ایران هر روز شهر نشین‌تر از دیروز!

ایران هر روز شهر نشین‌تر از دیروز! مسعود طاهری وقتی تمامی امکانات متعلق به شهرهای بزرگ باشد، نتیجه‌‌اش جز مهاجرت چیزی نخواهد بود. مهاجرت اکثراً به خاطر اجباری است که به دلیل فقدان امکانات رخ می‌دهد. برای ده‌نشینی که به خاطر نبود یک واکسن، فرزند خود را از دست داده‌ است؛ دیگر خانه و کاشانه […]

ایران هر روز شهر نشین‌تر از دیروز!

مسعود طاهری

وقتی تمامی امکانات متعلق به شهرهای بزرگ باشد، نتیجه‌‌اش جز مهاجرت چیزی نخواهد بود.

مهاجرت اکثراً به خاطر اجباری است که به دلیل فقدان امکانات رخ می‌دهد. برای ده‌نشینی که به خاطر نبود یک واکسن، فرزند خود را از دست داده‌ است؛ دیگر خانه و کاشانه معنی ندارد، یا برای روستاییانی که در کنار جوی‌های کوی و برزنشان عمر می‌گذرانند، داشتن آب و هوای خوب به تنهایی کافی نیست و اینگونه است که روند مهاجرت آغاز می‌شود.

براساس آخرین آمار‌ها نرخ شهرنشینی در ایران به شدت افزایش یافته و به رقم قابل توجه ۷۴ درصد رسیده است!

آنچه از شواهد پیداست این‌که اغلب ساکنان شهرهای کوچک در کوتاه‌ترین مدت با رشد و تعالی فکری و طی مراحل ابتدایی، به‌تدریج مهاجرت به شهرهای بزرگ را در سرلوحه سرنوشت و امور زندگی خود قرارداده و بدون داشتن کوچک‌ترین سرپناهی راهی این شهر‌ها می‌شوند.

موضوع مهاجرت‌های بی‌رویه بدون اتخاذ تدابیر لازم و کنترل‌های منطقه‌ای در حال گسترش است که تاکنون بدون هیچ‌گونه راهکار لازم از سوی دست‌اندرکاران همراه بوده است، به نحوی‌که در حال حاضر بسیاری از مناطق روستایی و حتی مراکز شهرستان‌ها از وجود نسل جوان بی‌بهره مانده است.

 شهرهای بزرگ از جمله شهر تهران به عنوان پایتخت همیشه مورد توجه دولت و دولتیان در طول سال‌های گذشته بوده است و بیش‌ترین امکانات و تسهیلات ممکن در این راستا به این‌گونه شهر‌ها اختصاص داده شده است، از قبیل انواع بیمارستان‌های مجهز، مترو، بهترین مراکز علمی و فرهنگی و سایر امکانات لازم که شهرهای کوچک به نوعی از آنها محروم هستند.

تصور بر این است که فقط زندگی کردن در شهرهای بزرگ و در اختیار داشتن امکانات لازم و ضروری از مشخصه‌های اصلی زندگی واقعی است و آنهایی که در شهرهای کوچک زندگی می‌کنند از معنای واقعی زندگی کردن بی‌خبر هستند.

حال آن‌که هجوم به شهر‌ها باعث تبعات سنگین اجتماعی شده است. از افزایش آلودگی هوا گرفته تا افزایش مصرف آب و… در این شرایط تنها راهی که می‌ماند، ساماندهی وضعیت در شهرهای بزرگ کشور علی‌الخصوص تهران است. براساس آمار، در سال ۱۳۵۰ مطالعه‌ای صورت گرفت که نشان می‌داد تهران به لحاظ منابع آبی توان جمعیتی بیش از ۴٫۵ میلیون ندارد. این در حالیست که در شرایط حاضر تهران ۸٫۷ میلیون نفر جمعیت دارد و سالیان سال است که از ظرفیت خود فراتر رفته است. این وضعیت در سایر شهر‌ها نیز وجود دارد که بارگذاری‌ها بیش از حد ظرفیت و پتانسیل این مناطق است. همچنین بنا بر گفته حمیدپوراصغری، رییس امور رفاه اجتماعی سازمان برنامه و بودجه، زمانی پتانسیل آبی کشور ۱۳۰ میلیمتر بود اما براساس آخرین آمار‌ها پتانسیل آب کشور به ۸۸ میلیمتر رسیده است. به عبارتی ۳۴ درصد کاهش پتانسیل آبی داریم.

در برنامه ششم توسعه احکام و قوانینی در زمینه کاهش آلودگی هوا در نظر گرفته شده است. همچنین براساس این برنامه آب و محیط‌زیست در زمره مسایل مهم شمرده شده‌اند. همچنین در زمینه اصلاح الگوی مصرف، برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای سیاست‌هایی در نظر گرفته شده است که می‌تواند با توجه به روند افزایش شهرنشینی در کشور تأثیرگذار باشد.

 

در شرایط فعلی ایران هر روز شهرنشین‌تر از دیروز می‌شود و تنها نزدیک به یک چهارم از جمعیت ایران در جایی غیر از شهر‌ها سکونت دارند، مگر آن‌که تا دیر نشده با سوق دادن سرمایه‌گذاران به شهرهای کوچک، ایجاد اشتغال و ایجاد مراکز تفریحی و رفاهی دولت کاری کند تا از روند مهاجرت کاسته شود.