سراب امپراطوری‌سازی برروی استخوان‌های مردگان!

رامین شاهی «اجداد مردم ترکیه امروزه در ۳۰ کشور مختلف دنیا مزار دارند و ترکیه نمی‌تواند نسبت به وقایعی که در آنجا می‌گذرد بی‌تفاوت بماند.» این جملات تکان‌دهنده، بخشی از سخنرانی اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، طی چند روز گذشته بوده است که باید آن را جدی گرفت. اردوغان، روزگاری شهردار استانبول بود و در سال‌های آغازین […]

رامین شاهی

«اجداد مردم ترکیه امروزه در ۳۰ کشور مختلف دنیا مزار دارند و ترکیه نمی‌تواند نسبت به وقایعی که در آنجا می‌گذرد بی‌تفاوت بماند.» این جملات تکان‌دهنده، بخشی از سخنرانی اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، طی چند روز گذشته بوده است که باید آن را جدی گرفت.

اردوغان، روزگاری شهردار استانبول بود و در سال‌های آغازین قرن ۲۱، از خاکستر حزب رفاه‌اسلامی‌اربکان بر کرسی نخست‌وزیری ترکیه تکیه زد. او خود را مصلح و ناجی اقتصاد از هم پاشیده ترکیه مطرح کرد؛ لیکن واقعیت این‌است که در چند سال گذشته با تابعی صعودی، ضمن کاهش آزادی‌های مدنی در این کشور، به دنبال تحقق رویای احیای امپراطوری عثمانی در قرن جاری بوده است.

ساخت سریالهای تاریخی از سلاطین عثمانی با چاشنی غلو و تحریف واقعیات و نمایش آن در کشورهای مختلف به همراه طرح دل‌نگرانی‌های ترکیه درمورد حوزه جفرافیایی و مرزهای سابق عثمانی‌‌ها از «آنتپ» گرفته تا شهر «حلب» و از ریزه (در شمال شرق ترکیه) گرفته تا بندر «باتومی» (در گرجستان؛ زادگاه جد پدری اردوغان) و از بوسنی گرفته تا اوسکوپ ترکیه، همه و همه، بخشی از توهم آناتولی‌نشینان، برای تسلط بر جغرافیای تاریخی خود است.

باید توجه داشت ترک‌‌ها در دهه گذشته و به‌خصوص در زمان وزارت چاوش‌اغلو با اصل تنش‌صفر، با کشورهای پیرامونی خود در عرصه بین‌المللی در حال تنظیم روابط بودند ولی امروز بعد از مشکلات گسترده داخلی با مخالفین و خطرات پساکودتا، تقریباً با همه همسایگان خود تنش داشته و یا دست‌کم دوره‌ای نزدیک از درگیری را پشت سر گذاشته‌اند.

از سویی باید اشاره داشت از همان روزهای ابتدایی شروع جنگ و تنش در داخل سوریه، ترک‌‌ها به طمع حضور و نفوذ در سوریه نقاب از چهره امیال امپراطوری‌سازی خود برداشتند اما همواره به دنبال فرافکنی و اتهام‌زنی‌های مشابه به برخی کشورهای منطقه بودند و این در حالی است که حمایت‌های بیشمار آن‌‌ها از داعش و خرید نفت از تکفیری‌ها، هنوز فراموش نشده است.

اکنون ترک‌‌ها برای توجیه کشورگشایی خود و ماندن در موصل عراق، هم از استخوان‌های مردگان و هم واقعه مهم کربلا، خرج می‌کنند و علی‌رغم تکرار مؤکد بغداد برای خروج ارتش ترکیه از شمال عراق در حالی در جریان موصل دایه دلسوزتر از مادر شده‌اند.  در این میان، پاسخ دبیر مجمع تشخیص‌مصلحت‌نظام شنیدنی است، جایی که محسن‌رضایی در اینستاگرام خود نوشته است: «گفتید نمی‌خواهید کربلای دیگری تکرار شود اما آیا کاری که داعش در سوریه و عراق انجام داده یا عربستان در یمن انجام می‌دهد، تکرار واقعه کربلا نیست؟ شما نه تنها برای پیشگیری از قتل عام مردم بیگناه کاری نکردید، بلکه با داعش که فرزند نامشروع عربستان و اسرائیل است؛ همکاری کردید و با وجود آن‌که دیدید این‌‌ها در انفجارهای استانبول دستشان به خون مردم بی‌گناه آلوده است، کاری نکردید و زخم خنجر عربستان در کودتای اخیر بر پشت دولت شما التیام نیافته است. بهتر نیست با خودتان صادق باشید؟»

بیهوده نیست که اروپایی‌ها، سال‌هاست ترکیه را در حسرت عضویت در اتحادیه خود قرارداده‌اند و هنوز هم اهالی اروپای شرقی و حتی مرکزی از کیف گرفته تا وین و بوداپست؛ صدای چکمه‌های سربازان سرخ‌پوش عثمانی را در گوش‌های خود دارند و دولتمردانشان از مخالفان اصلی عضویت این کشور در اتحادیه اروپا هستند. زیرا کسب اعتماد واقعی همسایگان، حقیقتی است که ترکان هنوز به آن دست نیافته‌اند و این‌گونه به نظر می‌رسد  که سیاستمداران در آنکارا، هنوز نمی‌دانند در بازی سیاست با خود چند چند هستند؟

اگر قرار باشد کشوری مطامع بزرگ‌سازی جفرافیایی خود را به بهانه‌های تاریخی مطرح کند، امپراطوری‌های دیگری هم هستند که استخوان‌های اجدادشان در پایتخت کشورهای دیگر وجود دارد! اما دلیلی به طرح این مسایل در دنیای امروز وجود ندارد. به نظر می‌آید لازم است در عین حفظ روابط با همسایه‌غربی و دوری از تنش‌های بی‌مورد، صحبت‌های جنجالی اخیر اردوغان را در تمامی کشورهای منطقه و جهان بزرگ کرد تا شاید افکار عمومی بتواند سراب امپراطوری‌سازی را برای حاکمان فعلی آنکارا از بین ببرد.