تحلیلی بر عوامل تغییرات زمان و هزینه در پروژه‌های سدسازی و میزان تأثیر کارفرما، مشاور و پیمانکار در آن

 

تحلیلی بر عوامل تغییرات زمان و هزینه در پروژه‌های سدسازی و میزان تأثیر کارفرما، مشاور و پیمانکار در آن

مجید پرچمی جلال

Parchami@mahabghodss.com

سیدحسین حسینی

Hoseini_h@mahabghodss.com

احسان فرصت‌کار

forsatkar@mahabghodss.com

واژه‌های کلیدی

افزایش زمان و هزینه، مدیریت پروژه، تأخیرات، کارفرما، مشاور، پیمانکار

چکیده

پروژه‌های سد از جمله بزرگ‌‌‌‌ترین پروژه‌های عمرانی کشوری است که سالیانه مبالغ قابل توجه‌ای از بودجه عمرانی کشور را به خود اختصاص می‌دهد. طراحی و ساخت این پروژه‌ها معمولاً به‌طور متوسط حداقل ۶ سال به طول می‌انجامد. از این‌رو علی‌رغم اشتغال‌زایی فراوان این طرح‌ها، به علت طولانی بودن مدت انجام آنها عوامل متعددی انجام موفق آنها را تهدید کرده و همواره باعث عدم حصول اهداف برنامه‌ریزی شده در این طرح‌ها یعنی اتمام به موقع و با هزینه و کیفیت پیش‌بینی شده است. بررسی، شناسایی و ارایه راهکارهایی برای رفع علل نامبرده عواید قابل توجه‌ای را برای اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت. از این‌رو در این تحقیق ضمن بررسی اجمالی موضوع افزایش هزینه و زمان پروژه‌ها در کشورهای دیگر، به بررسی علل افزایش زمان و هزینه در تعدادی از پروژ‌ه‌های بزرگ سد‌سازی کشور پرداخته و ضمن شناسایی، تحلیل و جمع‌بندی دلایل مربوطه از دیدگاه عوامل مختلف درگیر در این طرح‌ها (به تفکیک کارفرما، مشاور و پیمانکار) به ارایه راهکارهایی برای بهبود این وضعیت می‌پردازد.

مقدمه

اتمام به موقع و با هزینه پیش‌بینی شده هر پروژه یا طرح از جمله معیارهای اصلی موفقیت آن محسوب می‌شود. عدم اتمام به موقع و با هزینه پیش‌بینی شده طرح یا پروژه باعث برآورده نشدن خواسته‌های کارفرما و اهداف طرح یا پروژه می‌گردد. افزایش زمان و هزینه اتمام پروژه باعث به‌وجود آمدن خسارات عدم النفع به بهره‌بردار می‌گردد. در بسیاری از موارد حتی تنها تأخیرات بیش از حد به‌وجود آمده در پروژه یا طرح باعث از توجیه افتادن اقتصادی و فنی پروژه می‌شود. با افزایش مدت اتمام پروژه، هزینه‌های بالاسری افزایش می‌یابد. تورم ایجاد شده در بازار هزینه‌های انجام فعالیت‌های انجام نشده را بیش‌تر می‌کند. احتمال انجام پروژه‌های مشابه توسط رقبا و از دست دادن بازار و از توجیه افتادن پروژه در بازار جدید زیاد می‌شود. تکنولوژی‌های جدید وارد بازار شده و احتمال یافت نشدن مصالح و تجهیزات مورد نیاز طرح و یا عدم توجیه استفاده از آنها بالا می‌رود. به عبارات دیگر ضرر و زیان ناشی از عدم اتمام به موقع پروژه هزینه‌های هنگفتی بر پروژه یا طرح تحمیل می‌کند. گاهی این هزینه‌ها آنقدر زیاد می‌باشد که طرح یا پروژه دیگر توجیه‌پذیر نمی‌باشد. عوامل متعددی از جمله تغییر مقادیر کار، ضعف پیمانکار، عدم پرداخت به موقع مطالبات پیمانکار و عوامل متعدد دیگری باعث افزایش زمان و هزینه انجام پروژه می‌شود. برای انجام به موقع و با هزینه پیش‌بینی شده طرح و اجتناب از ضرر و زیان‌های ناشی از تأخیرات و افزایش هزینه‌ها، راهی جز بررسی و شناخت این عوامل و برخورد مناسب با آنها و بالاخره مدیریت آنها وجود ندارد.

