آشنایی با قراردادهای جوینت‌ونچر-قسمت اول

آشنایی با قراردادهای جوینت‌ونچر-قسمت اول

 سید احمد سادات

منبع: http: //hasanilaw.blogfa.com/post/508

گفتار اول: معنا و مفهوم جوینت‌ونچر

«جوینت‌ونچر» یک اصطلاح دقیق حقوقی نیست و تقریباً در هیچ یک از نظام‌های حقوقی تعریف نشده است؛ با این حال، از پرکاربرد‌‌ترین اصطلاحات در حقوق تجارت بین‌الملل است که امروزه تقریباً در تمام زبان‌های دنیا وارد شده و با معانی متنوع و مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بر خلاف تصور رایج، اصطلاح «جوینت‌ونچر» از حقوق انگلستان ریشه نگرفته است و ابتدا در حقوق اسکاتلند به‌کار گرفته شده است. این اصطلاح از سال ۱۹۸۰ به بعد در آرای دادگاه‌های آمریکا مورد استفاده قرار گرفت. امروزه در آمریکا لغت Venture معادل لغت مؤسسه (Enterprise) با تأکید بیش‌تر بر مفهوم ریسک به‌کار می‌رود.

ژان شاپیرا، یکی از حقوق دانان فرانسوی «جوینت‌ونچر» را این گونه تعریف می‌کند: «یک چارچوب حقوقی همکاری است که در آن خطرات احتمالی و مدیریت میان طرفین تقسیم می‌شود.» این همکاری ممکن است شکل یک شرکت واقعی را داشته باشد مثل: موافقتنامه‌های گتی‌سونوتراک، در سال ۱۹۶۸ یا به صورت قرارداد بدون ایجاد شخص حقوقی باشد مثل: موافقتنامه بتلیم‌استیلامکو، در سال ۱۹۶۰ یا بالاخره شرکت به ضمیمه قرارداد کار و سرویس باشد مانند موافقتنامه‌های ۱۹۶۶ میان ایران و فرانسه.

«Joint Venture» اصطلاحاً به معنی تجارت جمعی یا به معاملات گروهی مدت‌دار اطلاق می‌شود. به سازمان مذکور، سرمایه‌گذاری مشترک نیز می‌گویند. این اصطلاح در حقوق بین‌المللی نیز در مشارکت‌هایی که برای یک امر خاص و در یک زمان کوتاه تجاری تشکیل شده به‌کار می‌رود. در مشارکت‌های تجاری مذکور، که گاه در قالب ایجاد شخص حقوقی و یا قرارداد مشارکت ظاهر می‌شود، موضوع عملیات مشارکت از اهمیت خاصی برخوردار است».

در زبان حقوقی و اقتصادی کشور ما جوینت‌ونچر را با تعابیر مختلفی ترجمه کرده‌اند. بعضی از مؤلفین با توجه به این‌که این اصطلاح نخستین بار در قراردادهای نفتی مورد استفاده قرار گرفته است، آن را در مقابل قرارداد امتیاز(Concession) قرارداده و از آن به «قرارداد مشارکت» تعبیر کرده‌اند. برخی با عنایت به مشخصه اصلی این تأسیس حقوقی، که انعطاف‌پذیری آن در مقابل ماهیت غیرقابل انعطاف corporation partnership است، نهایتاً اصطلاح «مشارکت انعطاف‌پذیر» را برای ترجمه این اصطلاح مناسب دانسته‌اند.

