نظام‌مهندسی با خطر از هم پاشیدگی مواجه است

انتقاد رؤسای سازمان‌های نظام مهندسی  نظام‌مهندسی با خطر از هم پاشیدگی مواجه است وزارت راه و شهرسازی در حالی اصلاحیه آیین‌نامه کنترل ساختمان را به بحث و تبادل نظر گذاشته است که مسؤولان و رؤسای سازمان‌های نظام مهندسی نسبت به آن انتقادات جدی دارند و کماکان بر این باورند که با اجرای این اصلاحیه عملاً […]

انتقاد رؤسای سازمان‌های نظام مهندسی

 نظام‌مهندسی با خطر از هم پاشیدگی مواجه است

وزارت راه و شهرسازی در حالی اصلاحیه آیین‌نامه کنترل ساختمان را به بحث و تبادل نظر گذاشته است که مسؤولان و رؤسای سازمان‌های نظام مهندسی نسبت به آن انتقادات جدی دارند و کماکان بر این باورند که با اجرای این اصلاحیه عملاً دیگر سازمان نظام مهندسی به صورت واقعی وجود نخواهد داشت و در مقابل این شهرداری‌ها هستند که علی‌رغم این‌که از توان لازم برخودار نیستند، قدرت بیش‌تری می‌گیرند.

به گزارش صما، وزارت راه و شهرسازی در حالی اصلاحیه آیین‌نامه کنترل ساختمان را به بحث و تبادل نظر گذاشته است که مسؤولان و رؤسای سازمان‌های نظام مهندسی نسبت به آن انتقادات جدی دارند و کماکان بر این باورند که با اجرای این اصلاحیه عملاً دیگر سازمان نظام مهندسی به صورت واقعی وجود نخواهد داشت و در مقابل این شهرداری‌ها هستند که علی‌رغم این‌که از توان لازم برخودار نیستند، قدرت بیش‌تری می‌گیرند.

نقش سازمان در پیش‌نویس دور زده شده است

در همین رابطه رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان کرمانشاه با بیان این‌که در مقطع کنونی این موضوع به بررسی کامل نیاز دارد گفت: در حال حاضر اکثر رؤسای سازمان‌ها با پیش‌نویس جدید مخالفت کرده‌اند، به‌ این دلیل که نقش سازمان عملاً در آن دور زده شده و ظاهراً طبق این آیین‌نامه، سازمان از این به بعد دیگر نقشی در حتی انتخاب ناظر هم نخواهد داشت.

علی اصغر همتی در گفت‌وگو با «صما» با اشاره به تأثیرات منفی این موضوع افزود: در حال حاضر تنها نقش و جایگاهی که برای سازمان نظام مهندسی باقی مانده، انتخاب ناظر است و سازمان هیچ دخالتی در انتخاب طراح و مجری ندارد و اگر قرار باشد ناظر هم به شکلی در اختیار مالک قرار بگیرد، عملاً سازمان نظام مهندسی باید به عنوان شورای انتظامی برای تخلفات و مسایل مربوط به آن باید فعالیت کند و این مناسب یک نهاد تخصصی مثل نظام مهندسی نیست.

وی با بیان این‌که با توجه به قابلیت‌های سازمان نظام مهندسی حتی انتظار می‌رود که مسؤولیت‌های حاکمیتی بیش‌تری به سازمان داده شود و دخالت شهرداری در حوزه صدور پروانه و سایر مسایل کاهش یابد ادامه داد: این در حالی است که در این آیین‌نامه به شهرداری‌ها بسیار بها داده‌اند.

همتی تأکید کرد: البته در بخش کنترل‌ و ارایه خدمات بازرسی متناسب با مبحث دوم، شهرداری‌ها به لحاظ نداشتن نیروی متخصص کافی قادر به انجام این وظیفه نخواهد بود. از طرفی شنیده‌ها حاکی از آن است که شهرداری و وزارت کشور هم تمایل چندانی به قبول این وظایف ندارند.

وی با بیان این‌که باید کار کارشناسی بیش‌تری در خصوص تغییر این آیین‌نامه انجام بگیرد، گفت: اگر قرار است که نقش سازمان نظام مهندسی در حد آموزش و نظارت بر عملکرد خلاصه شود، آینده روشنی برای نظام مهندسی متصور نیست.