این موضوع در پروژه‌های دولتی و سرمایه‌گذاری‌های دولتی اثرات به مراتب مهم‌تری در مقایسه با پروژه‌های بخش خصوصی دارد. این مسأله سبب کم شدن نرخ رشد اقتصادی کشور‌‌‌‌ها می‌شود و همچنین باعث فشار بر سایر بخش‌های اقتصادی می‌شود، چرا که با افزایش هزینه‌ها طبیعتاً خروجی ناشی از سرمایه‌گذاری نیز با قیمت گران‌تری به بخش‌های وابسته زیردستی و حتی مصرف‌کنندگان می‌رسد. بنابراین، در بین صاحبنظران و کارشناسان و مسؤولان دولتی اتفاق نظر وجود دارد که تأخیرات و افزایش هزینه‌ها در پروژ‌ه‌ها باعث از بین رفتن اهداف اولیه پروژه شده و نهایت به تورم موجود در جامعه دامن می‌زند. نتیجه‌ای که با فلسفه سرمایه‌گذاری‌های دولتی در تضاد است.

پروژه‌های سدسازی به دلیل اهمیت آنها در ابعاد بهره‌برداری و همچنین میزان سرمایه‌گذاری هنگفتی که در آنها صورت می‌گیرد، از اهمیت ویژه‌ای در اتمام به موقع و با هزینه مقرر برخوردار هستند. بر خلاف بسیاری از طرح‌های دولتی که برای اهداف عام المنفعه انجام می‌پذیرند (نظیر احداث بیمارستان، مدرسه و راه‌های مواصلاتی) عدم بهره‌برداری به موقع از سد‌‌‌‌ها خسارت عدم النفع زیادی را به دولت تحمیل می‌کنند. در عین حال می‌تواند خسارات سنگین فیزیکی و مالی را نیز در پی داشته باشند. به این جهت بررسی دلایل افزایش زمان و هزینه پروژ‌ه‌های سدسازی از اهمیت خاصی برخوردار است.

افزایش زمان و هزینه در کشورهای دیگر

به منظور آگاهی بیش‌تر، وضعیت افزایش زمان و هزینه در طرح‌ها و پروژ‌ه‌های کشورهای دیگر طی دو جدول ارایه شده است. اطلاعات مذکور نشان‌دهنده آن است که افزایش زمان و هزینه در پروژه‌ها امری فراگیر و مبتلا به، در اکثر کشور‌‌‌‌ها است.

 

جدول شماره ۱- نمونه‌هایی از افزایش هزینه در پروژه‌های بزرگ کشورهای مختلف (۱)

 

جدول شماره ۲- هزینه و زمان پیش‌بینی شده و نهایی تعدادی از پروژه‌ها در کشور آمریکا (۲)

 

پیشینه بررسی علل افزایش زمان و هزینه

اتحادیه پروژه‌های بزرگ

 اتحادیه پروژه‌های بزرگ متشکل از ۶۰ نهاد عضو است که نماینده کارفرمایان، حامیان مالی، مشاوران، پیمانکاران، تولیدکنندگان، بیمه‌گران و دولت‌‌‌‌ها هستند. براساس تعریف این اتحادیه، پروژه‌های بزرگ آن دسته از پروژ‌ه‌هایی هستند که نیازمند دانش، مهارت و منابعی فراتر از دانش و مهارت و منابع در اختیار و دسترس دست اندرکاران مستقیم پروژه می‌باشند. هدف این اتحادیه افزایش توان اعضا برای شروع، ارزیابی، تضمین و انجام موفق پروژ‌ه‌های بزرگ است. در تحقیقی که توسط دکتر پیتر موریس، دبیر اتحادیه و دکتر جورج ‌هاگ از سوی این اتحادیه صورت گرفته است و نتایج آن در کتاب کالبد شکافی پروژه‌های بزرگ منتشر شده است، دلایل افزایش زمان و هزینه در پروژ‌ه‌های بزرگ مورد جستجو واقع شده است. البته شایان ذکر است آمار این این منبع به دلیل جامعیت و تعداد بسیار زیاد پروژ‌ه‌های مورد مطالعه و همچنین یافته نشدن آماری با این گستردگی که به روزتر باشد، مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. ضمن این‌که دلایل عنوان شده در این مرجع نوعاً فارغ از زمان و مکان بوده و حالت عام و کلی دارد.