عده‌ای دیگر از مؤلفین با اذعان به این که در زبان فارسی اصطلاح مناسبی برای ترجمه این عبارت وجود ندارد و با تکیه و تأکید بر خصوصیات این تأسیس حقوقی اصطلاح «مشارکت انتفاعی» را برای ترجمه آن مناسب‌تر دانسته‌اند. یکی از مترجمین بنام کشور ما نیز اصطلاح «شرکت پیشتاز» را برای ترجمه اصطلاح جوینت‌ونچر به‌کار گرفته است و بالاخره یکی از استادان حقوق تجارت، اصطلاح مذکور را به «مشارکت تجارتی بین‌المللی» ترجمه و در تعریف آن می‌نویسد: «مشارکت تجارتی بین‌المللی (J.V) به صورت واحدهای تجارتی هستند که به منظور ایجاد شعبه مشترک تجارتی کشورهای مختلف با انعقاد قرارداد فی‌مابین، آورده‌های نقدی و غیرنقدی خود را در آن سرمایه‌گذاری می‌نمایند تا بدین وسیله دارای حق کاری در شعبه مشترک بوده و مسؤولیت اداره و مدیریت آن را به عهده بگیرند.» لیکن هم داستان با یکی دیگر از استادان حقوق تجارت کشورمان باید گفت: «تا کنون برای اصطلاح J.V معادل دقیقی در زبان فارسی ارایه نشده است و کلیه معادل‌های پیشنهادی از قبیل شرکت مشترک، شرکت مختلط، سرمایه‌گذاری مشترک و غیره فاقد دقت کافی است؛ زیرا J.V همواره به شکل شرکت نیست و سرمایه‌گذاری نیز یکی از فعالیت‌های ناشی از آن است.»

در خاتمه به نظر می‌رسد تعریف زیر، تعریف جدیدتری نسبت به سایر تعاریف می‌باشد. مطابق تعریف مذکور« مشارکت تجارتی بین‌المللی هر نوع ترتیبات همکاری مشارکتی بین دو یا چند شرکت مستقل است، به نحوی که ثمره همکاری مذکور تشکیل شخصیت حقوقی سومی است که از نظر سازمانی کاملاً جدا و مستقل از تشکیل دهندگان اولیه است.» به عبارت دیگر، جوینت‌ونچر به نوعی از همکاری تجاری اطلاق می‌شود که طی آن طرفین، مدیریت فعالیت خاصی را به نحو مشترک به عهده می‌گیرند و در سود و زیان حاصله شریک می‌شوند. به این ترتیب بسیاری از انواع قراردادهای انتقال تکنولوژی و اعطای لیسانس و عاملیت پخش و غیره از حیطه شمول اصطلاح جوینت‌ونچر خارج می‌شوند در این معنای خاص که بیش‌تر مورد توجه مؤلفین و حقوق‌دانان قرار دارد، می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های «جوینت‌ونچر» را در موارد ذیل خلاصه نمود:

مهم‌‌‌ترین ویژگی‌های جوینت‌ونچر

۱٫ رابطه قراردادی: جوینت‌ونچر، در هر صورت براساس یک قرارداد استوار می‌شود؛ حتی در مواردی که در قالب یک شرکت تجارتی سازماندهی می‌شود که در این صورت اصل تشکیل شرکت، روابط شرکا با شرکت و معاملاتی که احتمالاً بین آنان صورت می‌گیرد، قواعد راجع به نقل و انتقال سهام، منع رقابت شرکا با شرکت، نحوه و میزان افزایش سرمایه در آینده، نحوه حل و فصل اختلافات و موارد خاتمه همکاری، همه از مسایلی هستند که باید براساس قرارداد «جوینت‌ونچر» حل و فصل شوند. پس به‌طور کلی می‌توان گفت که جوینت‌ونچر مبتنی بر یک قرارداد است.

۲٫ فعالیت مشخص: «جوینت‌ونچر» برای یک فعالیت خاص و مشخص تشکیل می‌شود و معین بودن زمینه فعالیت کفایت نمی‌کند؛ بلکه باید به‌خصوص با ابعاد اقتصادی و جغرافیایی خاص مدنظر باشد.

