حذف قوانین مزاحم از سر راه سرمایه‌گذاران بازار نفت

گروه انرژی- دولت به تازگی از مأموریت جدید خود رونمایی کرده است. بنا به گفته معاون حقوقی رییس‌جمهور، قوانین مزاحم در حوزه‌های مختلف مالی، سرمایه‌گذاری، حقوقی، صنعتی و کشاورزی برای پی ریزی اقتصادی مقاوم و تاب‌آور در برابر شوک‌های وارده شناسایی و سپس از دور خارج خواهند شد. این امر در حالی که مشتریان خارجی […]

گروه انرژی- دولت به تازگی از مأموریت جدید خود رونمایی کرده است. بنا به گفته معاون حقوقی رییس‌جمهور، قوانین مزاحم در حوزه‌های مختلف مالی، سرمایه‌گذاری، حقوقی، صنعتی و کشاورزی برای پی ریزی اقتصادی مقاوم و تاب‌آور در برابر شوک‌های وارده شناسایی و سپس از دور خارج خواهند شد. این امر در حالی که مشتریان خارجی برای ورود به بازار نفت ایران لحظه شماری می‌کنند و خواهان همکاری و مشارکت در پروژه‌های نفتی و پتروشیمی هستند اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.

در این میان صنعت پتروشیمی در بازار نفت و جذب سرمایه‌گذاران بسیار حایز اهمیت است. توسعه پتروشیمی و تأثیر آن در افزایش تولید، اشتغال، تکمیل زنجیره ارزش و جلوگیری از خام‌فروشی بسیار حایز اهمیت است با توجه به این مهم امسال ارزش تولیدات پتروشیمی با رسیدن تولیدات به ۸ میلیون تن به بیش از ۴ میلیارد دلار خواهد شد. اما در این بین باید دید چند درصد از سرمایه‌گذاری‌ها و انعقاد قرارداد‌ها با شرکت‌های خارجی که این روز‌ها بازار داغی پیدا کرده است نصیب صنعت پتروشیمی خواهد شد. در شرایط پساتحریم که تقاضا برای سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف افزایش داشته، صنعت پتروشیمی می‌تواند یکی از اولویت‌های مهم بازار ایران باشد .

علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد ایران در گفت‌‌و‌گو با نشریه نیکی ژاپن اولویت‌های مهم سرمایه‌گذاری در ایران را بیان کرد، اولویت سرمایه‌گذاری جمهوری اسلامی ایران شامل پتروشیمی، برق، آب، خودرو و توریسم است و در این زمینه‌ها دنبال سرمایه‌‌گذاری‌های خارجی و همکاری آن‌ها است. نگاهی به اسناد بالادستی کشور از جمله سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ و همچنین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، به خوبی جایگاه مهم صنعت پتروشیمی و تکمیل زنجیره محصولات آن را به منظور مقاوم‌سازی اقتصاد از تکانه‌های محیطی، نشان می‌دهد. ایران با توجه به دسترسی به منابع عظیم نفت و گاز، پتانسیل فراوانی در توسعه صنعت پتروشیمی دارد و در گذشته همکاری‌های خوبی را در زمینه جذب سرمایه و بهره‌برداری از طرح‌های افزایش تولید داشته است. سهم بالای صادرات پتروشیمی از صادرات غیرنفتی طرح‌های زیاد در دست اجرای این صنعت، اهمیت والای آن را نمایان‌تر می‌کند. در حال حاضر، با توجه به کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای ارزی کشور، توجه به صادرات غیرنفتی از اهمیت بیش‌تری برخوردار است.

