومی تلاش می‌کند، بفهمد این مومیایی رضاشاه هست یا نه؟ یکی دارد می‌گوید مومیایی دوباره […]

فرصت‌های کشف مومیایی

از آب کره بگیریم، از جسد دلار

مائده شیرپور- از روز گذشته بحث کشف مومیایی در جنوب تهران به بحث داغ محافل رسانه‌ای تبدیل شده است. یکی مدام در فضای مجازی می‌گردد تا عکس مومیایی ببیند و دومی تلاش می‌کند، بفهمد این مومیایی رضاشاه هست یا نه؟ یکی دارد می‌گوید مومیایی دوباره دفن شده و دیگری می‌خواهد ثابت کند که مومیایی را برده‌اند. اما در میان این هیاهوهای صورت گرفته، کسی می‌تواند ادعای مدیریت فرصت‌‌ها را داشته باشد که دریابد چطور می‌توان از موقعیت به وجود آمده به نفع مصالح کشور سود برد. شاید ابتدایی‌‌‌ترین نکته این باشد که بدانیم قانون درباره مالکیت کشف چنین گنج‌هایی چه می‌گوید و سپس با یافتن مالک درباره نحوه مدیریت فرصت‌‌ها صحبت کنیم.

کشف مومیایی

رییس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران در مورد جنازه مومیایی کشف شده در اطراف حرم عبد‌العظیم‌حسنی توضیحاتی ارایه داد. وی با بیان این‌که روز گذشته اخباری مبنی بر پیدا شدن جنازه مومیایی در اطراف حرم عبدالعظیم حسنی منتشر شد، گفت: این جنازه مومیایی شده در پی حفاری در قسمت غربی صحن شاه‌عبدالعظیم‌حسنی پیدا شده است.

خلیل‌آبادی با بیان این‌که حفاری به دلیل پیدا شدن این جنازه مومیایی متوقف شده تا مسؤولان مرتبط بتوانند؛ بررسی دقیق‌تری داشته باشند، گفت: برخی احتمال می‌دهند که جنازه متعلق به پهلوی اول باشد که به صورت مومیایی شده به تهران آورده شده و در حرم عبد‌العظیم‌حسنی دفن شده است.

وی با بیان این‌که جنازه متعلق به هر کسی که باشد به دلیل این‌که مومیایی شده جنبه میراثی دارد و باید حفظ شود، گفت: البته نظر نهایی را باید کارشناسان میراث و پزشکی قانونی بدهند که ببینیم که این جنازه متعلق به چه کسی است.

مالک گنج‌ها

برای این‌که بدانیم مالک گنج‌هایی که یافت می‌شوند، چه کسانی هستند بهتر است به قانون مراجعه کنیم. بر همین اساس در ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی آمده است: «هر گونه حفاری و کاوش به قصد به دست آوردن اموال تاریخی- فرهنگی ممنوع بوده و مرتکب به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال و ضبط اشیای مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور و آلات و ادوات حفاری به نفع دولت محکوم می‌شود. چنانچه حفاری در اماکن و محوطه‌های تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است یا در بقاع متبرکه و اماکن مذهبی صورت گیرد، علاوه بر ضبط اشیای مکشوفه و آلات و ادوات حفاری، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم می‌شود‌».

در تبصره یک این ماده نیز تأکید شده است: «هر کس اموال تاریخی- فرهنگی موضوع این ماده را حسب تصادف به دست آورد و طبق مقررات سازمان میراث فرهنگی کشور نسبت به تحویل آن اقدام ننماید، به ضبط اموال مکشوفه محکوم می‌گردد‌».

این در حالی است که در اسلام گنج، حقی مشروع‌ برای رسمیت شناخته شده و اتفاقاً از مواردی است که درباره پرداخت خمس آن میان علما اجماع نیز وجود دارد.

شیخ طوسی در کتاب خلاف در اواخر کتاب زکات می‌گوید: واژه رکات که در روایات مطرح، ‌مراد‌‌ همان گنج است که دفن شده و مخفی است که در صورت پیدا شدن بدون هیچ خلافی باید خمس آن پرداخت شود.

اما جدای از بحث این‌که قانون وضع شده و اختلاف شارعان در مالکیت چیست، آنچه امروز اعمال می‌شود این است که گنج در کشور باقی مانده و به میراث فرهنگی و جای امنیتی منتقل شود. در نهایت از جمیع قوانین یاد شده بر می‌آید که مالک مومیایی کشور است، هر چند که این حفاری خصوصی نبوده و مالک شخصی از ابتدا نمی‌توانسته داشته باشد.

فرصت مومیایی

اما الان مهم است که بتوان از فرصت کشف گنج به بهترین نحو برای جذب توریست، توسعه گردشگری بهره برد. اگر دانش مدیریت و مدیریت فرصت‌‌ها وجود داشته باشد، می‌توان براساس حکم قانونی، مومیایی را به معرض نمایش گذاشت و یا عکس‌هایی از آن به همراه سبقه تاریخی را تا جمهوری اسلامی ایران بتواند عوایدی از جسد کشف شده کسب کند، در کنار این کار، همین امر را نیز می‌توان در حوزه داخلی فعال کرد و به جز توریست‌‌ها و مورخان افراد عادی را نیز به نیت رویت عکس یا خود نخستین پادشاه پهلوی به موزه کشاند. البته اگر بتوان هویت جسد را نیز شناسایی کرد.

آیا جسد مومیایی را می‌توان شناسایی کرد؟

این سؤال را پزشکی قانونی می‌تواند جواب دهد. رییس سازمان پزشکی قانونی کشور توضیحاتی را در خصوص نحوه شناسایی اجساد مومیایی شده از سوی پزشکی قانونی ارایه کرد.

احمد شجاعی درباره این‌که آیا پزشکی قانونی می‌تواند اجساد مومیایی شده را شناسایی کند، اظهار کرد: احتمال شناسایی اجساد مومیایی شده از سوی پزشکی قانونی وجود دارد اما امکان آن به شکل صددرصدی نیست.

وی با بیان این‌که شناسایی اجساد مومیایی شده و به ویژه تعیین هویت آنها امری دشوار و زمانبر است، گفت: برای شناسایی یک جسد مومیایی شده ابتدا باید بافت استخوان‌‌‌ها و بافت بدن بررسی شده و در صورتی که سالم باشد DNA را از آن استخراج کرده و تحت آزمایش قرارداد.

رییس سازمان پزشکی قانونی کشور با بیان این‌که فرایند مومیایی کردن افراد بافت بدن را به‌طورکلی تغییر می‌دهد، خاطرنشان کرد: همین امر سبب پیچیدگی‌هایی در فرایند تشخیص مومیایی بودن یک جسد می‌شود.

به گفته شجاعی از طریق اخذ آزمایش DNA از بستگان جسد مومیایی شده نیز می‌توان فرایند تشخیص هویت را سریعتر انجام داد.