بیمه روش جبران خسارت در حمل و نقل دریایی- قسمت آخر

بیمه روش جبران خسارت در حمل و نقل دریایی- قسمت آخر گردآورندگان: رضاباقری- عادل بشیری- علی مبلغی- حسین اردمه منبع: http: //hasanilaw.blogfa.com طی روزهای گذشته، دو قسمت از مقاله «بیمه روش جبران خسارت در حمل و نقل دریایی» به چاپ رسید. آخرین قسمت این مقاله از نگاهتان می‌گذرد. مصادیق خسارت همگانی می توان چنین نتیجه […]

بیمه روش جبران خسارت در حمل و نقل دریایی- قسمت آخر

گردآورندگان:

رضاباقری- عادل بشیری- علی مبلغی- حسین اردمه

منبع: http: //hasanilaw.blogfa.com

طی روزهای گذشته، دو قسمت از مقاله «بیمه روش جبران خسارت در حمل و نقل دریایی» به چاپ رسید. آخرین قسمت این مقاله از نگاهتان می‌گذرد.

مصادیق خسارت همگانی

می توان چنین نتیجه گرفت که خسارات همگانی شامل پرداخت هزینه‌ها و فدا کردن کالا به شرح زیر خواهد بود:

– خساراتی که به ماشین‌آلات و یا قطعات مکانیکی برای نجات عمومی و بر اثر فدا کردن به کشتی ایجاد شده باشد.

– سبک کردن کالای رو و زیر عرشه کشتی به منظور نجات کشتی و کالا.

– خسارات ناشی از کاربرد وسایل آتش‌نشانی از قبیل آب و پودر کف.

– تخلیه و بارگیری کالای مورد بیمه در بندر پناه و یا در مواقعی که کشتی به گل نشسته است.

– هزینه‌هایی که برای شناور ساختن کشتی به گل نشسته صرف شده است.

– هزینه‌هایی که برای ورود کشتی به بندر پناه برای انجام تعمیرات مورد نیاز پرداخت می‌شود.

– هزینه‌های تخلیه و بارگیری در بندر پناه.

خسارات‌ خارج‌ از تعهد بیمه‌گر در بیمه‌نامه‌ با شرایط دبلیو.ا. در بیمه‌نامه‌ باربری‌ دبلیو.ا. خسارات‌ زیر جزء تعهدات‌ بیمه‌گر نخواهد بود. خسارات‌ ناشی‌ از تقصیر، اقدامات‌ عمدی‌ و اعمال‌ خلاف‌ بیمه‌گذار

عدم‌ تحویل‌ و یا کسری‌ کالای‌ مورد بیمه‌

خسارات‌ ناشی‌ از تأخیر در حمل‌ و عدم‌ تحویل‌ کالای‌ مورد بیمه‌ ولو این که‌ به‌ علت‌ یکی‌ از حوادث‌ و خطرات‌ مشمول‌ و مورد تعهد بیمه‌گر پدید آمده‌ باشد. خسارات‌ ناشی‌ از عیب‌ ذاتی‌ و یا کیفیت‌ خاص‌ مورد بیمه‌. خسارات‌ متعارف‌ و معمول‌ ناشی‌ از ریزش‌، نشت‌، سرخالی‌ شدن‌ مایعات‌ و یا تبخیر و مانند آن‌. خسارات‌ ناشی‌ از عمل‌ جانوران‌ موذی‌ از قبیل‌ موش‌ و یا حشرات‌. خسارات‌ ناشی‌ از آب‌ شیرین‌. خساراتی‌ که‌ مستقیماً در اثر جنگ‌، شورش‌، اعتصاب‌ و اغتشاشات‌ داخلی‌ پدید آمده‌ باشد. خساراتی‌ که‌ به‌ علت‌ صفافی‌ نامناسب‌ کالا در انبار کشتی‌ پدید آید و یا خسارات‌ ناشی‌ از دزدی‌، دله‌ دزدی‌ و شکست‌.

