گام‌های محکم دولت در نوسازی بافت‌های فرسوده بافت‌های فرسوده به محدوده‌هایی از شهر اطلاق می‌شود که به‌طور معمول از نظر سطح خدمات و کیفیت رفاهی، بهداشتی و امنیتی در مقایسه با سایر نقاط شهری در وضعیت نامطلوبی به سر برده و انبوهی از معضلات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی آنها را احاطه کرده‌اند. به گزارش […]
گام‌های محکم دولت در نوسازی بافت‌های فرسوده
بافت‌های فرسوده به محدوده‌هایی از شهر اطلاق می‌شود که به‌طور معمول از نظر سطح خدمات و کیفیت رفاهی، بهداشتی و امنیتی در مقایسه با سایر نقاط شهری در وضعیت نامطلوبی به سر برده و انبوهی از معضلات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی آنها را احاطه کرده‌اند.
به گزارش ایرنا، بافت‌های فرسوده آسیب‌پذیر‌ترین نقاط شهر به هنگام وقوع حوادث و بلایایی چون آتش‌سوزی و زلزله به شمار می‌روند، چرا که ناپایداری ساختمان‌ها، تراکم جمعیت و معابر باریک و غیراستاندارد امداد و نجات را کند و در مواقعی امکان‌ناپذیر میسازد.
بافت‌های فرسوده از اصلی‌‌ترین معضل کلان‌شهر‌ها به شمار می‌رود. هم‌اکنون در بافت‌های فرسوده در سراسر کشور معادل ۹میلیون‌نفر یعنی حدود ۳میلیون خانوار ساکن هستند. بنابراین احیا و بازسازی بافت‌های فرسوده از جمله مهم‌ترین برنامه‌های در دستور کار دولت‌ها و مدیریت شهرداری‌ها در دوره‌های مختلف بوده است. در حال حاضر مساحت این مناطق در تهران نیز ۳هزارو۲۷۰هکتار است و ۱۵درصد از جمعیت شهری پایتخت در این بافت‌ها زندگی می‌کنند.
طرح و برنامه‌های متعددی از دهه۷۰ تاکنون برای احیای این مناطق در شهرها اجرا شده است که هر کدام به دلایلی نیمه تمام مانده و ما هنوز شاهد بافت‌های فرسوده وسیعی در کلان‌شهر‌ها هستیم. اکنون بار دیگر دولت دوازدهم در این راستا گام برداشته است.
وعده‌های تازه دکترحسن روحانی، رییس‌جمهوری برای اصلاح بافت‌های فرسوده در سال ۹۷، امیدها را به تعیین تکلیف این بخش از مناطق شهری که در انبوهی از چالش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی غرق شده‌اند، افزایش داد. غیرمقاوم بودن ساختمان‌ها و فرسودگی اصلی‌‌ترین مؤلفه بافت‌های فرسوده به شمار می‌روند که وضعیت ناپایداری برای محل زندگی ساکنان این طور مناطق ایجاد کرده و جان و سلامتی افراد را تهدید می‌کند. آسیب‌پذیری بالای این مناطق در کنار حجم بالای مشکلات اجتماعی نیز بر ضرورت توجه به این بخش شهرها می‌افزاید.
** بافت‌های فرسوده، بلای جان شهرها
بافت‌های فرسوده یکی از اصلی‌‌ترین چالش‌های شهرهایی است که به سوی توسعه در حال حرکت هستند. در حال حاضر بسیاری از شهرها و برخی روستاهای کشور با مسأله بافت فرسوده مواجه هستند. چنین معضلی در هنگام وقوع بلایایی چون زلزله و سیل نمود بیش‌تری می‌یابد، چرا که بیش‌ترین تخریب و آسیب جانی و مالی در بخش بافت فرسوده به دلیل ناپایداری محل سکونت و نبود استانداردهای لازم رخ می‌دهد.