یکی از مشکلات مهم صنعت پتروشیمی در سال‌‌های تحریم، ناتوانی در واردات تجهیزات و دانش فنی مورد نیاز بوده و همین عامل، برنامه رشد تولید در ایران را نسبت به رقبای مهم منطقه عقب انداخته است. طرح‌های زیادی در بخش‌های مختلف صنعت در مرحله مطالعه بوده اما پروژه‌های زیادی نیز وجود دارد که سال‌هاست بخش زیادی از کارهای اجرایی آن انجام شده اما به دلیل تحریم‌ها به بهره‌برداری نرسیده است. برای مثال طرح توسعه تولید اوره در پتروشیمی شیراز و پردیس سال‌هاست با پیشرفت بالای سرمایه‌گذاری و نصب تجهیزات، به مرحله بهره‌برداری نرسیده است. برای مثال گلوگاه طرحی همچون اوره پتروشیمی شیراز با درصد پیشرفت بالای ۹۰ درصد، تأمین و واردات چند قطعه است که چند سال برنامه این شرکت را به تأخیر انداخته است. تأخیر در اجرای طرح‌ها به‌طور مستقیم بر سودآوری طرح مؤثر است؛ به‌طوری که اگر برنامه اجرایی یک پروژه ۳ ساله باشد و این طرح به هر دلیلی ۵ سال به طول بینجامد، از توجیه پذیری و اقتصادی بودن آن کاسته خواهد شد. از دیگر سو تأخیر در طرح‌ها بسیاری از متغیر‌ها را با دگرگونی مواجه کرده است. برای مثال طرح‌های تعریف و تصویب شده با درصد پیشرفت بالا که چند سال تأخیر در بهره‌برداری را به خاطر تحریم‌ها تجربه کرده‌اند، نرخ گاز خود را همان ۳ سنت گذشته در نظر گرفته بودند که حال شاید دیگر اقتصادی نباشند. از طرفی دیگر، طرح مورد نظر بازاری را برای فروش خود در نظر گرفته که تأخیر در اجرای طرح بازار را تقدیم رقبا خواهد کرد. در نتیجه تأخیر در اجرایی کردن طرح‌های پتروشیمی علاوه بر جا ماندن از بازار منطقه، موجب کاهش بازده و عدم توجیه‌پذیری اقتصادی نیز شده است.

در بازار داغ درخواست جذب سرمایه در صنایع مختلف می‌توان طرح‌های پتروشیمی را براساس برنامه شرکت ملی صنایع پتروشیمی به دو دسته تقسیم کرد. اول طرح‌های بالای ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی است که براساس اظهارات مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، این شرکت‌ها توانایی تأمین ارز خود را دارند. همان‌طور که در بالا اشاره شد، این دسته از طرح‌ها گلوگاه‌هایی از جمله عدم توانایی در تأمین تجهیزات مورد نیاز داشته و نیازی به سرمایه‌گذاری خارجی ندارند. در نتیجه در گام اول می‌توان انتظار رشد کوتاه مدت این دسته از طرح‌ها شامل: فاز دوم پتروشیمی کارون، فاز یک نیروگاه پتروشیمی دماوند، اتیلن گلایکول‌های عسلویه در پتروشیمی مروارید، فاز سوم پتروشیمی پردیس، پلی استایرن انبساطی پتروشیمی انتخاب، فاز نخست پلی استایرن انبساطی در کیمیا صنایع دالاهو، واحد الفین پتروشیمی ایلام، خط لوله اتیلن غرب، آمونیاک و اوره هفتم شهدای مرودشت، پلی اتیلن سبک پتروشیمی کردستان، پلی اتیلن سنگین/سبک خطی پتروشیمی مهاباد و متانول دهم پتروشیمی کاو، را داشت.

اما در گام بعد با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ورود تجهیزات و دانش فنی باید انتظار رونق طرح‌های دیگر پتروشیمی را داشت. البته بسیاری از طرح‌هایی که مطالعات تفصیلی و اقدامات اولیه آن انجام شده، با توجه به تغییرات زیاد بازار پتروشیمی، شاید در حال حاضر توجیه‌پذیر نباشد و انتظار می‌رود هدایت سرمایه‌گذاری در پساتحریم در راستای تکمیل زنجیره تولید محصول و جلوگیری از خام فروشی باشد.

در خصوص جذب سرمایه‌گذاران خارجی باید اذعان داشت ورود شرکت‌های بین‌المللی در بازار ایران نیازمند یک تضمین محکم است. معاون حقوقی رییس‌جمهوری با بیان این که به‌طور معمول سرمایه‌گذاری خارجی نیازمند تضمین و حمایت است و از طرفی نیز باید این سرمایه‌گذاری در بخش صحیح انجام شود، افزود: اکنون در تلاش هستیم با اصلاح قوانین، سرمایه‌گذار خارجی مدت زمان کم‌تر و اطمینان بیش‌تری داشته باشد.