 پروژه‌هایی که در این بخش مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرند، عمدتاً مربوط به کشورهای آمریکا، ترکیه، هند، انگلیس، سوئد و پروژه‌های بانک جهانی می‌باشند. از نقطه نظر ابعادی، این پروژه‌ها جزو پروژ‌ه‌های بزرگ طبقه‌بندی شده و مربوط به رشته‌های مختلف (ساختمان، راه، آب، تونل، تاسیسات زیر بنایی، نفت و نیروگاه) هستند. عوامل اصلی افزایش زمان و هزینه در این پروژه‌ها توسط افراد و مؤسسات مختلف طی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۵ انجام و در این تحقیق ارایه شده است. در ادامه تحلیل علل اصلی افزایش زمان و هزینه، با توجه به آمار برگرفته از این کتاب، درصد تأثیر عوامل مختلف محاسبه و به صورت نمودار ارایه می‌شود. بررسی و تحلیل آنها به این صورت انجام شده است که تمام عوامل اصلی افزایش هزینه (۱۴ عامل اصلی) منعکس شده در مطالعات، تفکیک و در نمودار شماره ۳ و ۴ بر حسب میزان تأثیر در افزایش زمان و هزینه گنجانده شده‌اند.

 

 

نمودار شماره ۳

 

نمودار شماره ۴

 

 

دلایل افزایش زمان اتمام پروژه‌های نیروگاهی در هند

طی تحقیقی که صرفاً به افزایش زمان و هزینه پروژه‌های نیروگاهی و سدسازی هند می‌پردازد، علل این مسأله به چالش کشیده شده‌اند. تأخیرات موجود در این طرح‌ها مطابق جدول ۶ می‌باشد.

 

جدول شماره ۵

 

تأخیرات و افزایش هزینه اتفاق افتاده در این پروژه‌ها بررسی و دلایل اصلی آنها به‌ شرح زیر می‌باشد. این دلایل به صورت کلی تشریح شده و مقدار تأثیر هر کدام از آنها به‌دست نیامده است و یا به نظر می‌رسد که مقدار اثر آنها تقریباً یکسان می‌باشد.

۱- عدم انجام تحقیق کافی قبل از نهایی کردن گزارش فنی پروژه.

۲- تغییرات عمده در سیمای طرح مانند:

الف) تغییر محل سد.

ب) تغییر طراحی فونداسیون سد.

ج) تغییر در طراحی سیستم آب بر نیروگاه.

د) تغییر در محل نیروگاه و اتاق کنترل.

و) تغییر در ظرفیت ژنراتور.

۳- تأخیر به علت ناهماهنگی بین دستگاه‌ها.

۴- تأخیر به علت مسایل اختیارات مرکزی/ ایالتی.

۵- تأخیر به علت تغییر نرخ ارز خارجی.

۶- تغییر در پرسنل کلیدی در مراحل طراحی و اجرا.

۷- تأخیر در تدارک و تأمین تجهیزات به علت:

الف) تأخیر در نهایی نمودن اسناد و مناقصه.

ب) تأخیرات وابسته به رویه‌های دولتی

ج) فرایند آزاد‌سازی نرخ ارز توسط دولت هند.

۸- تأخیر در تأمین تجهیزات ساخت.

۹- کمبود سیمان، آهن، سیم جوش، مواد ناریه و غیره.

۱۰- کمبود بخشی از تجهیزات و ابزارآلات ساخت.

۱۱- تأخیر در ورود متخصصین نصب.

۱۲- تأخیر در تحویل تجهیزات از جانب پیمانکاران و تأمین‌کنندگان دست دوم .

۱۳- مشکلات موجود در حمل تجهیزات به سایت:

الف) در عبور بسته‌های بیش از اندازه مجاز از روی ریل به علت وجود پی، تونل و غیره.

ب) عدم وجود مسیر مناسب و بدی مسیر و وجود موانع.

۱۴- وجود بارندگی و سیل بی‌سابقه.

