مجتبی قدیری

زبان و ادبیات فارسی یکی از فاخر‌‌ترین زبان‌ها و ادبیات‌های جهان است. نه از آن جهت که شاعران بلندآوازه و خوشنام دارد، از آن جهت که مردمی با طبع ادبی دارد که می‌توانند با کم‌ترین جملات با ایهام، ایجاز، کنایه، استعاره و ده‌ها صنعت ادبی نظرات خود را بیان نمایند. نظراتی تند، تیز و زهرآگین که در لفافه سخن پیچیده شده و شیرینی خاصی دارد که به راحتی می‌توان بیان کرد و منظور خود را به طرف مقابل فهماند. شاید یکی از جالب‌‌‌ترین این ترکیبات کلمه ترکیبی شهرفرنگ است که از دو اسم خاص شهر و فرنگ تشکیل شده است و هزار کاربرد دارد. زمانی که شخصی می‌گوید «شهرفرنگ» با توجه به لحن آن، می‌توان فهمید منظور گوینده چیست؟

مثلاً در گذشته‌های دور در شهر‌‌ها و روستا‌‌ها افرادی بودند که یک دستگاه به نام شهرفرنگ داشتند و با صدای بلند تبلیغ می‌کردند که «بدو بدو شهر فرنگه از همه رنگه» این عزیزان تلاش داشتند زیبایی‌‌‌ها را به علاقه‌مندان نشان دهند؛ زیبایی‌هایی که در خود شگفتی نیز داشت.

امروز گاهی فردی با غیظ از شهر فرنگ یاد می‌کند و منظور گوینده این است که نباید شاهد این همه تنوع و گوناگونی در خصوص یک چیز باشیم و یا این‌که شهر فرنگ با لحن شل و ول بیان می‌گردد و تمسخر گوینده را در پی دارد.

امروز در خصوص مناقصات می‌توان از هر کدام از لحن‌های بیان شده بهره برد و نظر خود را به مردم فهماند. زمانی که پیمانکاران با هزار آیین‌نامه، بخشنامه و دستور‌العمل از سوی یک دستگاه مناقصه‌گزار مواجه می‌شوند، همانند شهرفرنگی‌های قدیم از مناقصات یاد می‌کنند و می‌خواهند سلیقه‌ای بودن یک قانون را به ما یادآوری کنند و اگر با غیظ در پی شرکت در یک مناقصه کلمه «شهرفرنگ» را بگویند به این معناست از این همه تنوع سلیقه در اجرای قانون مناقصات خسته شده‌اند و اگر شل و ول یادکنند نشان تمسخر این قانون و اجرای آن است.

امروز با کمک آرایه‌های ادبی می‌توان گفت هنوز قانون مناقصات کشور قانون نشده است و دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و… مانع قانون شدن امر مناقصات نشود. اما بد داستان اینجاست  که با توجه به این‌که وزارت نفت در طرح جدید قراردادهای نفتی کشور، به دنبال مذاکره و راه‌های دیگر برای جذب سرمایه‌ها در صنعت نفت هستند وکلای ملت در بهارستان مصوبه‌ای را از نظر گذرانده‌اند که قراردادهای خارجی بیش از ۱۰ میلیون دلار تنها باید از طریق مناقصات محدود منعقد شود. این مصوبه نشان از همان شهر فرنگ در مناقصات کشور دارد که این اعمال سلیقه تنها از سوی مناقصه‌گزاران صورت نمی‌گیرد بلکه خود وکلای ملت در بهارستان نیز به دنبال ایجاد یک شهر فرنگ در معاملات دولتی هستند شهر فرنگی که می‌توان با نگاه به آن در پی تناقضات و… هم شگفت‌زده شد و هم خندید. چرا ما این‌جا شهرفرنگ مناقصات داریم و با این مصوبه عملاً دست دستگاه‌های اجرایی را بسته‌ایم که نه ترک‌تشریفات نمایند و نه مناقصه عمومی برگزار کنند. این مصوبه در پی خود رانتی دارد، رانتی مثل حقوق‌‌‌های نجومی مدیران که همه ادعا و اذعان داریم قانون و قانون‌گذار این اختیار را داده است. لذا به جرأت می‌گوییم همین دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌ها به همراه مصوبات مجلس از قانون مناقصات، شهرفرنگی دیدنی ساخته است.