اصلاح قانون هدفمندی با لایحه بودجه!

مائده شیرپور – رییس‌جمهوری چندی قبل گفت که «سازمان هدفمندی یارانه‌ها به صندوق رفاه اجتماعی امید، تغییر می‌کند و ما شرایط جدیدی را برای یارانه نقدی به وجود خواهیم آورد.» این گفته رییس‌جمهور برای آنهایی که با توجه به شرایط جامعه از لحاظ اقتصادی در رده‌های ضعیف و متوسط تقسیم‌بندی می‌شدند، می‌توانست‌ امیدوارکننده باشد اما اکنون […]

مائده شیرپور – رییس‌جمهوری چندی قبل گفت که «سازمان هدفمندی یارانه‌ها به صندوق رفاه اجتماعی امید، تغییر می‌کند و ما شرایط جدیدی را برای یارانه نقدی به وجود خواهیم آورد.» این گفته رییس‌جمهور برای آنهایی که با توجه به شرایط جامعه از لحاظ اقتصادی در رده‌های ضعیف و متوسط تقسیم‌بندی می‌شدند، می‌توانست‌ امیدوارکننده باشد اما اکنون با پیشنهادی که آمده چنین امیدی را ندارند. چرا که بر اساس همین ادعا در لایحه ۹۷ که دولت به مجلس ارایه داده است، موردی گذاشتند با عنوان «تغییر سازمان هدفمند‌سازی یارانه‌ها» و تغییر نام آن به «صندوق رفاه اجتماعی» و گفتند اساسنامه این را هم دولت باید اصلاح کند.

اساس نظم دادن به هدفمندی طبق قواعد مشخص، نکته قابل تحسین و تأملی است؛ اما با این پیشنهاد در لایحه بودجه نکته مهم این است که کسی اصلاً فکر نمی‌کند قانون بودجه، برنامه‌ای یک‌ساله است، در صورتی‌که قانون هدفمندی یارانه‌ها، دائمی است، در واقع دولت با تأییدیه گرفتن از مجلس، می‌خواهد براساس قانون بودجه که قانونی یک‌ساله  است، تشکیلات دائمی ایجاد کند! بر همین اساس، اگر مجلس هم موافق باشد قانونی دائمی با قانون یک‌ساله تغییر می‌یابد.

 اما با این رویه اعلام شده از سوی دولت، درگوشی‌‌‌ها و پچ‌پچ‌های مردمی شنیده می‌شود که نکته ناخوشایندی است، مفهوم این تغییرات اینطور در جامعه پیچیده و مردم اینطور برای خود تفسیر می‌کنند که انگار قرار است با این تغییرات، هدفمندی یارانه‌ها را قلع و قمع کنند و یارانه اقشار برخلاف وعده رییس‌جمهور در زمان انتخابات که قرار بود برقرار بماند، قطع شود!

ما اما به عنوان یک رسانه روشنگر تنها زمانی می‌توانیم تشویش‌‌ها و پچ‌پچ‌های مردم را درست پاسخ بدهیم که تفسیر درست و چگونگی انجام و اهداف این طرح را دقیق بدانیم تا بتوانیم با روشنگری و اشاره به اهداف عالیه آن آرامش را به قشر مستضعف برگردانیم.

اما علاوه بر این‌که این طرح دولت برای رسانه‌ها شفاف بازگو نشده است، باید بنویسیم که حتی این طرح برای مجلس به قدری غیرشفاف بوده است که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در قالب «پیشنهاد اصلاحات فوری هدفمندی یارانه‌ها» که یکشنبه اول بهمن ۱۳۹۶ آمده است: « انحلال سازمان هدفمند‌سازی یارانه‌ها که به موجب قانون هدفمند کردن ایجاد شده، با ارایه لایحه مستقلی از طرف دولت و تشریح ماهیت صندوق جدید صورت گیرد.»

به نظر می‌رسد چنین اصلاحات لحظه‌ای بدون اشاره به جزییات، آن‌هم در قالب برنامه بودجه که برنامه‌ای یکساله است، بیش‌تر بر نحوه اجرای هدفمندی یارانه‌ها و اهداف اجرای این هدفمندی که کمک به قشر آسیب‌پذیر بوده، ضرر رسانده و به جای نفع و منفعت همگانی به دلهره‌ها و آشوبهای اقشار ضعیف جامعه دامن زند و اینطور برآورد شود که دولت می‌خواهد با پیچیده کردن کلاف هدفمندی و پرداخت یارانه، تنها اندک کمکی که به قشر ضعیف جامعه می‌شود را قطع کرده و در ازای آن خدماتی را به آنها ارایه ندهد.

حتی اگر نیت اصلی دولت کمک به اجرای صحیح عدالت اجتماعی و از میان بردن فاصله طبقاتی هم باشد با طرح‌های اینچنینی و انتظار از مجلس برای رأی به لوایحی که از انسجام و هدف‌گذاری و البته مطالعات میدانی دقیقی برخوردار نبوده نمی‌تواند گره‌گشای مشکلات ناشی از اجرای ناقص هدفمندی یارانه‌ها شود.

 

بر همین اساس، توصیه نگارنده به دولت به عنوان کسی که تبدیل سازمان هدفمندی را به صندوق اجتماعی با لایحه بودجه نقد کرده، به‌طور مشخص این است که اگر قرار بر ایجاد تغییرات در زمینه اجرای قانون هدفمندی و پرداخت یارانه‌هاست، بهتر است قبل از ارایه هر لایحه‌ای، ابتدا طرح مطالعاتی آن را انجام داده و تبعات آن را بسنجند و بعد برای مردم به شکل ساده و شفاف توضیحاتی درباره نحوه اجرا داده شود تا از تشویش و صحبت‌های نسنجیده، ممانعت شود! در عین حال توجه به این نکته ضروری است که به جز پرداخت یارانه قانون هدفمندی در ماده ۷ و ۸ به موارد صرف درآمدهای ناشی از هدفمندی اشاره داشته و لازم است به این مواد و صرف هزینه در مسیری که قانون اشاره داشته بیش‌تر دقت شود. ضمناً یک قانون دائمی را با قانون یک‌ساله نمی‌شود اصلاح کرد.