۱۵- وجود معارض و مسایل مالکیت.

در این مطالعه، بخشی از دلایل افزایش زمان و هزینه اتمام پروژه‌ها از جمله عدم انجام تحقیق کافی قبل از نهایی کردن اسناد مربوط به مهندس مشاور یا طراح و یا حتی مربوط به‌کارفرما و تعداد زیادی از دلایل نظیر فرایند آزاد‌سازی نرخ ارز توسط دولت هند و کمبود سیمان، آهن، سیم جوش، مواد ناریه و … مربوط به دولت و حتی خارج از حیطه اختیارات کارفرما می‌باشد. دلایلی مثل وجود معارض و مسایل مالکیت مربوط به حیطه اختیارات کارفرما بوده و باید قبل از شروع اجرا این مسایل را حل و فصل می‌کرد. پیمانکاران و تأمین‌کنندگان اصلی و دست دوم هم در این تأخیرات بی‌تقصیر نبوده و در افزایش زمان اتمام پروژه‌ها نقش داشته‌اند. عواملی نظیر وجود بارندگی و سیل بی‌سابقه جز حوادث غیرقابل پیش‌بینی تلقی شده و خارج از حیطه عوامل در گیر در پروژه می‌باشد و باید این حوادث و ریسک‌ها مدیریت شود.

 

بررسی علل و میزان دخالت کارفرما، مشاور و پیمانکار در افزایش زمان و هزینه در پروژه‌های سدسازی کشور

شناسایی عوامل افزایش هزینه و زمان و مقدار تأثیر هر عامل

در این تحقیق شناسایی علل افزایش هزینه و زمان در طرح‌های سد‌سازی کشور و مقدار تأثیر هر عامل به صورت گام‌به‌گام و در قالب انجام مصاحبه و ارسال و دریافت پرسش‌نامه با مدیران و کارشناسان صاحب نظر درگیر در این طرح‌ها به شرح زیر صورت گرفته است.

 گام نخست: انجام مطالعات اولیه و طراحی پرسش‌نامه

 فعالیت‌های انجام شده در این گام به صورت مختصر به شرح زیر می‌باشند. تعدادی از طرح‌های بزرگ در حال انجام و یا درحال خاتمه که با افزایش هزینه و زمان روبه‌رو بوده‌اند انتخاب و به صورت کامل مورد مطالعه قرارگرفت. در این طرح‌ها آیتم‌هایی که با افزایش هزینه روبه‌رو بوده شناسایی و ریشه یابی اولیه گردید. گزارش‌های مربوط به افزایش زمان این طرح‌ها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و دلایل ظاهری افزایش زمان در این طرح‌ها شناسایی شد. با مراجعه به مدیران و کارشناسان درگیر در این طرح‌ها فهرست اولیه و جامعی (در حدود ۱۰۰ مورد) از دلایل افزایش زمان و هزینه در این طرح‌ها شناسایی و جمع‌آوری گردید. با بررسی بیش‌تر مشخص شد که برخی دلایل مشترک بوده و قابل حذف می‌باشند و همچنین برخی از آنها قابل ادغام در یکدیگر می‌باشند. از این‌رو با جمع‌بندی نهایی ۳۹ مورد به عنوان دلایل افزایش هزینه و زمان طرح‌های سد‌سازی برای شروع نظرخواهی انتخاب و برای نظرخواهی فرمی به صورت جدول شماره ۶ طراحی شد.

 

جدول  شماره ۶

 

گام دوم جمع‌آوری نظرات عوامل درگیر

در این مرحله ابتدا مدیران و تعدادی از کارشناسان مطلع و صاحب‌نظر درگیر در این طرح‌ها در عوامل مختلف (کارفرما، مشاور و پیمانکار) انتخاب و فرم نظرسنجی (جدول شماره ۶) برای آنها ارسال و حتی در تعداد زیادی از آنها به صورت حضوری همراه با تشریح و بحث در مورد آیتم‌های انتخاب شده فرم تحویل شد. تعداد جامعه آماری انتخاب شده در این مرحله مطابق جدول ۷ بوده و ۹۰ پرسش‌نامه بین جامعه آماری انتخاب شده پخش گردید. پس از پیگیری‌های انجام شده تقریباً ۵۰ درصد پرسش‌نامه‌ها مطابق جدول شماره ۷ جمع‌آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

