مالیات ابزار شفافیت یا به زنجیر کشیدن اقتصاد

مالیات ابزار شفافیت یا به زنجیر کشیدن اقتصاد گروه اقتصاد کلان- تیرماه همیشه بوی مالیات می‌دهد و مؤدیان سراسر کشور اظهارنامه‌های مالیاتی خود را به دولت ارایه می‌دهند. باید پذیرفت درآمدهای مالیاتی سالم‌‌ترین راه برای بودجه جاری کشور است. سال گذشته حدود ۹۶ درصد از  درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده در بودجه سال ۱۳۹۵ محقق شد […]

مالیات ابزار شفافیت یا به زنجیر کشیدن اقتصاد

گروه اقتصاد کلان- تیرماه همیشه بوی مالیات می‌دهد و مؤدیان سراسر کشور اظهارنامه‌های مالیاتی خود را به دولت ارایه می‌دهند. باید پذیرفت درآمدهای مالیاتی سالم‌‌ترین راه برای بودجه جاری کشور است. سال گذشته حدود ۹۶ درصد از  درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده در بودجه سال ۱۳۹۵ محقق شد تا  دولت به کمک آن بتواند کشور را اداره کند و از وابستگی به بودجه نفت ر‌ها شود. موضوعی که ما را به توسعه پایدار نزدیک‌تر می‌کند؛ اما صرفاً با پرکردن خزانه و افزایش درآمد‌های مالیاتی به هر قیمتی، می‌توان اقتصاد کشور را نجات داد یا به هر بهایی آن هم در شرایط نامناسب اقتصادی نباید به دنبال اخذ مالیات بود بلکه باید آن را ابزاری برای ایجاد انگیزه‌های اقتصادی و شفافیت اقتصادی دانست؟

پر کردن خزانه به هر قیمتی عدالت نیست

در این میان، روز چهارشنبه گذشته، رییس سازمان مالیاتی کشور با بیان این‌که بنای سازمان امور مالیاتی ایجاد عدالت در جامعه است، می‌گوید: البته اعتقاد نداریم که عدالت یعنی پر کردن خزانه به هر قیمتی و این برنامه را هم نداریم که جایی را ویران کنیم تا جایی دیگر آباد شود.

سیدکامل‌تقوی‌نژاد افزود: خوشبختانه سیاست سازمان امور مالیاتی در دولت یازدهم بر بحث اعتمادآفریی استوار شد. نخستین شعار ما اعتماد مردم و آحاد جامعه به عنوان مؤدیان به نظام مالیاتی است. اگر این اتفاق بیفتد هم فرهنگ مالیاتی که لازمه کار است جا می‌افتد و هم مردم با رضایت بیش‌تری نسبت به پرداخت مالیات اقدام می‌کنند. خوشبختانه این جهت‌گیری در عمل هم مشاهده شد و در سال‌های گذشته بازخوردی که از اصناف، تولیدکنندگان صادرکنندگان و اتحادیه‌ها و اصناف داشتیم مؤید همین موضوع است. ما سعی کردیم تصمیمات خود را با کمک مؤدیان یا نمایندگان آنها اتخاذ کنیم و به این ترتیب تصمیمات ما با روح اخلاقی و فرهنگی همراهی شود.

رییس سازمان امور مالیاتی همچنین تأکید کرد علاقه‌مند است مالیات به عنوان یک موضوع خشن در جامعه مطرح نشود و در این زمینه چنین توضیح داد: ما به دنبال آن هستیم که رفتار جدیدی را در نظام مالیاتی تعریف کنیم. ما همواره تأکید می‌کنیم که به مؤدیان به عنوان شرکای اقتصادی دولت نگاه کنند به این معنی که در اقتصاد یک کشوری فعالیت کرده و درآمدی به دست می‌آوردند، حقوق حقه دولت را به عنوان مالیات به سازمان پرداخت کنند. این امر باید با تعامل و رضایت مؤدیان با حداکثر اطلاع‌رسانی در خصوص حقوق قانونی آنها انجام شود. تلاش ما بر این است که مؤدیان را با مواد مختلف قانون آشنا کنیم و به این ترتیب هر کجا که قانون امتیازی برای مؤدیان در نظر گرفته از جمله انواع بخشودگی‌ها، معافیت‌ها و… مؤدیان در عمل هم بتوانند از آنها استفاده کنند.