۳٫ کنترل مشترک: در چارچوب یک جوینت‌ونچر، طرفین با همکاری یکدیگر فعالیت خاصی را پیش می‌برند. در واقع دخالت فعال طرفین در اداره جوینت‌ونچر از وجوه ممیزه آن است. چنان چه یکی از طرفین با وجود مشارکت در تأمین سرمایه و سهیم شدن در سود فعالیت از مشارکت فعال در مدیریت امتناع کند، نمی‌توان روابط ایجاد شده را تحت عنوان جوینت‌ونچر تحلیل نمود. همین امر جوینت‌ونچر را از شرکت‌های سهامی، که درآن بسیاری از سهام داران پس از تأمین بخشی از سرمایه شرکت در مدیریت شرکت نقش فعالی ایفا نمی‌کنند، متمایز می‌کند. این ویژگی باعث تمایز جوینت‌ونچر از قراردادهای فاینانس(تأمین مالی) یا قراردادهای مشابه می‌گردد که درآن بانک یا تأمین کننده اعتبار، پس از این‌که بخشی از سرمایه فعالیت را تأمین می‌نماید، از دخالت در اداره شرکت خودداری می‌کند.

۴٫ شراکت در نفع و ضرر: نسبت این شراکت فاقد اهمیت است. آن چه مهم است اصل شراکت است. به این ترتیب در مواردی که یک طرف به درخواست دیگری و در مقابل دریافت اجرت، قسمتی از فعالیت را انجام می‌دهد، نمی‌توان چنین رابطه‌ای را جوینت‌ونچر نامید. همین امر جوینت‌ونچر را از روابط پیمانکاری فرعی(Sub-Contracting) و دادن کمک‌های فنی و غیره متمایز می‌کند.

 

۵٫ قالب حقوقی: همان طورکه گفته شد؛ در یک جوینت‌ونچر روابط طرفین بیش از هر چیز بر مبنای قرارداد فی‌مابین استوار می‌شود؛ اما این بدان معنی نیست که «جوینت‌ونچرها» در هیچ قالب حقوقی خاصی قرار نمی‌گیرند. برحسب محل تشکیل ممکن است «جوینت‌ونچر» از قالب‌های حقوقی مختلفی از قبیل شرکت تجاری یا مشارکت، کنسرسیوم استفاده کند یا صرفاً براساس قراردادی که تحت قوانین محل به رسمیت شناخته شده به فعالیت بپردازد. به هر حال قالب برگرفته شده اعم از این‌که صرفاً یک قرارداد باشد یا شکل دیگری داشته باشد باید از بین نهادهای حقوقی کشور میزبان انتخاب شود.

 گفتار دوم: انواع جوینت‌ونچر

با مطالعه موارد عملی در حقوق تجارت بین‌الملل به انواع بسیار متنوع و گوناگون جوینت‌ونچر برخورد می‌کنیم که هر یک از آنها براساس مقتضیات خاص خود و مقررات قانونی کشور یا کشورهای محل تشکیل و فعالیت، شکل خاصی به خود گرفته است.

دسته‌ای از جوینت‌ونچر‌‌ها بدون انجام سرمایه‌گذاری مشترک و در نتیجه بدون تأسیس یک بنگاه اقتصادی مشترک تشکیل می‌گردند. این نوع را «جوینت‌ونچر بدون آورده» می‌نامند. در این نوع هر یک از طرفین براساس قرارداد، انجام بخشی از فعالیت مشترک را به عهده می‌گیرد. معمولاً نظارت بر کل فعالیت به عهده یک کمیته مدیریت مشترک قرار می‌گیرد؛ اما طرفین هر یک به اسم خود و به مسؤولیت خود بخشی از فعالیت را به انجام می‌رساند. این گونه از جوینت‌ونچر‌‌ها معمولاً براساس یک قرارداد همکاری یا یک قرارداد فعالیت مشترک شکل می‌گیرد بدون این که طرفین برای اجرای این قرارداد دست به تأسیس یک بنگاه اقتصادی جدید بزنند. به هم‌‌بن دلیل به این نوع، «جوینت‌ونچرهای قراردادی» نیز می‌گویند.

در مقابل، نوع دیگری قراردارد که درآن طرفین برای همکاری با یکدیگر و تحقق اهداف مشترک دست به تأسیس یک بنگاه اقتصادی جدید می‌زنند. آورده‌های خود را در این بنگاه متمرکز می‌کنند و هدایت فعالیت از طریق این بنگاه اقتصادی انجام می‌پذیرد. این دسته را «جوینت‌ونچر با آورده» یا «جوینت‌ونچر سرمایه» یا «جوینت‌ونچرهای شرکتی» می‌نامند.