خساراتی که در بیمه‌نامه تمام خطر تحت پوشش بیمه‌گر است  All Riskاصولاً پوشش‌های‌ جامع‌ و کامل‌ در کلیه‌ رشته‌های بیمه‌ای‌ مورد تقاضای‌ بیمه‌گذاران‌ هر بازار بیمه است‌، زیرا اعتباردهندگان‌ و یا صاحبان‌ کالا برای‌ حفظ منافع‌ و سرمایه‌های خود نیاز به‌ تأمین‌ و پوششهای‌ بیمه‌ای‌ کامل‌ دارند و به‌ این لحاظ این گونه‌ بیمه‌نامه‌ امروزه‌ جای‌ مناسب‌ خود را در بازار ایران‌ و سایر کشورهای‌ جهان‌ باز کرده‌ است‌. قبل‌ از یکنواخت‌ کردن‌ شرایط بیمه‌نامه‌های تمام‌ خطر بیمه‌گران ‌بازارهای‌ مختلف‌ و حتی‌ در یک‌ بازار، این پوشش‌ را با متون‌ متفاوت‌ در اختیار بیمه‌گذاران‌ خود قرار می‌دادند، اما به علت‌ بروز مشکلات‌ بسیار و اختلافات‌ زیاد بین‌ بیمه‌گران‌ و بیمه‌گذاران‌ در تعبیر و تفسیر شرایط ارایه‌ شده‌، ایجاد هماهنگی‌ و یکنواختی‌ در تدوین‌ شرایط این بیمه‌نامه‌ها ضروری‌ به‌ نظر می‌رسید و به‌ همین‌ جهت‌ انستیتوی‌ بیمه‌گران‌ لندن‌ شرایط این بیمه‌نامه‌ها را به‌ صورت‌ یکنواخت ‌تدوین‌ کرد و اینک‌ مورد استفاده‌ کلیه‌ بازارهای‌ جهان‌ از جمله‌ ایران‌ است‌. در بیمه‌نامه‌های تمام‌ خطر، بیمه‌گر خسارات‌ وارد به‌ کالا را از زمان‌ خروج‌ آن‌ از انبار فروشنده‌ یا از بندر مذکور در بیمه‌نامه‌ تا زمان‌ تخلیه‌ کالا در بندر مقصد و یا تحویل‌ آن‌ به‌ بیمه‌گذار جبران‌ خواهد کرد. خسارات‌ جزیی‌ پرداختی‌ در این پوشش‌ بیمه‌ای‌ بدون‌ کسر فرانشیز تسویه‌ خواهد شد.

 خساراتی‌ که‌ در بیمه‌نامه‌ تمام‌ خطر مورد تعهد بیمه‌گر است‌

از بین‌ رفتن‌ کامل‌ مورد بیمه‌ به‌ علت‌ حوادث‌ مشمول‌ بیمه‌ (واقعی‌ و فرضی‌) از بین‌ رفتن‌ بخشی‌ از یک‌ محموله‌ چنان‌چه‌ کالا به‌ بخش‌ها و یا قسمت‌های‌ مختلف‌ تقسیم‌ شده‌ و حمل ‌آن‌ به‌ دفعات‌ از طرف‌ بیمه‌گر مجاز شناخته‌ شده‌ باشد. خسارت‌ ناشی‌ از بارگیری‌، تخلیه‌ و جابه‌جایی‌ از شناوری‌ به‌ شناور دیگر چنان‌چه‌ منجر به‌ از بین‌ رفتن ‌هر پالت‌، نگله‌ و یا صندوق‌ گردد.

هزینه بازدید زیر کشتی

در صورتی‌ که کشتی به گل بنشیند و سپس اقدام به شناور کردن مجدد آن به عمل آید این احتمال وجود دارد که در اثر این حادثه خساراتی به زیر کشتی وارد شده باشد طبق شرایط بیمه کشتی مؤسسه بیمه‌گران لندن، در چنین حالتی هزینه بازدید زیر کشتی، بمنظور اطلاع از این‌که آیا به کشتی خسارت وارد شده یا خیر، به عهده بیمه‌گر خواهد بود. بدیهی است در صورتی که به کشتی خسارت وارد شده باشد، هزینه بازدید بخشی از خسارت را تشکیل می‌دهد ویک‌جا پرداخت می‌شود و در صورتی‌ که به کشتی خسارت وارد نشده باشد تنها هزینه بازدید قبل پرداخت خواهد بود. ضمناً از هزینه بازدید زیر کشتی فرانشیز کسر نمی‌شود.