معاون وزیر اقتصاد همچنین با بیان این‌که مالیات را از مقوله عدالت می‌داند بیان کرد: باید حقوق حقه دولت را از کسانی که قانون آنها را ملزم به پرداخت مالیات کرده دریافت کنیم بدون این‌که تعدی به حقوق افراد شود و در اموری که قانون پیش‌بینی کرده است این منابع را به‌کار گیریم. ما به دنبال آن‌ هستیم که با حداکثر اطلاعات، اسناد و مدارک مالیات قابل پرداخت از سوی مؤدیان را درست تشخیص دهیم و همچنین کاری کنیم که مؤدیان احساس نکنند به آنها ظلم شده است. به دید ما مالیات هم بیت‌المال، هم حق‌الناس و هم ابزار ایجاد عدالت است و البته اعتقاد نداریم که عدالت یعنی پر کردن خزانه به هر قیمتی و این برنامه را هم نداریم که جایی را ویران کنیم تا جایی دیگر آباد شود. هیچ فعال اقتصادی و اشخاصی که مالیات پرداخت می‌کنند نباید احساس کنند که خدایی نکرده ما از مرزهای قانون پای خود را فراتر گذاشتیم. به عبارتی مؤدی محوری مسأله اصلی ما است و احترام مردم و کسب رضایت آنها و سهولت در ارایه خدمات به آنها و به حداقل رساندن هزینه‌های وصول مالیات و استفاده از ابزار نوین در اخذ مالیات از جمله مواردی است که بر آن تأکید بسیار داریم. به همین جهت هم با جدیت امور سامانه‌های اطلاعاتی خود را پیگیری می‌کنیم.

در مالیات ارزش‌افزوده ۸۰ درصد از اظهارات مؤدیان استفاده شد

او همچنین اظهار کرد که سازمان امور مالیاتی به دنبال تقویت روحیه اعتمادآفرینی در جامعه است و گفت: به همین دلیل عمده مالیات را با ابراز مؤدیان و اظهارنامه آنها وصول کردیم و به همین دلیل در بخش ارزش‌افزوده ۸۰ درصد مالیات اخذ شده از اظهارات مؤدیان است و فقط ۲۰ درصد موارد به این ترتیب بوده است که از اطلاعات اشخاص ثالث استفاده کردیم. بنابراین ما در حلقه‌های مختلف ارزش‌افزوده براساس ابراز شخص مؤدی مالیات از آنها دریافت می‌کنیم. حالا ممکن است در جریان حسابرسی اعداد کم یا زیاد شود ولی مهم‌تر این است که ما به مؤدیان اعتماد کردیم و تلاش کردیم به آنها ثابت کنیم.

وی در خصوص اصناف نیز چنین توضیح داد: در بخش اصناف هم در یک سال گذشته حدود یک میلیون و ۲۰۰هزار برگ قطعی برای افرادی که عملکرد سال ۱۳۹۴ را بر مبنای سال ۱۳۹۳ پرداخت کردند صادر کردیم و در سال ۱۳۹۵ براساس جمیع جهات ما باز با اصناف توافق کردیم در سال جاری کلیه صاحبان مشاغل گروه سوم موضوع ماده۲ آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده ۹۵ که مجموع فروش کالا و خدمات آنان در سال ۱۳۹۵ حداکثر ۱۰ برابر معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم بوده جزو مشمولین تبصره ماده ۱۰۰ تلقی کردیم و میزان مالیات عملکرد سال ۱۳۹۵ این دسته از صاحبان مشاغل را تنها با افزایش ۸ درصدی نسبت به مالیات قطعی عملکرد سال ۱۳۹۴ به صورت مقطوع تعیین کردیم.

تقوی‌نژاد بیان کرد: تأکید می‌کنم باید این نگرش در جامعه تقویت شود که سازمان امور مالیاتی فقط می‌خواهد از افرادی که سودی به دست می‌آوردند مالیات دریافت کند و با جدیت به دنبال حل مشکلات مؤدیان است در سال گذشته حدود ۴۰ بخشنامه راه‌گشا در بخش‌های مختلف صادر کردیم که عمده آنها برای حل مشکلات لاینحل مؤدیان بوده است. مثلاً مشکلات مربوط به ارزش‌افزوده سنگ‌فروش‌ها و آهن‌فروش‌ها را حل کردیم و همچنین اختیار بخشودگی صددرصد را به مدیران دادیم که از آن استفاده مطلوب کنند و همچنین تلاش کردیم تقسیط بدهی مالیاتی را هم تا جایی که قانون برای مؤدیان در نظر گرفتیم.