بنگاه اقتصادی که در نتیجه این نوع از جوینت‌ونچر ایجاد می‌شود، ممکن است فاقد شخصیت حقوقی یا دارای شخصیت حقوقی باشد. در صورتی که بنگاه اقتصادی ایجاد شده دارای شخصیت حقوقی باشد، آن را «جوینت‌ونچر شرکتی» و بنگاه اقتصادی مذکور را «شرکت جوینت‌ونچر» می‌نامند. به این ترتیب می‌بینیم که «شرکت جوینت‌ونچر» نه یک نوع خاص از شرکت تجارتی؛ بلکه شرکتی است که در اثر تشکیل یک جوینت‌ونچر و برای دنبال کردن اهداف آن ایجاد می‌شود.

این‌که جوینت‌ونچرها در چه قالبی سازماندهی شوند به عوامل متعددی بستگی دارد. این عامل‌‌ها را می‌توان به شرح ذیل بررسی نمود:

عامل اول – دلایل تشکیل جوینت‌ونچر: مهم‌ترین انگیزه‌های تشکیل جوینت‌ونچر‌‌ها را می‌توان به شرح ذیل خلاصه نمود:

_ ادغام سرمایه‌ها برای انجام یک پروژه؛

_ ادغام تجارب و دانش فنی در زمینه‌های متفاوت برای تولید محصول جدید؛

_ ادغام تجارب بازرگانی و توانایی‌های بازاریابی شریک داخلی با دانش فنی و سرمایه شریک خارجی برای عرضه محصولات در بازار داخلی؛

_ کاهش ریسک سیاسی برای شریک خارجی از طریق مشارکت دادن یک شرکت داخلی و در نهایت رعایت مقررات کشور سرمایه پذیر در مورد لزوم مشارکت اتباع داخلی یا ممنوعیت کسب اکثریت سهام شرکت‌ها توسط اتباع خارجه.

عامل دوم – جایگاه طرفین در زنجیره تولید: «زنجیره تولید تشکیل شده از حلقه‌های ۱-تحقیق و توسعه ۲-تهیه مواد اولیه ۳-تولید ۴-بازاریابی و فروش و ۵-خدمات پس از فروش».

اگر طرفین هر دو در حلقه مشابهی (مثلاً در حلقه تولید) فعالیت کنند، روابطی که با یکدیگر برقرار می‌کنند، متفاوت با زمانی است که طرفین در حلقه‌های متفاوت مثلاً یکی در حلقه تولید و دیگری در حلقه بازاریابی و فروش، مشغول فعالیت باشند.

عامل سوم – جایگاه جوینت‌ونچر در حلقه تولید: این‌که جوینت‌ونچر در کدام حلقه تولید قرار گرفته باشد، نقش مهمی در تعیین شکل و ساختار آن دارد. برای مثال یک جوینت‌ونچر در بخش تحقیق و توسعه ممکن است بدون انجام یک سرمایه‌گذاری جدید تشکیل شود، اما اگر جوینت‌ونچر در حلقه تولید قرار گرفته باشد سرمایه‌گذاری جدید لازم خواهد بود.

عامل چهارم – نسبت سرمایه: این که طرفین به‌طور مساوی سرمایه جوینت‌ونچر را تأمین کنند یا تقسیم سرمایه به نحو نامساوی باشد، تأثیری قاطع بر سازماندهی جوینت‌ونچر خواهد داشت.

عامل پنجم – زمینه فعالیت: بدیهی است زمینه و موضوع فعالیت نقش مهمی در تعیین شکل و نوع جوینت‌ونچر دارد.

عامل ششم – قدرت چانه‌زنی هر یک از طرفین: در زمان تشکیل جوینت‌ونچر هر یک از طرفین تلاش خواهد کرد تا حد امکان منافع خود را محفوظ بدارد و ساختار را براساس مصالح خود سازماندهی کند.