از آنجایی که در سال‌های اخیر روند توسعه شهری، رشدی روزافزون اما ناپایدار به خود گرفت، بخش‌هایی از شهرها بدون رعایت ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی شکل گرفت و بخشی‌هایی دیگر نیز در برابر نوسازی مقاومت کرده و بافت سنتی خود را حفظ کردند. همین موضوع، بافت‌های فرسوده را با انبوهی از چالش‌های عمیق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی روبه‌رو ساخته است که خود عاملی بر عقب نگاه داشته شدن شهرها از مسیر توسعه پایدار و استاندارد به شمار می‌رود.
نبود نظارت بر ساخت و ساز و الگوی مناسب تفکیک زمین، بی‌توجهی به نیازهای خدماتیِ جمعیت ساکن و عدم توجه به مسایل ایمنی عامل عمده‌ای در شکل‌گیری و مانایی چنین بافت‌هایی در ساختارهای شهری است. چنین مسایلی ناشی از عملکرد یک ماهه و چند ماهه مردم و مسؤولان نبوده است، بلکه نبود مدیریت منسجم شهری در دهه‌های مختلف و اجرای ناقص برنامه‌ها بر باعث پایداری بافت‌های فرسوده شهری افزوده است.
جدا از مسایل ساخت و ساز و خدمات شهری، بافت‌های فرسوده در انبوهی از مشکلات اجتماعی و فرهنگی درگیر شده‌اند؛ به‌طور معمول آمار جرم و بزهکاری به دلیل داشتن بافتی شبیه به حاشیه در این‌گونه مناطق بالا است. ساکنان این مناطق عمدتاً از گروه‌های کم‌درآمد جامعه هستند. کیفیت زندگی، سطح خدمات، بهداشت و رفاه شهری، وضعیت کسب و کار و رونق اقتصادی در این مناطق نسبت به مناطق متوسط شهر پایین است. مشکلات زیست‌محیطی نیز چالش عمده بافت‌های فرسوده به شمار می‌رود که خود منشأ مشکلات دیگری است.
این‌گونه مناطق همچنین، در برابر بروز بلایای طبیعی مانند زلزله به دلیل فاصله داشتن از استانداردهای نوسازی و ساخت نسبت به سایر نقاط شهر آسیب‌پذیرتر بوده و در صورت بروز چنین حوادثی امدادرسانی به دلیل تخریب بالا، تراکم جمعیت، غیراستاندارد بودن معابر، نفوذناپذیری در شبکه دسترسی‌ها، امکان‌پذیر نخواهد بود.
مشکلات در روابط اجتماعی به دلیل تراکم بالای جمعیت، فقر امکانات تفریحی، رفاهی و بهداشتی مانند پارک، زمین بازی، درمانگاه، مراکز خرید، منسجم نبودن شبکه تأسیسات و زیرساخت‌های شهری و اخلال در وضعیت بصری از دیگر مشکلاتی که ساکنان بافت‌های فرسوده با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
در سال‌های گذشته بار‌ها مسؤولان شهری نسبت به معضل بافت‌های فرسوده در هنگام زلزله یا آتش‌سوزی هشدار داده‌اند. از این رو، نوسازی بافت‌های فرسوده به ویژه در کلان‌شهر‌ها یکی از اهداف مدیران شهری و دولتی است. در طرح جامعه شهر تأکید تهران به دلیل پیچیده بودن بافت فرسوده، سالانه باید ۵درصد از این مناطق نوسازی شوند.
** گام‌های دولت دوازدهم برای ساماندهی بافت‌های فرسوده
نوزدهم بهمن‌ماه امسال طرح متفاوت نوسازی بافت‌های فرسوده در قالب برنامه ملی بازآفرینی شهری به فرمان رییس‌جمهوری آغاز شد. این برنامه که گفته می‌شود نتیجه توجه به ۳چالش ساکنان بافت فرسوده و بدمسکن، خانه‌اولی‌ها و تخریب‌های ناشی از زلزله اخیر کرمانشاه است، با هدف احیای بیش از یک‌هزار محله فرسوده در ۵سال و افزایش سرانه‌های خدماتی در حال اجرا است.
بر پایه این طرح قرار است هزارو۳۳۴محله از بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در کل کشور نوسازی و مقام‌سازی شده و کلیه امکانات روبنایی و زیربنایی، فضاهای فرهنگی، شهری و اجتماعی و اقتصادی در هر محله ارتقا یابد.