و بیان کرد: پیاده‌سازی طرح جامع مالیاتی به منظور اجرای عدالت مالیاتی و شفاف‌سازی درآمدها، تدوین و تقدیم لایحه استقرار صندوق‌های مکانیزه فروش به مجلس شورای اسلامی، کاهش فشار مالیاتی از دوش مؤدیان کم‌درآمد و تمرکز بر شناسایی مؤدیان جدید و مبارزه با فرار مالیاتی، اجرای اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم از ابتدای سال ۱۳۹۵، افزایش سالیانه سقف معافیت پایه حقوق (در سال ۱۳۹۲، حقوق‌بگیران ماهیانه ۸۳۳هزار تومان و سالیانه ۱۰ میلیون تومان از معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شدند. این در حالی است که سقف معافیت مالیات حقوق‌بگیران از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۶ حدود ۱۴۰ درصد رشد کرده است. حقوق‌بگیران در سال ۱۳۹۶ ماهیانه تا سقف دو میلیون تومان و سالیانه تا سقف ۲۴میلیون تومان از معافیت مالیاتی بابت حقوق پرداختی بهره‌مند می‌شوند و یکسان‌سازی مالیات حقوق‌بگیران بخش دولتی و خصوصی در این راستا انجام شده است.

و خدمات با کم‌ترین فشار بر مؤدیان وصول کند. همچین سازمان امور مالیاتی سال گذشته بالغ بر ۱۳۵۰۰ میلیارد تومان عوارض به حساب شهرداری‌ها و دهیاری‌های سراسر کشور واریز کرد که از این میزان بالغ بر ۴۰۰۰ میلیارد تومان عوارض به حساب شهرداری تهران واریز شده است.

مالیات چطور رفتار دولت را تغییر می‌دهد؟

در این رابطه، مدیرکل دفتر پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان امور مالیاتی با بیان این‌که در دنیا، دولت تمام موجودیت و قدرت خود را از منابع مالیاتی مردم به دست می‌آورد، گفت: دولت باید به مردم پاسخگو باشد.

سعید توتونچی ملکی گفت: فرهنگ مالیاتی در ادبیات اقتصادی بخش عمومی به نحوی است که دولت‌ها به نمایندگی از ملت‌ها برای انجام برخی از امور عمومی که مربوط به مردم است، استخدام می‌شوند تا امورات عمومی را انجام دهند؛ در عین حال برای این‌که این امور به شکل مناسبی انجام شود، دولت به یکسری منابع و امکاناتی نیاز دارد که منابع مالی، از اهم آنها است؛ بنابراین از مردم برای تأمین این منابع مالی استمداد می‌گیرند.

مدیرکل دفتر پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان امور مالیاتی با اشاره به هفته مالیات افزود: در ادبیات ابتدایی علم اقتصاد، دریافت مالیات از سوی حکومت با رجوع به مردم، صرفاً برای تأمین منابع مالی بود که دولت بتواند وظایف ذاتی و حاکمیتی خود را انجام دهد؛ اما به مرور زمان و با پیچیده شدن روابط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و نیز رشد علوم مختلف از جمله علوم انسانی و اقتصاد، دولت به این جمع‌بندی رسید که درست است از مالیات به عنوان ابزار تأمین مالی استفاده می‌شد، ولی یک ابزار مهم در اقتصاد است و می‌توان در تهدید و تشویق برخی از فعالیت‌های اقتصادی و رفتارسازی برای بنگاه‌ها، خانوار‌ها و افراد از آن بهره‌مند شد.

وی تصریح کرد: بنابراین مالیات به عنوان ابزار سیاست مالی، رفتارساز است و در کارآمد کردن برخی بخش‌ها و تشویق و تهدید برخی از فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به عنوان ابزار سیاست‌گذاری در کنار منابع مالی استفاده می‌شود؛ ضمن این‌که در کنار این، دولت‌ها از این ابزار برای ایجاد عدالت اجتماعی بهره‌مند شدند؛ چراکه یکی از وظایف اصلی آنها رفع تبعیض و بی‌عدالتی اجتماعی و حرکت به سمت ایجاد رفاه است.