انواع مختلف و بسیار متنوعی از جوینت‌ونچرها براساس ترکیب فوق ممکن است تشکیل شود؛ لیکن در عمل کاربرد برخی از انواع آن در تجارت بین‌الملل به شدت گسترده تر از انواع دیگر است. اینک با توجه به این که این دو قسم مشارکت (قراردادی و شرکتی) تفاوت‌هایی قابل توجه با هم دارند، به بررسی وضعیت حقوقی این دو نوع جوینت‌ونچر می‌پردازیم.

۱- جوینت‌ونچرهای قراردادی(Non-Equity Joint Venture)

مشارکت اصولاً بر پایه یک قرارداد ایجاد می‌گردد. در مشارکت، دو یا چند شخص به منظور تحصیل سود، مبادرت به انعقاد قراردادی برای انجام کار یا فعالیت تجاری معین برای مدتی مشخص می‌نماید. در این نوع قراردادها، شخصیت حقوقی جداگانه‌ای ایجاد نمی‌گردد و مجموع آنان اصالتی ندارد. این نوع قرارداد‌‌ها به اراده و نیازهای طرفین به وجود می‌آید. لذا مسایل و موضوعات آن از تنوع خاصی برخوردار می‌باشد.

مشارکت انتفاعی (جوینت‌ونچر) غیرشرکتی، مبتنی بر قرارداد بین اشخاصی است که انجام کار یا فعالیت تجاری را به قصد تحصیل منافع و سود منعقد نموده‌اند و واحد حقوقی مستقلی را به وجود نمی‌آورند. معمولاً طرفین قرارداد مشارکت انتفاعی، بنا به انگیزه‌های شخصی و انتفاعی مبادرت به انعقاد قرارداد مشارکت می‌نمایند. راجع به مشارکت قراردادی گفته شده: «این نوع مشارکت معمولاً وقتی استفاده می‌شود که قوانین کشوری که قرار است فعالیت‌های تجاری در آن صورت گیرد، مفهوم مالکیت خصوصی دارایی را به رسمیت نشناخته باشد؛ مثل کشورهایی که دارای اقتصادی با برنامه‌ریزی متمرکز هستند» همین مرجع، نوع مشارکت قراردادی را مقدمه‌ای برای تشکیل مشارکت انتفاعی شرکتی نیز دانسته است. مشارکت انتفاعی قراردادی، نوعاً در جایی مناسب است که موضوع قرارداد، فعالیت کاملاً مشخصی است که می‌تواند در عرصه‌های تولید، فروش، تدارک سرمایه، تجهیزات، مالکیت صنعتی، کمک‌‌ها و دانش فنی، بازاریابی و… باشد. بعضی از وضعیت‌های نمونه از این قرار است:

الف – سرمایه‌گذاری خارجی: معمولاً در این نوع مشارکت، سرمایه‌گذار خارجی نه تنها سرمایه خود؛ بلکه دانش مربوط به آن را نیز به محل سرمایه‌گذاری انتقال می‌دهد و به این ترتیب طرف مشارکت اجازه ورود به کشور سرمایه پذیر پیدا می‌نماید. یکی از اهداف مهم چنین مشارکتی، انتقال تکنولوژی است. در این نوع سرمایه‌گذاری مشخصه‌های مشارکت انتفاعی کاملاً رعایت می‌گردد و در خیلی از کشور‌‌ها موضوع قانون‌گذاری خاصی تحت عنوان «سرمایه‌گذاری خارجی» قرار گرفته است.

ب – قرارداد ارایه پیشنهاد مشترک: شایع‌‌ترین نوع مشارکت انتفاعی، در مواردی است که طرفین مشارکت به یکدیگر ملحق می‌شوند تا برای تهیه طرح و اجرای یک پروژه خاص، پیشنهادهای مناسب و قابل قبول برای ثالث (مشتری) ارایه نمایند.