     تعداد پرسش‌نامه‌های توزیع شده  تعداد پرسش‌نامه‌های جمع‌آوری شده

 

جدول ۷: جامعه آماری مطالعه میدانی

 

تجزیه و تحلیل و جمع‌بندی نتایج

نتایج جمع‌آوری شده هر گروه از عوامل درگیر در طرح‌ها (کارفرما، مشاور و پیمانکار) ابتدا به صورت مجزا متوسط‌گیری و میانگین آنها برای هر علت (علت افزایش هزینه و زمان) محاسبه و در جدول ۸ ارایه شده است. همچنین متوسط کل نتایج نیز در ستون آخر جدول شماره ۸ محاسبه و ارایه شده است. مطابق نتایج این ستون بیش‌تر عوامل به ترتیب مربوط به مشاور، کارفرما، پیمانکار، قوانین و مقررات و موارد متفرقه می‌باشد.

همچنین جمع‌بندی دیگری از علل افزایش زمان و هزینه طرح‌های سد‌سازی از دیدگاه عوامل درگیر به صورت درصد در جدول ۹ ارایه شده است. مطابق این جدول ترتیب دسته‌بندی علل افزایش هزینه و زمان از دیدگاه عوامل مختلف ارایه شده است. به عنوان مثال از دیگاه مشاور بیش‌ترین علل مربوط به‌کارفرما و از دیدگاه کارفرما و مشاور بیش‌ترین علل مربوط به مشاور می‌باشد، این موضوع در شکل‌های ۱۰ نشان داده شده است.

 

جدول شماره ۹ : جمع‌بندي علل افزايش زمان و هزينه طرح‌هاي سدسازي از ديدگاه عوامل درگير (درصد)

 

جدول ۸

 

نمودار

 

دستاورد‌‌‌ها و نتایج

تکمیل علل افزایش هزینه و زمان طرح‌ها از دیدگاه پرسش‌شوندگان

از آنجا که در پرسش‌نامه تقاضا شده بود در صورتی که عوامل دیگری در افزایش هزینه و زمان طرح‌ها وجود دارد و مدنظر پرسش‌شوندگان است، به فهرست مربوطه اضافه نمایند. در پاسخ‌نامه‌های جمع‌آوری شده، دلایلی به شرح زیر برای افزودن در

لیست عوامل مؤثر در افزایش هزینه و زمان طرح‌های سد‌سازی پیشنهاد شده است.

 

گروه عوامل ناشی از قوانین و مقررات

۱- تأخیر در ابلاغ شاخص‌های تعدیل و ما به‌التفاوت از سوی‌ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و در نتیجه کاهش بنیه مالی پیمانکاران

۲- جامع نبودن فهرست بهای سدسازی منتشر شده از سوی ‌سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی

 

گروه عوامل ناشی از کارفرما

۱- عدم تخصیص اعتبار کافی و پرداخت به موقع و منظم صورت ‌وضعیت‌ها در طول سال به‌طوری که معمولاً اولین پرداخت در ماه‌های تیر انجام شده و چند ماه بعدی پرداختی صورت نگرفته و در انتهای سال در روزهای آخر اسفندماه مابقی بودجه اختصاص داده می‌شود که جذب آن مشکل است.

۲- جابه‌جایی مدیران و تصمیم گیرندگان در سطوح مختلف کارفرما که باعث کندی کار‌‌‌ها و عدم آشنایی با توافقات و مسایل قبل می‌گردد.

۳- همزمانی طراحی و اجرا در طرح‌های سد‌سازی که این موضوع سبب مشخص نبودن محدوده کار شده و تغییرات مداوم  پروژه را به دنبال دارد.

 

گروه عوامل ناشی از مشاور

۱- ضعف فنی دستگاه نظارت مقیم در پاسخگویی به مسایل

 ۲- قطع تقریبی ارتباط بخش طراحی با دستگاه نظارت در حین اجرا (در فاز ۳)

۳- عدم حضور مستمر و با برنامه طراحان در کارگاه

۴- تغییر مشاور در حین اجرا در فاز ۳

گروه عوامل ناشی از پیمانکار

بنیه مالی محدود پیمانکاران در روند فعالیت‌های اجرایی و روزمره کارگاه

 

گروه عوامل متفرقه

موقعیت جغرافیایی پروژه و امکانات محلی که سبب کندی فعالیت‌های اجرایی و پشتیبانی می‌گردد.