همتی در عین حال با بیان این‌که ظاهراً دیدگاه پیش‌نویس جدید آیین‌نامه مبحث دوم بر این مبناست که سازمان از مسایل اجرایی جدا شود و بیش‌تر به ایفای نقش نظارتی خود بپردازد، گفت: اما اگر قرار باشد که سازمان در بحث انتخاب ناظر و مجری دخالت نکند، عملاً کنار گذاشته می‌شود و به بحث مرجعیت این نهاد بهایی داده نمی‌شود.

وی ادامه داد: به همین دلیل جایگاه سازمان مطابق با قانون و به عنوان نهادی که ساخت‌وساز‌ها باید در زیر سیطره و زیرنظر این سازمان انجام شود، تضعیف و نقش آن به نقش ساده نظارت بر کار ناظران تبدیل می‌شود که البته اکنون هم این وظیفه را انجام می‌دهد. منتهی تفویض اختیارات کلی و قانونی نظام مهندسی به شهرداری، برای سازمان یک افت است.

رییس نظام مهندسی استان کرمانشاه تأکید کرد: عملاً وقتی اختیارات نظام مهندسی از این نهاد گرفته می‌شود، دیگر از سازمان فقط یک نام باقی می‌ماند و وظیفه‌ای برای اعضا باقی نمی‌ماند که بخواهند در سازمان فعالیت کنند.

به گفته این مسؤول، جمعیت متخصص و توانمندی از مهندسان به عنوان اعضای سازمان نظام مهندسی فعالیت می‌کنند که می‌توانند کلیه فعالیت‌های مربوط به ساخت‌وساز را از زمان صدور پروانه، کنترل‌، بازرسی و… را انجام دهند و وظایف سنگین‌تری را تقبل کنند.

تغییر ساختار نظام مهندسی بدون اصلاح ساختار شهرداری بی‌فایده است

رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان آذربایجان‌غربی نیز در این باره گفت: با توجه به گذشت بیش از ۲۰ سال از تصویب قانون و مشخص شدن نقاط قوت و ضعف آن، لازم است که مبحث دوم یا آیین‌نامه کنترل ساختمان با توجه به نیاز جامعه و تعداد شاغلان در حرفه و وضعیت ساخت‌وساز و ورود تکنولوژی‌های جدید، ارزیابی مجدد شود.

جعفرهاشم‌زاده در گفت‌وگو با «صما» در خصوص نحوه ارزیابی مجدد یا بازبینی آیین‌نامه کنترل ساختمان، افزود: نظامات مهندسی به عنوان جزیی از خانواده بزرگ نظام مهندسی بر این عقیده‌اند که وضعیت فعلی منطبق با نیازهای جامعه نیست و اصلاح آیین‌نامه باید انجام شود.

وی با بیان این‌که در ارزیابی مجدد این آیین‌نامه دو دیدگاه مطرح است، گفت: در این راستا یک دیدگاه آرمان‌گرایانه مطرح است که مسؤولان وزارت راه، آیین‌نامه را با مقایسه وضعیت کشورهای مشابه کشور ما یا حتی کشورهای پیشرفته می‌بینند و براساس این دیدگاه، مطالعات را جمع‌بندی کرده و به آیین‌نامه کنترل فعلی رسیده‌اند. دیدگاه بعدی که کاملاً با دیدگاه اول فرق دارد، حفظ وضعیت موجود به عنوان وضعیت مطلوب است.

هاشم‌زاده با اشاره به این‌که در هر دو دیدگاه مشکل وجود دارد افزود: درواقع دوستانی که جامعه مهندسی و نظام مهندسی را با دید آرمانی نگاه می‌کنند، باید پای دیگر حوزه ساخت‌وساز درون‌شهری یعنی شهرداری را هم در نظر بگیرند و ایجاد تغییرات در آن قسمت را هم پیگیری کنند. اما این در حالی است که اصلاحات را در بخش سازمان‌های نظام مهندسی و امتیازات آن اعمال می‌کنند، بدون این‌که سازوکار و تشکیلات شهرداری‌ها را که هیچ سنخیتی با وضعیت فعلی ساخت‌وساز‌ها ندارند، تغییر دهند.

وی افزود: امروزه برخلاف کشورهای توسعه یافته یا نیمه‌توسعه یافته که به هیچ‌وجه متکی به فروش تراکم نیستند و درآمدهای آنها جزء و درآمدهای پایدار است، کل درآمد شهرداری‌ها متکی به فروش تراکم است و در این شرایط نمی‌توان انتظاری برای بهبود وضعیت داشت.