ج – مشارکت انتفاعی در اکتشاف و توسعه: معمولاً این نوع مشارکت در زمینه اکتشاف نفت و توسعه میادین آن انجام می‌گیرد و می‌تواند در زمینه‌های دیگر مانند اکتشاف معادن و منابع زیرزمینی از قبیل طلا، نقره، مس، سنگ‌های قیمتی و… نیز صورت گیرد. مشخصه چنین مشارکتی این است که طرفین مشارکت با قید مدت همکاری در دو موضوع اصلی؛ یعنی اکتشاف و سپس استخراج توافق می‌نمایند. در قرارداد مشارکت انتفاعی، طرفین اغلب تمایل دارند که مبادرت به تأسیس شرکت مجری طرح (Operator) بنمایند که وظیفه این شرکت، انجام اقدامات لازم برای تحقق اهداف مشارکت می‌باشد. هزینه عملیات اکتشاف و استخراج به نسبت سهم طرفین بوده و منابع استخراج شده به نسبت سرمایه و هزینه‌های مصرف شده بین طرفین تقسیم می‌شود. در این نوع مشارکت، علاوه بر شرایط عمومی که در مشارکت انتفاعی وجود دارد، هر یک از طرفین مشارکت، مالک وسایل و تجهیزاتی است که برای اجرای طرح ارایه می‌کند و به مالکیت مشترک طرفین درنمی‌آید.

د – مشارکت انتفاعی در امور بانکی: دو یا چند بانک به اتفاق یک یا چند شخص حقیقی یا حقوقی، توافق می‌کنند که مبادرت به تأمین سرمایه لازم برای انجام فعالیتی معین در زمان محدود نموده و در مقابل، اشخاص طرف قرارداد مذکور می‌بایستی مبادرت به اجرای طرح موردنظر بنمایند. شخص مجری طرح قدرت اتخاذ تصمیم در مدیریت سرمایه را دارد و می‌توانند حساب‌های شخص مجری را کنترل نماید و سود حاصل از اجرای طرح به نسبت سرمایه‌گذاری بین بانک‌ها تقسیم می‌شود.

هـ مشارکت انتفاعی در امور ساختمانی: اخیراً اجرای طرح‌های بزرگ ساختمانی از طریق انعقاد قراردادهای مشارکت، چه به صورت قرارداد مشارکت انتفاعی و چه به صورت کنسرسیوم، رایج گشته است؛ یعنی طرفین مشارکت ابتدا نسبت به اصولی که می‌بایستی در طول فعالیت خود به آن متعهد باشند توافق می‌نمایند و سپس راجع به نحوه انجام طرح و جزییات آن توافق کرده و حسب مورد طرفین ممکن است که راجع به یک یا چند موضوع دیگر نیز توافقاتی داشته باشند؛ مثل این که در خصوص تعیین مدیر پروژه، مسؤولیت‌های هر یک از طرفین نسبت به‌کارکنان خود، حفظ حقوق مالکیت صنعتی و پروانه‌های مربوط توافق نمایند.

 

و – مشارکت انتفاعی در تحقیق و توسعه: در این خصوص، اطراف مشارکت با استفاده از آورده‌ها و امکانات طرف دیگر به ویژه دانش فنی، کار تحقیقی را در یک یا چند زمینه انجام داده و سود حاصل از تحقیق و توسعه بین آنان تقسیم می‌شود یا هریک از طرفین می‌پذیرد در توسعه یا تولید محصولات ویژه‌ای به‌طور تخصصی کار کند و نتیجه کار خود را به دیگری ارایه نماید.

ز – مشارکت انتفاعی تجاری در سایر موارد:

خرید و فروش؛ هرگونه مشارکتی که به موجب آن دو یا چند شخص مبادرت به خرید و فروش مال

منقول و یا غیرمنقول یا اوراق سهام و قرضه بنمایند، مشروط برآنکه معاملات آنها به‌طور اشتراکی بوده

و قرار بر تقسیم سود وزیان باشد، از نوع مشارکت انتفاعی تجاری شناخته شده است.

عاملیت توزیع یا نمایندگی؛ نمایندگان و یا واسطه‌هایی که با تلاش خود برای فروش کالای شخص ثالث اقدام نمایند و سود حاصل از این فعالیت به صورت مشترک حاصل شود، این رابطه نیز از نوع مشارکت انتفاعی شناخته شده است.