غرامت فوت و نقص عضو

در این قسمت تعهد بیمه‌گر عبارت است از پرداخت غرامت به بازماندگان افرادی از خدمه کشتی که بعلت حادثه فوت می‌شوند و یا پرداخت غرامت به خود آنها در صورت از کار افتادگی و نقص عضو و یا پرداخت هزینه‌های پزشکی ناشی از حادثه و گاهی نیز پرداخت غرامت دستمزد در صورت بیکاری و نظایر آن.

این نکته لازم به ذکر است که چنین تعهداتی بیش‌تر به وسیله انجمن‌های حمایت و غرامت پذیرفته می‌شود. شرکت‌های بیمه در موارد خاص این قسم تعهدات را به عهده می‌گیرند. مثلاً در صورت بیمه کشتی در مقابل خسارت‌های از جنگ که انجمن در قبال خدمه کشتی قبول تعهد نمی‌کند، شرکت‌های بیمه تعهدات را به عهده می‌گیرند و در چنین حالتی نیز پرداخت غرامت توسط بیمه‌گران بر اساس ضوابط انجمن‌های مذکور خواهد بود.

این نکته لازم به ذکر است که چنین تعهداتی بیش‌تر به وسیله انجمن‌های حمایت و غرامت پذیرفته می‌شود. شرکت‌های بیمه در موارد خاص این قسم تعهدات را به عهده می‌گیرند. مثلاً در صورت بیمه کشتی در مقابل خسارت‌های از جنگ که انجمن در قبال خدمه کشتی قبول تعهد نمی‌کند، شرکت‌های بیمه تعهدات را به عهده می‌گیرند و در چنین حالتی نیز پرداخت غرامت توسط بیمه‌گران براساس ضوابط انجمن‌های مذکور خواهد بود.

 خسارات‌ خارج‌ از تعهد بیمه‌نامه‌ با شرایط تمام‌ خطر

در بیمه‌نامه‌ باربری‌ با شرایط تمام‌ خطر، خسارات‌ زیر شامل‌ تعهدات‌ بیمه‌گر نخواهد بود. خسارات‌ ناشی‌ از سوءنیت‌ و اقدامات‌ عمدی‌ بیمه‌گذار و یا نمایندگان‌ او. خسارات‌ ناشی‌ از تأخیر در حمل‌ و عدم‌ تحویل‌ کالای‌ مورد بیمه‌ ولو این که‌ به‌ علت‌ یکی‌ از حوادث‌ و خطرات‌ مشمول‌ و مورد تعهد بیمه‌گر پدید آمده‌ باشد. خسارات‌ ناشی‌ از عیب‌ ذاتی‌ و یا کیفیت‌ خاص‌ مورد بیمه‌. خسارات‌ ناشی‌ از عمل‌ جانوران‌ موذی‌ از قبیل‌ موش‌ و حشرات‌. خسارات‌ عادی‌ از قبیل‌، تبخیر یا کسری‌ مایعات‌ که‌ به‌ علت‌ حادثه‌ پدید نیامده‌ باشد. خسارات‌ ناشی‌ از جنگ‌، شورش‌، آشوب‌ و بلوا.