او گفت: مأمور شدیم قوانین مزاحم را در حوزه‌های مختلف مالی، سرمایه‌گذاری، حقوقی، صنعتی و کشاورزی برای پی ریزی اقتصادی مقاوم و تاب آور در برابر شوک‌های وارده شناسایی کنیم.

معاون حقوقی رییس‌جمهوری گفت: اگر به تولیدات صنعتگر ایرانی بها دهیم، بی‌تردید در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد درخشید و در همین راستا در حال پیگیری قوانین حمایتی و تشویقی صنعت داخلی هستیم.

امین زاده با بیان این که به‌طور معمول سرمایه‌گذاری خارجی نیازمند تضمین و حمایت است و از طرفی نیز باید این سرمایه‌گذاری در بخش صحیح انجام شود، افزود: اکنون در تلاشیم با اصلاح قوانین، سرمایه‌گذار خارجی مدت زمان کم‌تر و اطمینان بیش‌تری داشته باشد.

این در حالی است که پسابرجام می‌تواند امکان ایجاد شرایطی بهتر و ایده‌آل برای بخش خصوصی فعال در صنعت نفت فراهم کند که در صورت بی‌توجهی به این امر این فرصت می‌تواند تبدیل به تهدید شود.

معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی براساس مذاکرات صور ت گرفته با کشورهای خارجی بیان کرد: با اجرایی شدن برجام، تا کنون شرکت‌های بزرگ دنیا در حوزه صنعت پتروشیمی با ان.پی.سی داشته‌اند که از نمونه‌های این شرکت‌ها می‌توان به باسف آلمان و توتال اشاره کرد؛ وانگهی ما به عنوان بخش حاکمیتی همه تلاش خود را انجام می‌دهیم تا مشکلی در زمینه خوراک و زمین برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد نشود.

وی با اشاره به مشکلات موجود در زمینه ضمانت سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی گفت: ان‌.پی.سی می‌تواند به اندازه سهامی که در شرکت‌های خصوصی پتروشیمی دارد، ضمانت سرمایه‌گذاری انجام دهد؛ به عبارتی دیگر اگر شرکت‌های خارجی با شرکت‌هایی که ما سهامدار آن‌ها هستیم، مشارکتی داشته باشند می‌توانند روی ضمانت ما به اندازه سهام ما حساب کنند.

هرچند به گفته وی تاکنون صادرات پتروشیمی ایران ٢٦ درصد نسبت به پیش از اجرایی شدن برجام افزایش یافته است.

شاهدایی با بیان این‌که کندی توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی در کشور چندین دلیل دارد، گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل این امر، شرایط اقتصادی کشور طی سال‌های گذشته بوده؛ یعنی وقتی رکود در کشور باشد طبیعی است که صنایع پایین دستی هم با رکود مواجه می‌شوند؛ امیدواریم با توسعه صنعت در کشور، رکود این صنایع نیز برطرف شود.

معاون زنگنه یکی دیگر از دلایل کندی توسعه صنایع پایین دستی را نبود خوراک دانست و گفت: برخی خوراک‌ها به دلیل نداشتن قابلیت انتقال به کشور وارد نمی‌شوند، برای مثال درباره پروپیلن باید بگویم، این محصول علاوه بر این که خیلی محدود است، حمل و نقل آن نیز کم است، وانگهی این محصول بیش‌تر به درد صنایع پایین دستی می‌خورد، از این رو اگر بتوانیم تولید آن را بالا ببریم شاید کمی از مشکلات این صنعت ارزش آفرین کاسته شود.

 

در خصوص استقبال چشمگیر شرکت‌های خارجی و حضور در نمایشگاه بین‌المللی نفت ایران باید اذعان کرد هرچند فعالیت شرکت‌های داخلی مشروط به جوینت شدن با خارجی‌ها است، اما ارتباط با خارجی‌‌ها نباید تنها به معنای ورود فن‌آوری آن‌ها به بازار داخلی ما باشد بلکه باید به مثابه اجازه ورود و فعالیت آن‌ها، ‌شرکت‌های ما نیز در بازار خارجی اجازه حضور مستمر پیدا کنند و مجالی برای عرض‌اندام داشت باشند.