آب‌های کارستی نجات‌بخش بحران آب کشور

آب‌های کارستی نجات‌بخش بحران آب کشور

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور مطالعات آب‌های کارستی را با استفاده از روش‌های نوین ژئوفیزیکی در دستور کار قرارداده است.

به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مسعودمرسلی با بیان این مطلب گفت: با توجه به نیاز شدید و روزافزون کشور به آب و نیز با توجه به برداشت و مصرف بیش از حد آن دچار مشکلات زیست‌محیطی شده‌ایم که نمونه بارز آن نشست زمین در نقاط مختلف کشور است که سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور مطالعاتی فراتر از مطالعات معمول در زمینه منابع آب زیرزمینی به ویژه آب‌های کارستی از حدود دو سال پیش از دیدگاه زمین‌شناسی این منابع، آغاز کرده تا کمکی به حل مشکل کشور در زمینه کمبود آب شرب شود.

مجری پروژه آب‌های کارستی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور افزود: علاوه بر مطالعات معمول، مطالعات صحرایی و عملیات صحرایی وسیعی شامل مطالعات زمین‌شناسی، هیدروژئولوژی، زمین‌شناسی مهندسی و غیره در سطح کشور صورت گرفت که نتایج امیدبخشی از آن حاصل شد که در مقیاس ناحیه‌ای بیش از ۱۸۳ هزار کیلومترمربع از مساحت کشور مستعد تشکیل آب‌های کارستی تشخیص داده شدند که در قالب ۳۰ حوضه آبریز درجه یک قابل مطالعه است.

مرسلی تصریح کرد: براساس نتایج به‌دست‌آمده، سایت مشهد-کلات به دلیل پتانسیل نسبتاً بالای آب‌های کارستی و وجود مشکل شدید کمبود آب در نواحی شمال شرقی کشور، جهت انجام مطالعات پایلوت انتخاب شد که نیازمند راهکار جدی و عملی است.

وی در ادامه افزود: این سایت ارتفاعات هزار مسجد را پوشش داده و مطالعات تکمیلی‌تر شامل ژئوالکتریک، حفاری‌های اکتشافی و حفاری ژئوتکنیکی همراه با آزمایش‌های لازم بود. همین‌طور مطالعات هیدروژئوشیمی، مطالعات چینه‌شناسی کارست و مطالعات زمین‌شناسی ساختمانی نیز در منطقه انجام شد.

مرسلی خاطرنشان کرد: با توجه به این‌گونه مطالعات، تاکنون پتانسیل آب قابل‌توجهی جهت استحصال آب‌های کارستی در منطقه تشخیص داده شد که در صورت اجرای موفق می‌تواند تا حدود نیمی از آب شرب مشهد را تأمین کند که این عملیات در چند فاز پیشنهاد شده است.

وی گفت: منابع آب کارستی فوق تجدید پذیر بوده و کمک بسیاری در کاهش برداشت از آبخوان‌های آبرفتی منطقه خواهد داشت و همچنین می‌توان با اجرای این طرح تا حدی از بحث فرار آب زیرزمینی ایران به ترکمنستان جلوگیری کرد.

مجری پروژه آب‌های کارستی در پایان گفت: علاوه بر سایت فوق در بسیاری از مناطق کشور مانند استان‌های مرزی در غرب ایران نیز پتانسیل‌های قابل‌توجهی وجود دارد که می‌تواند موردتوجه واقع شود.

لازم به ذکر است افزون بر ۱۱ درصد از سطح کل کشور متشکل از واحدهایی سنگی کربناته است که این سنگ‌‌ها در اثر درز و شکاف و انحلال در طول زمان زمین‌شناسی دارای فضاهای خالی و حفره‌هایی می‌شوند که به این پدیده کارست و به آبی که درون این سنگ‌‌ها جمع می‌شود آب کارستی می‌گویند.

بیش از ۲۵ درصد جمعیت جهان یا مستقیماً بر روی مناطق کارستی زندگی و یا آب شرب مورد نیاز خود را از منابع کارستی تأمین می‌کنند که برخلاف میزان دارایی آب‌های سطحی، ایران و کشورهای دیگر مانند چین، آمریکا‌، اتریش و صربستان جزو کشورهای بسیار مستعد از لحاظ پتانسیل آب‌های کارستی هستند.

 

بسیاری از کشورهای دارای آب کارست ۳۰ الی ۴۰ درصد از مصارف آب شرب خود را از آب‌های کارستی تأمین می‌کنند. از مزایای استفاده از آب‌های کارستی به عنوان آب شرب می‌توان به افت تراز آب در آبخوان‌ها، جلوگیری از آفت آبخوان‌ها، دستیابی به آب‌های تجدید پذیر باکیفیت مناسب از نظر شیمیایی است.