 

ارایه راهکار پیشنهادی

از آنجا که مطابق قانون پاراتو معمولاً ۸۰ درصد افزایش هزینه و زمان ناشی از ۲۰ درصد علل است، بهتر است برای رفع علل روی این ۲۰ درصد بررسی عمیق انجام گرفته و برای رفع آنها راهکارهایی اندیشیده شود. از این‌رو در این تحقیق نیز در هر گروه از علل مطابق جدول شماره ۸، عللی که بیش‌ترین تأثیر را داشته انتخاب و در ادامه برای رفع آنها راهکارهایی ارایه شده است. علل انتخاب شده در این مرحله در جدول شماره ۸ با رنگ دیگری مشخص شده‌اند.

 

گروه قوانین و مقررات

۱- ضعف در قوانین و مقررات مربوط به ارجاع کار به پیمانکاران که منجر به عدم تناسب بین توانایی فنی و اجرایی پیمانکار انتخاب شده با پروژه و مبلغ پیمان و در نتیجه تطویل مدت پیمان و افزایش مبلغ پیمان خواهد شد. راهکار پیشنهادی: اولولیت دادن به توانمندی‌های‌های فنی و مالی در مقایسه با قیمت پیشنهادی پیمانکاران از طریق ارایه ضوابط اصلاح شده در زمینه ارجاع کار به پیمانکاران کم بودن محدودیت ۲۵ درصد مجموع افزایش‌‌‌ها و کاهش‌‌‌ها و ۱۰درصد قیمت جدید برای کارهای سدسازی با توجه به دارا بودن عوامل ناشناخته که پتانسیل تغییرات بالایی دارند.

راهکار پیشنهادی: ماده مربوطه در شرایط عمومی پیمان ابلاغی ‌سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به شرح زیر اصلاح شود:

الف) مبلغ پیمان (با احتساب کارهای افزایش و کاهش یافته) نمی‌تواند بیش از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان افزایش یابد.

ب) مبلغ پیمان (با احتساب کارهای افزایش و کاهش یافته) می‌تواند بیش از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان کاهش یابد، مشروط بر

آن که پیمانکار موافق باشد کار‌‌‌ها را با نرخ‌های پیمان تکمیل کند. در صورتی که پیمانکار موافق با تکمیل کار‌‌‌ها با نرخ‌های پیمان نباشد، پیمان طبق ماده ۴۸ خاتمه داده می‌شود.

ج) جمع مبالغ مربوط به افزایش یا کاهش پیمان هر کدام به تنهایی نمی‌تواند بیش‌تر از بیست و ۵ درصد مبلغ اولیه پیمان شود، مگر این که پیمانکار با تکمیل کار‌‌‌ها با نرخ‌های پیمان موافق باشد. اگر پیمانکار موافق نباشد، پروژه مطابق ماده ۴۸ خاتمه پیدا خواهد کرد.

 

گروه عوامل ناشی از کارفرما

۱- عدم تأمین بودجه کافی برای طرح در زمان مناسب که منجر به تطویل زمان اجرا خواهد شد.

راهکار پیشنهادی: دستگاه‌های اجرایی و مجریان طرح‌ها موظف شوند تا زمانی که اطمینان کامل از تأمین مالی طرح و اعتبارات پایدار ندارند، وارد فاز اجرایی نشوند.

۲- عدم برنامه‌ریزی مشخص در اجرایی کردن طرح‌های مطالعاتی و تصمیم‌گیری‌های فوری در خصوص به اجرا رفتن طرح‌ها که منجر به تعجیل در اتمام زود مطالعات مرحله دوم و اجبار به تهیه اسناد مناقصه با وجود عدم کفایت مطالعات می‌شود.

راهکار پیشنهادی: پیشنهاد تدوین برنامه جامع سدسازی از سوی ‌سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با تعیین زمان‌بندی اجرایی پروژه‌ها بر اساس اهمیت و اولویت آنها.

