فرهنگ حمایتی نوین؛ کسب و کار نوین

محمدرضا عیوضی – اشتیاق جوانان ایرانی برای ایجاد کسب و کار نوپا، منجر به ایجاد اکوسیستمی فعال، به‌روز و متکی بر جدید‌ترین فنون و علوم روز دنیا شده است.

برنامه‌نویسان حرفه‌ای، نظریه‌پردازان، استراتژیست‌ها و نوآوران جوان ایرانی هستند که توانسته‌اند توجه جهانیان را جلب کنند.

بررسی سیستم‌های موفق کارآفرینی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد برای تقویت و هدایت این جریان مثبت اقتصادی باید روش‌های نوینی را در سیاست‌گذاری و حمایت‌های دولتی، اجتماعی و حقوقی در ایران پایه‌ریزی کرد.

نظام حقوقی و اجتماعی نباید کسب و کاری را که شکست‌خورده، تنبیه کنند. متأسفانه در فرهنگ ایرانی ورشکستگی با سرزنش و ناراحتی از سوی جامعه همراه است، در حالی که در فرهنگ استارت‌آپی، شکست به معنی آموختن شیوه‌های پیروزی است.

یک کارآفرین جوان، بدون حمایت جامعه، نمی‌تواند کسب و کاری را چند بار آغاز کرده و شکست بخورد و در نهایت طعم موفقیت را بچشد. دولت با تشویق بانک‌ها برای کمک به کسب و کارهای کوچک و استارت‌آپ‌‌ها می‌تواند کمک بزرگی به ساخت بستر کارآفرینی در ایران انجام دهد. بانک‌ها می‌توانند کمی نسبت به کسب و کارهای کوچک و نوپا با انعطاف برخورد کنند. در ضمن دولت با حمایت از سرمایه‌گذاران و چشم‌پوشی از تنبیه کسب و کارهای ناموفق می‌تواند در توسعه کسب و کارهای نوین نقش مؤثری ایفا کند.

در بحث حمایت‌های دولتی نیز «رامتین منزهیان، دکترای امور مالی از دانشگاه کلن آلمان و مدیرعامل و از بنیانگذاران بامیلو » اعتقاد دارد در حال حاضر حمایت‌های عملی کمی از سوی دولت برای کسب و کار‌ها وجود دارد و تفکر غالب در نظام بالادستی این است که استارت‌آپ‌‌ها یک فعالیت تفننی، سرشار از ایده و خالی از علم مدیریت برای موفقیت هستند.

اما لازم است سیاست‌گذاران به فرصت‌های نهفته در فضای استارت‌آپ‌‌ها در صنعت‌های مختلف توجه کنند. کارآفرینان نیز نیاز دارند تا به عنوان یک کسب و کار آینده‌دار و اشتغال‌زا که تفننی نیستند و علاوه بر ایده روش‌های مؤثر برای موفقیت و سودآوری را می‌دانند، شناخته شوند.

(لازم به ذکر است که مواجهه وزارت ICT و یا به‌طور کل دولت در مسأله تاکسی‌های اینترنتی در مقابل هجمه مخالفت‌ها ستودنی است و انتظار می‌رود این فرهنگ ادامه یابد.)

چالش‌ اصلی استارت‌آپ‌‌ها مربوط به شروع کسب و کار و مربوط به خطرپذیری آنها و احتمال شکست است که برای بسیاری از استارت‌آپ‌های دنیا اتفاق می‌افتد. از آنجا که کارآفرینان باید قدرت ریسک بیش‌تری داشته باشند؛ لازم است برای پذیرش خطر، از هزینه‌های شکست کاست. علاوه بر آسان کردن شرایط اولیه برای راه‌اندازی یک کسب و کار باید شرایط قانونی ساده‌تری نیز برای شکست احتمالی استارت‌آپ‌‌ها فراهم شود و هزینه‌های شکست برای کارآفرینان را به حداقل ممکن برساند.

اکوسیستم کسب و کارهای نوپا در ایران آماده است تا با خلق راهکارهای نو تغییراتی بنیادین در همه صنایع به ویژه صنایع نوین که مبتنی بر فناوری هستند، ایجاد کند. کسب و کارهای جوان و کوچک می‌توانند ریسک کم‌تر و بازدهی بیش‌تری نسبت به کسب و کارهای بزرگ داشته باشند و یک اقتصاد سالم نیازمند فضای رقابتی سالم برای همه کسب و کارهای نوپاست.

راه‌اندازی یک اکوسیستم پویا برای کارآفرینی، به‌ویژه در حوزه تجارت‌های مبتنی بر فناوری، نیازمند سرمایه‌گذاری افرادی است که به سرمایه‌گذاری خطرپذیر آگاهند. واقعیت اینجاست که ایران نسبت به کشورهایی چون ترکیه، امارات و قطر سرمایه‌گذاران خطرپذیر کم‌تری دارد.

شاید با ترکیب روش‌هایی مثل معافیت‌های مالیاتی یا تسهیلات بانکی و حمایت‌های دولت از طرح‌های توجیهی استارت‌آپ‌‌ها و سرمایه‌گذاران آنها، بتوان سرمایه‌گذاران را برای ورود در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر تشویق کرد. دولت و نهادهای مدنی می‌توانند در موفقیت استارت‌آپ‌‌ها مؤثر باشند و با ارایه خدمات و امکاناتی مثل فضای کار، فراهم کردن زیرساخت و ارتباطات هوشمند به کسب و کارهای جوان کمک کنند. در صورت عدم‌ حمایت دولت و نهادهای سیاست‌گذار بخش زیادی از انرژی استارت‌آپ‌‌ها صرف تأمین منابع مالی و جذب سرمایه‌گذار خصوصی خواهد شد.

اما این حمایت به معنی اثرگذاری مستقیم دولت در فضای استارت‌آپی نیست. دولت نباید درباره این‌که چه کسب و کاری استحقاق دریافت تسهیلات را دارد، تصمیم‌گیری کند. در چنین شرایطی کسب و کار‌ها به‌جای توجه به نوآوری، جلب رضایت مشتری، جذب سرمایه‌گذار واقعی و سودآوری، به دنبال تأمین نظر دولت خواهند رفت. در عوض دولت می‌تواند با فراهم کردن تسهیلاتی برای سرمایه‌گذاران، آنها را تشویق کند تا در استارت‌آپ‌های مستعد سرمایه‌گذاری کنند.