نرخ‌ بیمه‌نامه‌های باربری‌ در شرایط سه‌ گانه‌

شورای‌ عالی‌ بیمه‌ براساس‌ آیین‌نامه‌ شماره‌ ۸ مصوب‌ ۱۳۵۲/۶/۳۰ نرخ‌ بیمه‌نامه‌های باربری‌ را به‌ شرح‌ زیر تعیین‌ کرده‌ است‌.نرخ‌ بیمه‌نامه‌ با شرایط اف‌.پی‌.ا. به‌ انضمام‌ خطر عدم‌ تحویل‌ ۳٫۵در هزار و بدون‌ عدم‌ تحویل‌ ۳در هزار تصویب‌ شده‌ که‌ این نوع‌ نرخ‌گذاری‌ براساس‌ پوشش‌ بیمه‌ای‌ است‌ و توجهی‌ به‌ نوع‌ کم‌ خطر و یا پرخطر بودن‌ کالا ندارد. در سال‌ ۱۳۵۸ نرخ‌های‌ فوق‌ ۱۵درصد کاهش‌ یافت.نرخ‌ بیمه‌نامه‌ دبلیو.ا. به‌ انضمام‌ خطرهای‌ عدم‌ تحویل‌، دزدی‌، قلاب‌زدگی‌، آبدیدگی‌، روغن‌زدگی‌، شکست‌ و ریزش‌ برحسب‌ نوع‌ کالا به‌ تفکیک‌ معین‌ و مشخص‌ شده‌ است‌ که‌ حداقل‌ نرخ ‌برای‌ کالای‌ کم‌ خطر و حداکثر برای‌ کالای‌ پرخطر در نظر گرفته‌ شده‌ است‌. نرخ‌ بیمه‌نامه‌ تمام‌ خطر همان‌ نرخ‌های‌ مصوب‌ برای‌ هر نوع‌ کالا در پوشش‌ دبلیو.ا. به‌ اضافه‌ ۲۰درصداست‌.

اعتبار پوشش‌ بیمه‌ای‌

لازم‌ به‌ توضیح‌ است‌ که‌ اعتبار بیمه‌نامه‌های باربری‌ در هر ۳ نوع‌ پیش‌ گفته‌ براساس‌ شرایط بیمه‌نامه‌های اف‌.پی‌.آ.، دبلیو.ا. و تمام‌ خطر انستیتوی‌ بیمه‌گران‌ لندن‌ از زمان‌ بارگیری‌ کالای‌ مورد بیمه ‌در وسیله‌ حمل‌ شروع‌ و در تمام‌ مدت‌ حمل‌ عادی‌ و تا هنگام‌ تخلیه‌ آن‌ در انبار بیمه‌گذار واقع‌ در مقصد مندرج‌ در بیمه‌نامه‌ و یا تحویل‌ کالا به‌ بیمه‌گذار و یا انقضای‌ مدت‌ ۶۰ روز از تخلیه‌ کالا در بندر مقصد ادامه‌ خواهد داشت‌. اما مدت‌ زمان‌ اعتبار این بیمه‌نامه‌ها پس‌ از تخلیه‌ کالا از کشتی‌های‌ اقیانوس‌پیما براساس‌ عرف‌ و مقررات‌ متداول‌ در ایران‌ ۴۵ روز است‌ که‌ براساس‌ درخواست‌ بیمه‌گذار و با صدور الحاقیه‌ تمدید می‌شود.

پوشش‌ خطر جنگ‌

در تمامی‌ قوانین‌ و مقررات‌ بیمه‌ای‌ کشور‌‌ها به‌ صراحت‌ بیان‌ شده‌ است‌ که‌ جبران‌ خسارات‌ ناشی‌ از جنگ‌ خارج‌ از شمول‌ تعهدات‌ بیمه‌گر است‌، مگر این که‌ بین‌ بیمه‌گر و بیمه‌گذار، برخلاف‌ آن‌ توافقی‌ به‌عمل‌ آمده‌ باشد. استثنای‌ خطر جنگ‌ و عدم‌ تعهد بیمه‌گر در جبران‌ خسارات‌ وارد دارای‌ سوابق‌ طولانی است‌. در زمان‌ جنگ‌ بین‌الملل‌ اول‌، خسارات‌ وارد به‌ شناور‌‌ها و محمولات‌ آنها که‌ به‌ علت‌ جنگ‌ و یا ناوگان‌های‌ متخاصم‌ و یا مین‌گذاری‌ دریا‌‌ها ایجاد شده‌ بود باعث‌ شد که‌ بیمه‌گران‌ خسارات‌ زیادی‌ را متحمل‌ شوند و در نتیجه‌ دولتهای‌ اروپا ناگزیر در امر بیمه‌ باربری‌ زمان‌ جنگ‌ مداخله‌ کردند و ضمن ‌حمایت‌ از ناوگان‌های‌ تجاری‌ به‌ وسیله‌ ناوگان‌ جنگی‌، عهده‌دار ارایه‌ پوشش‌ جنگ‌ هم شدند. به‌ این ترتیب‌ چنان‌چه‌ در هریک‌ از انواع‌ بیمه‌، نامی‌ از خطر جنگ‌ برده‌ نشود و در زمینه‌ جبران ‌خسارات‌ وارده‌ توافقی‌ بین‌ دو طرف‌ قرارداد (بیمه‌گر و بیمه‌گذار) صورت‌ نپذیرفته‌ باشد، خساراتی‌ که ‌منشأ و عامل‌ آن‌ جنگ‌ و یا شورش‌ و آشوب‌ و بلوا باشد در تعهد بیمه‌گر نخواهد بود.