استفاده از اسم تجاری و حق ثبت؛ قراردادی که بین یک مخترع و یا کاشف برای تولید انبوه کالا و عرضه به بازار و استفاده از اسم تجاری و حق ثبت منعقد می‌گردد نیز از مصادیق این مشارکت، شناخته شده است.

عملیات زراعی و باغبانی؛ قراردادهایی که موضوع آن عملیات باغبانی و زراعی باشد و در آن شرایط قرارداد مشارکت انتفاعی لحاظ شده و بین طرفین مخارج و سود تقسیم گردد. همچنین قراردادهایی که موضوع آنها استفاده از پروانه فعالیت یا حق امتیاز مخصوص (فرانشیز) و قرارداد تدارک کالا و خدمات و… باشد که سایر ویژگی‌های مشارکت انتفاعی را داشته باشند نیز از موارد مشارکت انتفاعی (جوینت‌ونچر) تلقی می‌شود.

 ۲- جوینت‌ونچرهای شرکتی (Equity joint venture)

مشارکت تجارتی بین‌المللی شرکتی نیز اگرچه محصول قرارداد و توافق دو یا چند جانبه شرکا است؛ اما مانند قسم نخست، صرفاً محدود به قرارداد نبوده و طرفین به منظور نیل به اهداف توافق اقدام به تأسیس شرکتی می‌نمایند که واجد شخصیت حقوقی مستقل از شرکا بوده و به آن «شرکت مشترک» گفته می‌شود. در این قسم مشارکت تجارتی، برخلاف نوع قبلی، اراده طرفین برای همکاری به صورت تأسیس شرکتی تجاری در قالب «قانون تجارت» نمود و بروز می‌یابد و به همین جهت علی‌الاصول مدت این نوع مشارکت بسیار بیش‌تر از مدت مشارکت نوع قراردادی آن می‌باشد. البته ورود به این نوع مشارکت لزوماً نیازمند تأسیس شرکت تجاری جدید نخواهد بود. گاه ممکن است یک یا چند شریک وارد شرکت تجاری موجود شوند که علی‌الاصول به صورت انتقال مقداری از سهام و یا افزایش سرمایه صورت می‌گیرد؛ بنابراین در این مبحث از قرارداد اصولی وپایه ایجاد مشارکت، مدیریت و کنترل شرکت مشترک سخن خواهیم گفت.

ویژگی‌های جوینت‌ونچرهای شرکتی

الف – قرارداد اصولی یا قرارداد پایه: طرفین «جوینت‌ونچر شرکتی» قبل از تأسیس شرکت مشترک و تفویض کلیه اختیارات خود به این شخص حقوقی، حاصل مذاکرات و توافقات خود را به صورت قراردادی کتبی، که به آن «قرارداد اصولی» یا پایه گفته می‌شود و مبنای همکاری آینده آنها را تشکیل می‌دهد، تنظیم و به امضا می‌رسانند. نظر به این که در قرارداد مذکور، اهداف مشارکت، میزان سرمایه موردنیاز و طریقه تأمین آن، شکل حقوقی مشارکت، چگونگی اخذ تصویب نامه و مجوزهای موردنیاز، تأمین‌های مالی اضافی، گزارش‌های مالی و نحوه تنظیم آنها، نقل و انتقال سهام، مدت مشارکت، قانون حاکم، نحوه حل و فصل اختلافات احتمالی آینده، موارد معذوریت اجرای تمام یا قسمتی از قرارداد مشارکت و حتی زبان رسمی قرارداد تذکر داده می‌شود، به جهت جامعیت آن «قرارداد اصولی» و پایه گفته می‌شود. قرارداد مذکور حاکم بر قراردادهای فرعی بعد از آن خواهد بود و معمولاً به جهت احتراز از بروز اختلافات احتمالی ناشی از مذاکرات اولیه در «قرارداد اصولی» ضمن تأکید بر وحدت و غیرقابل انفکاک بودن قرارداد مذکور با ملحقات و ضمایم آن، تصریح می‌شود که توافق‌های شفاهی و کتبی مقدم بر آن هم از تاریخ امضای «قرارداد اصولی» فاقد اعتبار می‌باشد.