 ۳- ضعف فنی و مدیریتی مجری طرح اجرایی (نماینده کارفرما) در هماهنگی بین مهندس مشاور و پیمانکار و رفع به موقع مشکلات فنی و اجرایی طرح.

 راهکار پیشنهادی: برقراری نظام ارزشیابی و ارتقای مجریان طرح‌ها در کارفرمایان به منظور افزایش کارایی و بهبود در طرح‌ها.

 

گروه عوامل ناشی از مشاور

۱- دقت پایین در برآورد احجام طرح

راهکار پیشنهادی: به‌کارگیری مترورهای آشنا به فهرست‌بهاهای مختلف در مشاوران و اقدام به مستند‌سازی و ایجاد بانک اطلاعاتی از احجام و مقادیر واقعی طرح‌های قبلی و مقایسه مقادیر و احجام کار‌‌‌ها در طرح‌های جدید با طرح‌های مشابه قبلی.

 ۲- ضعف فنی و مدیریتی مدیریت طرح اجرایی(مدیر طرح و سرناظر) در هماهنگی بین دستگاه نظارت مقیم و نظارت مولف و عالیه و رفع به موقع مشکلات فنی و اجرایی کارگاه.

راهکار پیشنهادی: ۱- تقویت علوم و اصول مدیریت به صورت عام در بین مدیران طرح‌های اجرایی و سرپرستان نظارت، ۲- استقرار نظام ارزشیابی برای انتخاب و ارتقای مدیران طرح‌ها و بازخواست از نحوه عملکرد آنها.

 ۳- ضعف فنی بخش‌های تخصصی طراحی در مشاوران که منجر به تغییر طرح در حین اجرا خواهد شد.

 راهکار پیشنهادی: تقویت نقش کنترلی و بازبینی کارفرمایان از طریق اثر دادن سوابق مشاوران در واگذاری کارهای بعدی.

 ۴- عدم نظارت کافی و مناسب در زمان انجام مطالعات ژئوتکنیک که منجر به دقت پایین مطالعات ژئوتکنیک و استنتاج‌های غلط و در نتیجه تغییر طرح در حین اجرا خواهد شد.

راهکار پیشنهادی: ۱- افزایش کیفیت مطالعات ژئوتکنیک به کمک به‌کارگیری نیروهای مجرب و متعهد، ۲- پیاده‌سازی رویه‌های مدیریت کیفیت در زمان انجام مطالعات یاد شده.

 

گروه عوامل ناشی از پیمانکار

۱- اولویت دادن گرفتن کار به اجرا و اتمام کار، که منجر به پیشنهاد قیمت پایین و برنده شدن در مناقصه و مشکلات مالی

حین اجرا خواهد شد.

راهکار پیشنهادی: بررسی دقیق پاکت «ب» -ارزیابی فنی- پیمانکار.

۲- ضعف در مدیریت اجرایی پیمانکار.

راهکار پیشنهادی: ۱- بررسی روند پیشرفت طرح از سوی مشاور و نظارت مقیم و ارایه رهنمودهای مناسب در زمان مقتضی،

۲- در صورت نیاز تعویض افراد پیمانکار.

۳- پیشنهاد قیمت اشتباه در زمان مناقصه

راهکار پیشنهادی: ۱- بررسی دقیق و همه جانبه آنالیزهای قیمت پیمانکار از سوی مشاور و ارایه موارد مشکوک به‌کارفرما

جهت تصمیم گیری، ۲- اجرای دقیق بخشنامه ۵۴۹۱ از سوی مشاوران.

 

گروه عوامل متفرقه

۱- وجود پیمانکاران دولتی و حمایت عوامل طرح (کارفرما، مشاور، وزارتخانه و ….) از آنها در زمان مناقصه و اجرا.

راهکار پیشنهادی: حرکت در جهت تسریع روند خصوصی‌سازی و واگذاری کار‌‌‌ها به بخش خصوصی و کاهش تصدی‌گری

دولت و افزایش اصل رقابت در کارها.

۲- عوامل ناشناخته زیرزمینی که در دوره مطالعات قابل پیش‌بینی نبوده است.

راهکار پیشنهادی: ارتقای سطح کیفی مطالعات افراد و جنبه نرم افزاری و سخت‌افزاری با رعایت چارچوب و سقف زمانی در اختیار از سوی مشاوران .