خطرات‌ تحت‌ پوشش‌ شرایط جنگ

مهم‌ترین خطراتی‌ که‌ بیمه‌گر در رابطه‌ با خطر جنگ‌ پوشش‌ می‌دهد به‌طور خلاصه‌ عبارت‌ است‌ از بازداشت‌ محموله‌، معطل‌ کردن‌ و یا تصرف‌ کالا و کلیه‌ زیان‌های‌ دیگری‌ که‌ ناشی‌ از این گونه‌ عملیات ‌باشد.

هرگونه‌ خسارتی‌ که‌ از عملیات‌ جنگ‌ و یا شبه‌ جنگی‌ پدید آمده‌ باشد. خسارات‌ ناشی‌ از جنگهای‌ داخلی‌، انقلاب‌، شورش‌‌ها و دزدی‌ دریایی‌. جنگ‌، جنگ‌ داخلی‌، انقلاب‌، شورش‌، قیام‌ یا زدوخوردهای‌ ناشی‌ از آنها یا هر نوع‌ عمل ‌خصمانه‌ای‌ که‌ به ‌وسیله‌ یا علیه‌ یک‌ قدرت‌ متحارب‌ دیگر صورت‌ پذیرد

خسارات‌ ناشی‌ از مین‌ها، اژدرها، بمب‌‌ها و یا سایر سلاح‌های‌ جنگی‌ متروکه

زیان‌ همگانی‌ و هزینه‌های نجات‌ مربوط به‌ پیشگیری‌ از خسارت‌ یا برای‌ جلوگیری‌ از خسارت‌خطرهای‌ مورد بیمه‌ فوق‌ که‌ براساس‌ قوانین‌ حمل‌ و یا عرف‌ و قوانین‌ حاکم‌ تعدیل‌ و تعیین‌ شده‌ باشد.

استثنائات‌

بیمه‌گر زمان‌ ارایه‌ پوشش‌ جنگ‌ متعهد جبران‌ خسارات‌ زیر نیست‌

از بین‌ رفتن‌، تلف‌ و خسارت‌ و یا هزینه‌های ناشی‌ از عمل‌ نادرست‌ و یا عمدی‌ بیمه‌گذار

نشت‌ عادی‌، کم‌ شدن‌ وزن‌ و یا فرسودگی‌ عادی‌ مورد بیمه‌. خسارات‌ وارد قبل‌ از بارگیری‌ کالا در کشتی‌ اقیانوس‌پیما و یا شناور خساراتی‌ که‌ بعد از گذشت‌ ۱۵ روز از نیمه‌ شب‌ روز ورود کشتی‌ اقیانوس‌پیما به‌ بندر بین‌ راه‌ و یا بندر ترانزیت‌ ایجاد شده‌ باشد. از بین‌ رفتن‌، آسیب‌دیدگی‌ یا هزینه‌ ناشی‌ از عیب‌ ذاتی‌ کالا خسارات‌ ناشی‌ از تلف‌ و یا آسیب‌دیدگی‌ کالا یا هزینه‌های ناشی‌ از اعسار یا قصور در انجام ‌تعهدات‌ مالی‌ مالکین‌ کشتی‌، اجاره‌ کنندگان‌، متصدیان‌ و یا مدیران‌. هزینه‌های نجات‌ کالای‌ مورد بیمه‌ که‌ غرق‌ شده‌ و براساس‌ قوانین‌ خسارت‌ همگانی‌ باید پرداخت ‌شود و بیمه‌گر طبق‌ قوانین‌ یورک‌-آنتورپ‌ تعهدات‌ خود را می‌پردازد، مشروط بر این که‌ این تعهدات‌ مغایرتی‌ با شرایط بیمه‌نامه‌ جنگی‌ و قوانین‌ حمل‌ و نقل‌ نداشته‌ باشد. خسارات‌ ناشی‌ از اقدامات‌ و یا عملیات‌ افرادی‌ که‌ برای‌ کسب‌ قدرت‌ و یا براندازی‌ حکومتی‌ اقدام ‌می‌کنند.