هاشم‌زاده ادامه داد: یعنی اگر در تشکیلاتی مثل نظام مهندسی به‌عنوان یک پای قضیه که اتکایی هم به بودجه مملکتی و دولتی ندارد و روی پای خود ایستاده، تغییر وضعیت ایجاد کنیم اما وضعیت شهرداری به شکل فعلی باقی بماند به یقین نتیجه خوبی حاصل نمی‌شود و فقط سازمان‌های نظام مهندسی تضعیف می‌شوند بدون این‌که اصلاحی در ساختار به‌وجود بیاید و درواقع فقط صورت مسأله عوض می‌شود.

این مسؤول با اشاره به این‌که بدون تغییر در ساختار شهرداری‌ها و با حفظ وضعیت و ساختار موجود، باندهای قدرت حاکمیت مجدد پیدا می‌کنند و عملاً اصل قضیه یعنی اصلاح ساختار شهرداری و مبتنی بودن درآمد شهرداری‌ها بر یک درآمد پایدار محقق نمی‌شود، گفت: در وضعیت فعلی می‌توان برحسب تجربیات موجود مبحث دوم، یک شیوه بینابین انتخاب کرد.

وی با اشاره به ضعف‌های مبحث دوم موجود عنوان کرد: مبحث دوم مربوط به بخش مجریان ذی‌صلاح، خدمات مهندسی صوری و نظارت و کنترل ضعیف سازمان‌های نظام مهندسی بر ارایه خدمات مهندسی است که ما نیز به آنها واقفیم و باید با یک راه‌حل بینابین و ایجاد اصلاحات لازم درجهت رفع ضعف‌های فعلی قانون نظام مهندسی و انجام وظایف محول شده به سازمان گام‌برداریم.

هاشم‌زاده افزود: در غیراین صورت با اصلاحات پیش‌بینی شده در آیین‌نامه، ساختار موجود نظام مهندسی دچار ضعف و از هم پاشیدگی می‌شود و با توجه به عضویت نزدیک به ۵۰۰ هزار مهندس در این سازمان‌ها و نیز بیکاری و رکود حاکم بر جامعه مهندسی با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد.

وی با اشاره به کمپین‌هایی که مهندسان تشکیل داده‌اند، گفت: در حال حاضر به دلیل این مشکلات مسؤولان نظام مهندسی زیرفشار هستند و ما باید قضیه را مدیریت کنیم. از طرفی این قضیه که ارایه خدمات مهندسی برحسب رقابت و ارایه کیفیت بهتر در آینده یک اصل انکار‌ناپذیر است و مهندسان باید به این سمت حرکت کنند و خدماتی ارایه کنند که شهروندان آنها را قبول داشته باشند.

هاشم‌زاده در خصوص انتظارات نظام مهندسی برای اصلاح آیین‌نامه گفت: خوشبختانه جامعه مهندسی به دیدگاه اعتدالی اعتقاد دارند و شورای مرکزی با گردآوری نظرات سازمان‌ها باید در فضایی آرام و دور از تنش در نشست‌های کارشناسی باید با وزارتخانه راه و شهرسازی به هماهنگی و توافق برسند.

وی با تأکید بر این‌که نباید آیین‌نامه به نحوی اصلاح شود که ناگهان همه دستاورد‌ها را از دست بدهیم و دوباره از صفر شروع کنیم گفت: ساختار شهرداری‌ها باید اصلاح شود، در حالی که درآمد شهرداری تهران متکی به فروش تراکم است و در این فضا شهرداری اگر طراح و ناظر انتخاب کند و از طرفی بازرسی هم به آن واگذار شود، عدالتی نسبی که اکنون موجود است از بین خواهد رفت و بهبود ساخت‌وساز شهری در این شرایط محقق نمی‌شود.

غفلت پیش‌نویس آیین‌نامه کنترل از قوانین بالادستی

همچنین رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان مازندران با اشاره به این‌که آیین‌نامه کنترل ساختمان یک‌طرفه دیده شده است، گفت: عمده‌‌ترین نقش نظام مهندسی یعنی تنسیق امور مهندسی و مهندسان در این آیین‌نامه اصلاً دیده نشده و این در حالی است که عنوان آن آیین‌نامه کنترل ساختمان نظام مهندسی است.