بنابر تأکید رییس‌جمهوری در مراسم آغاز برنامه ملی بازآفرینی، اجرای این طرح سرمایه مردم را افزایش می‌دهد، محله‌ها را نو و نشاط ایجاد می‌کند و وقتی بخش مسکن فعال شود، سایر بخش‌های اقتصادی را هم فعال می‌کند و در نتیجه اشتغال ایجاد می‌شود.
بر پایه این طرح به افرادی که ۸۰متر ساختمان فرسوده دارند، ۱۰۰متر ساختمان جدید داده خواهد شد. زمین نیز به صورت رایگان در اختیار توسعه‌گر‌ها قرار می‌گیرد. توسعهگر دو برابر منازل فرسوده یک محل خانه میسازد که ۵۰درصد آن را در اختیار مردم همان محل قرار می‌دهد و ۵۰درصد باقی‌مانده هم به خود توسعه گر تعلق دارد و دولت فروش سریع آن را با قیمت عاقلانه تضمین می‌کند. شهرداری از توسعهگر پول پروانه نمی‌گیرد و در نقشه هم به او کمک می‌کند. دولت تمام امور زیربنایی محله را برعهده گرفته و رونما‌ها مثل مدرسه، آتش‌نشانی، کلانتری و مسجد را شهرداری و دولت برعهده می‌گیرد. بانک‌ها هم به توسعهگر سریع وام می‌دهد.
همچنین به زوج خانه‌اولی به هر میزان که در صندوق پس انداز مسکن سرمایه‌گذاری کند، ۶برابر یا بیش‌تر از آن وام داده می‌شود. نرخ سود تسهیلات نیز اندک خواهد بود.
پیش‌تر نیز طرح‌هایی مشابه این طرح با عناوینی چون مسکن معوض، مسکن پایاپای و مسکن پیشگام با هدف احیای بافت‌های فرسوده اجرا شده بود اما هیچ یک به صورت کامل اجرایی و این معضل از سر راه توسعه شهری برداشته نشد.
اکنون نیز برخی نگاه‌ها موفقیت این طرح را در گروی اقداماتی چون تعهد در پرداخت تسهیلات ساخت بدون سپرده می‌دانند، چرا که بررسی روند طرح‌های نوسازی در سال‌های گذشته نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین دلایل عدم موفقیت طرح‌های نوسازی از اوایل دهه ۸۰تاکنون، جدی نگرفتن پرداخت تسهیلات پیش‌بینی شده در مصوبات دولتی بوده است.
همکاری همه دستگاه‌های دولتی و عمومی در اجرای این طرح نیز شرط دیگر نتیجه بخش بودن برنامه احیای بافت‌های فرسوده خواهد بود. به باور برخی کارشناسان شهری و مسکن، این طرح نباید تنها در قالب طرح‌های نوسازی یا خانه‌سازی اجرا شود بلکه توجه به کمبود سرانه‌های خدماتی و رفاهی نیز مسأله بسیاری مهمی است که در طرح‌های پیشین از آن غفلت شد.
عده‌ای نیز معتقدند این طرح دولت برای نوسازی بافت‌ها فرسوده پرهزینه و زمانبر خواهد بود و همین مسأله پایان آن در دولت دوازدهم را با ابهام روبه‌رو ساخته است. عدم جذابیت سرمایه‌گذاری در این طرح برای بخش خصوصی نگرانی دیگر در اجرای کامل طرح است. شماری نیز معتقدند با الگوی واحد نمی‌توان معضل همه بافت‌های فرسوده را حل کرد چراکه هر منطقه در ارتباط با مسایل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود دارای بافت‌های متفاوتی است.
به رغم همه اما و اگرها، توجه دولت به این معضل شهری و عزم جدی برای از بین بردن آن، گامی مهم در راستای ارتقای توسعه شهری ارزیابی می‌شود و هراس موجود نسبت به وضعیت امنیتی و رفاهی این مناطق را از بین می‌برد. نباید از یاد برد که ساکنان بافت‌های فرسوده و دستگاه‌های دولتی دو سر این طرح هستند که در به ثمر رسیدن آن نقش برجسته‌ای خواهند داشت.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.