به گفته توتونچی، همچنین دولت در دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توان با استفاده از مالیات، تخصیص بهینه منابع و امکانات جامعه را صورت داد؛ این در حالی است که دولت تمام موجودیت، قدرت و اختیارات خود را به واسطه منابعی که از مردم می‌گیرد، به دست آورده و مردم هم بر این باورند حال که خرج دولت را می‌دهند، باید دولت کارآمدتر و بهتری را انتخاب کرده و اقتصادی‌‌ترین مصارف را داشته باشند؛ بنابراین ملت‌‌ها در انتخاب دولت‌‌ها دقت بیش‌تری کنند و کابینه کارآمد، منصف و عادل را انتخاب می‌کنند؛ بنابراین این رفتار مردم برای انتخاب دولت هوشمند و کارآمد، بسیاری از مشکلات را اصلاح می‌کند.

وی اظهار داشت: یکی از کارکردهای نظام مالیاتی از بعد فرهنگی، این است که یک مهره از پازل بسیار مفید در رابطه با توازن رفتار دولت و ملت چیده می‌شود و ملت‌ها بر این باورند که ما مالیات می‌دهیم و دولت‌ها قدرت مالی را از ما می‌گیرند و باید رفتاری شایسته داشته باشند و پاسخگو باشند. بنابراین علاوه بر این‌که مردم سالاری به مسیر اصلی خود هدایت می‌شود؛ نظام مالی، بودجه‌ای و رفتاری دولت نیز اصلاح می‌گردد.

معافیت بیش‌تر مالیاتی در ازای استخدام کارگر

چندی پیش نیز رییس سازمان مالیاتی گفت: آن دسته از واحدهای تولیدی که بیش از ۵۰ نیروی انسانی دارند اگر در دوره معافیت مالیاتی خود اشتغال بیش‌تری را ایجادکنند از معافیت مالیاتی بیش‌تری برخوردار خواهند شد.

سیدکامل‌تقوی‌نژاد با اشاره به این‌که شرایط برجام و رشد اقتصادی ۱۲٫۵ درصدی کشور در سال ٩٥ باعث شده تا دولت برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای حمایت از تولید داشته باشد، اظهار داشت: بهبود فضای کسب و کار، اصلاح قوانین و رفع قوانین زائد و ثبات اقتصادی فضا را برای توسعه بیش‌تر اقتصاد فراهم می‌آورد.

وی افزود: در بخش نظام مالیاتی فعالیت‌های معدنی در مناطق محروم مالیات صفر درصدی دارند. در مناطق کم‌تر توسعه یافته هم معافیت مالیاتی تا ۱۰ سال و برای سایر مناطق تا ٥ سال برای واحدهای تولیدی در نظر گرفته شده است. همچنین آن دسته از واحدهای تولیدی که بیش از ۵۰ نیروی انسانی دارند اگر در دوره معافیت مالیاتی خود اشتغال بیش‌تری را تولید کنند از معافیت مالیاتی بیش‌تری برخوردار خواهند شد.

رییس سازمان امور مالیاتی کشور با بیان این‌که تولیدکنندگان در مشارکت خارجی خود به ازای هر ٥ درصد همکاری از ۱۰ درصد تخفیف مالیاتی استفاده خواهند کرد، گفت: در سال ٩٥ حدود ۱۳۰۰ میلیارد تومان استرداد مالیاتی از بخش تولید دریافت شده است.

تقوی نژاد در خصوص انتقادات مطرح شده مبنی بر اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده، اظهار داشت: برخی این انتقادات را آگاهانه مطرح می‌کنند عده‌ای دیگر هم تعاملاتی با سازمان نداشته و همین امر باعث شده تا انتقاداتی نسبت به این موضوع داشته باشند.

 

وی با اعلام این‌که در حال حاضر استرداد مالیاتی و تغییر در نرخ‌ها در دست اقدام است، گفت: ۱۵ مجوز زائد مالیاتی را رفع کرده‌ایم. همچنین ٤٦ بخشنامه ماد ١٨٦ قانون مالیاتی هم اصلاح و به یک بخشنامه تبدیل شده است.