مهران فرصت در گفت‌وگو با «صما» افزود: آیین‌نامه کنترل ساختمان نظام مهندسی براساس قانون نظام مهندسی نوشته شده و پیش‌نویس این آیین‌نامه اصلاً به قانون بالادستی که قانون نظام مهندسی است، توجهی نکرده است.

وی ادامه داد: این در حالی است که در خصوص کنترل ساختمان، نمی‌توان آیین‌نامه‌ای برای نظام مهندسی نوشت که هیچ وظیفه‌ای را برای نظام مهندسی نبیند، چون پیش‌نویس فعلی تمام وظایف را از دوش نظام مهندسی برداشته و بر دوش شهرداری‌ها گذاشته است.

فرصت با بیان این‌که درواقع در آیین‌نامه مذکور وزارت راه و شهرسازی مسؤولیت‌ها را بر دوش وزارت کشور نهاده است، در خصوص پیامدهای این رویکرد تصریح کرد: هدف مسؤولان وزارتخانه ارتقای کیفیت ساخت‌وساز است ولی به نظر می‌رسد با تغییر آیین‌نامه به راحتی این اتفاق نمی‌افتد.

وی افزود: چون در این صورت تمام بار نظارتی و بازرسی و کنترل بر دوش شهرداری قرار می‌گیرد و شهرداری که خود در این میان ذی‌نفع از ساخت‌وساز است، نمی‌تواند سیستم نظارتی و کنترلی خود باشد. لذا اگر بتوانیم این مشکل را حل کنیم، می‌توانیم تاحدی در جهت ارتقای کیفیت ساخت قدم‌برداریم.

فرصت همچنین در خصوص نقش نظام مهندسی برای ارتقای تخصص مهندسان در بخش خدمات مهندسی و اثرگذاری بیش‌تر در ساخت‌وساز‌ها گفت: مشکل اینجاست که تعامل بین دستگاه‌های اجرایی مرتبط ما در بخش صنعت ساختمان وجود ندارد.

به گفته وی شهرداری‌ها طبق قوانین شهرداری و سازمان نظام مهندسی با قانون نظام مهندسی فعالیت می‌کنند که این دو نهاد در مواردی با هم هماهنگ نیستند و نبود تعامل بین این دو نهاد از بزرگ‌ترین مشکلات است. بنابراین آیین‌نامه کنترل ساختمان اگر بتواند این تعاملات را بیش‌تر کند و برای مثال اگر بازرسی که در این آیین‌نامه بر دوش شهرداری‌ها گذاشته شده است، به سازمان نظام مهندسی واگذار شود، مسأله تاحدی حل و این تعامل بیش‌تر می‌شود.

وی تأکید کرد: در چنین شرایطی وضعیت به این ترتیب نیست که یک نهاد خود خدمات ارایه کند و کار نظارت و بازرسی را هم انجام دهد. چون هرموقع که این ۳ وظیفه توسط یک نهاد انجام شود، مشکل ایجاد می‌شود.

این مسؤول در خصوص راهکارهای پیشنهادی برای بهبود پیش‌نویس آیین‌نامه کنترل ساختمان گفت: وقتی آیین‌نامه‌ای در خصوص نظام مهندسی نوشته می‌شود، طبیعتاً باید نظر دست‌اندرکاران و مسؤولان نظام مهندسی دیده شود.

وی با بیان این‌که آیین‌نامه‌ای در حال تدوین است که تمام مسؤولیت‌ها و وظایف نظام مهندسی را از این نهاد می‌گیرد و به شهرداری‌ها واگذار می‌کند گفت: ما با این قسمت از آیین‌نامه‌ مشکل داریم و انتظار ما این است که در این بخش نظرات مسؤولان سازمان نظام مهندسی را در نظر بگیرند و با نظر مشورتی سازمان نظام مهندسی تغییرات را اعمال کنند.

 

فرصت با بیان این‌که هدف و خواسته نظام مهندسی هم مانند وزارت راه و شهرسازی، این است که ساخت‌وساز با کیفیت بهتری اتفاق بیفتد، تصریح کرد: بهتر است که با هم‌‌دیگر این هدف را محقق کنیم و نقطه‌نظرات نظام مهندسی هم بتواند به تحقق این هدف اصلی کمک کند و این نهاد تخصصی بتواند در رفع دغدغه صنعت ساختمان یعنی کیفی‌سازی مؤثر عمل کند.