 نرخ‌ پوشش‌ جنگ‌

اصولاً خطر جنگ‌ در بیمه‌ باربری‌ کالا جزء استثنائاتی‌ است‌ که‌ چنان‌چه‌ شرط خلاف‌ آن‌ مورد موافقت ‌بیمه‌گر قرار گرفته‌ باشد، با دریافت‌ حق‌ بیمه‌ اضافی‌ مربوط به‌ جنگ‌ آن‌ را پوشش‌ می‌دهد. نرخ‌ پوشش‌جنگی‌، توسط کمیته‌ نرخ‌گذاری‌ خطر جنگی‌ لندن‌(۲۰) هم در مورد بدنه‌ و هم در مورد کالا تعیین‌ و اعلام ‌می‌شود که‌ نوسان‌ این نرخ‌ معمولاً بستگی‌ به‌ شدت‌ درگیری‌ در مناطق‌ جنگی‌ و تعداد هدف‌هایی‌ دارد که‌ توسط نیروهای‌ متخاصم‌ مورد اصابت‌ قرار گرفته است

نتیجه

نقش وسایل تأمین جبران خسارت در مباحث حقوق دریایی از جمله و به‌ویژه تصادم کشتی‌‌ها بسیار قابل توجه است. این وسایل در دو چهره پوشش شرکت‌ها و مؤسسات بیمه دریایی و پوشش انجمن‌های حمایت و جبران خسارت ظاهر می‌شوند.

فعالیت تجاری بیمه‌گری در معنای خاص، از طریق شرکت‌های بیمه محقق می‌شود.

به‌طور کلی بیمه دریایی در بر دارنده بیمه کشتی(بدنه و ماشین‌آلات)بیمه کالا، بیمه کرایه حمل و بیمه مسؤولیت مدنی ناشی از تصادم است. بیمه کشتی طبع دوگانه دارد:

از سویی بیمه جبران خسارت است و بدین ترتیب جبران زیان‌های ناشی از تلف کلی کشتی اعم از واقعی یا فرضی، تلف جزیی محموله یا ورود صدمه به آن به علاوه پرداخت هزینه نجات و سهمیه خسارت مشترک کالا‌‌ها را تحت پوشش قرار می‌دهد.

در بیمه کرایه، با توجه به مفاد قرارداد حمل و نحوه محاسبه و پرداخت کرایه، حسب مورد، مالک یا مستاجر کشتی دارای نفع قابل بیمه بوده و می‌تواند خسارت ناشی از تلف یا از دست دادن کرایه را بیمه کنند، در بیمه جبران خسارت، پس از این‌که بیمه‌گر، خسارت‌های بیمه‌گذار را پرداخت کند، قائم مقام او شده و می‌تواند برای وصول معادل مبلغی که به بیمه‌گذار پرداخته است و حداکثر ۳٫۴ میزان مسؤولیت کشتی بیمه شده را که خطای آن سبب وقوع تصادم و ایراد صدمه و زیان به کشتی دیگر شده است پوشش می‌دهد. امروزه انجمن‌های حمایت و جبران خسارت که از مالکان کشتی‌های عضو تشکیل شده و در حقوق بیمه دریایی به‌عنوان مؤسسات بیمه متقابل شناخته می‌شوند، اقدام به ارایه پوشش‌های متنوع بیمه‌ای جبران خسارت و مسؤولیت می‌کنند برای نمونه ۴٫۱باقی‌مانده مبلغ مسؤولیت مدنی ناشی از تصادم را که شرکت‌های بیمه تقبل نمی‌کنند، این انجمن‌ها پوشش خود قرار می‌دهند.