سفته و برات در راه چک!

با برگشت ۲۲۴ میلیارد تومانی رقم خورد سفته و برات در راه چک! گروه بانک، بیمه، بورس- چک، سفته، برات؛ اسناد تجاری مهمی که کاربردی اساسی در بانک‌ها دارند. اسنادی که شاید هر کدام از ما زمانی درگیر آن بوده‌ایم. آنهایی که وام گرفتند خوب با واژه سفته آشنا هستند و آنهایی که در بازار […]

با برگشت ۲۲۴ میلیارد تومانی رقم خورد

سفته و برات در راه چک!

گروه بانک، بیمه، بورس- چک، سفته، برات؛ اسناد تجاری مهمی که کاربردی اساسی در بانک‌ها دارند. اسنادی که شاید هر کدام از ما زمانی درگیر آن بوده‌ایم. آنهایی که وام گرفتند خوب با واژه سفته آشنا هستند و آنهایی که در بازار دستی دارند، چک بخشی مهم در کار و تجارتشان است.

برات

سندی‌ تجاری‌ است که‌ به‌ موجب‌ آن‌ کسى‌ به‌ دیگری‌ دستور مى‌دهد که‌ مبلغ‌ معینى‌ را در زمان‌ مشخص‌ در وجه‌ یا به‌ حواله‌ کردِ شخص‌ ثالث‌ پرداخت‌ کند. دستوردهنده‌ را برات‌کش‌، برات‌‌دهنده‌ یا صادرکننده‌ مى‌نامند؛ کسى‌ که‌ به‌ او دستور داده‌ شده‌ است‌، برات‌گیر یا محال‌ٌ علیه‌ و شخص‌ ثالث‌ دارنده‌ نامیده‌ مى‌شود. این سند از مهم‌ترین اسناد تجاری‌ و در معاملات‌ بین‌المللى‌ و داخلى‌ از وسایل‌ مهم‌ پرداخت‌ و کسب‌ اعتبار به‌ شمار مى‌رود. کاربرد برات به چک شباهت زیادی دارد و تنها دلیلی که باعث شده از چک عقب بیفتد، امتیازات کیفری و مدنی است که در قانون صدور چک برای چک در نظر گرفته شده است.

تفاوت چک با برات

در واقع برات وسیله پرداخت در زمان آینده است؛ یعنی بدهکار در مقابل طلبکار با صدور برات، تعهد می‌کند که در زمان معینی، مبلغ مندرج در آن را شخص ثالثی، به طلبکار یا هر کس دیگری که دارنده برات باشد، بپردازد. اینجاست که تفاوت برات با چک مشخص می‌شود. چون چک وسیله پرداخت حال است، اما برات وسیله پرداخت در زمان آینده. البته امروز مردم از چک هم برای پرداخت در زمان آینده استفاده می‌کنند که متأسفانه قانون‌گذار نیز از این موضوع حمایت کرده و امکان چنین کاری را تقویت کرده است، همین‌جا باید پیشنهاد کرد که چک و برات هر کدام به‌کارکرد اصلی خود برگردند و توجه ویژه به چک در مقایسه با سایر اسناد تجاری کم‌تر شود.

سفته

سفته یا فته طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد معین و یا هر وقت که حامل یا شخصی که سفته را در اختیار دارد، پولش را طلب کند، بپردازد. اگرچه سفته حالا دیگر با ظهور چک، جایگاه اولیه خود را از دست داده است، اما هنوز دارای اعتبار و پشتوانه قانونی بالایی است و اگر مطابق قانون تنظیم شده باشد، دارنده آن از مزایای قانونی برخوردار است که اسناد عادی دارای چنان اعتباری نیستند. شاید تنها دلیل رواج بیش‌تر چک نسبت به سفته، سهولت در صدور و وصول چک است، چرا که خیلی راحت می‌شود با گرفتن یک دسته چک، هر مبلغی که دوست داشته باشید از یک تومان تا هر چند میلیارد و تریلیارد تومان که می‌خواهید چک صادر کنید و به دست خلق‌ا… بدهید، اما درباره سفته این طوری نیست و صادرکننده باید برابر با مبلغی که قرار است تعهد بدهد، اوراق سفته را از بانک یا مراکز فروش آن بخرد و روی آنها به تعهد اقدام کنند.

برگشت ۲۲۴ میلیارد تومان سفته و برات

در پایان سال گذشته حدود ۲۲۴ میلیارد تومان سفته برات برگشت خورده است. سفته و برات دو سند تجاری برای پرداخت مبلغی در وجه افراد است و هر چند این اسناد در مقایسه با چک کاربرد کم‌تری دارند اما به هر حال در شبکه بانکی مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرند. آخرین آمار‌ها از مبادلات سفته و برات نشان می‌دهد که در پایان سال گذشته بالغ بر ۴۷٫۶میلیارد تومان از این دو سند در تهران فروخته شده که در مقایسه با سال ۱۳۹۵ مبادلات آن حدود ۷٫۸ درصد افزایش دارد. جریان مبادلات سفته و برات در سال گذشته از این حکایت دارد که حدود ۸۹۰۰ برگ از این اسناد بانکی به مبلغی نزدیک به ۲۲۴ میلیارد تومان واخواست شده است. در این دوره تعداد سفته و برات برگشت خورده ۷ درصد کاهش و مبلغ آن حدود ۱٫۴درصد در مقایسه با سال ۱۳۹۵ افزایش دارد. همچنین شاخص متوسط مبلغ یک برگ سفته و برات واخواست شده حدود ۱۰۹٫۱ بوده که نسبت به سال قبل از آن ۹ واحد افزایش دارد.

به هر حال این‌طور که از شواهد پیداست، سفته و برات نیز راه چک را در پیش گرفته‌اند و مدام در حال برگشت خوردن هستند. اتفاقی که با این وضع رکود و بی‌ثباتی بازار هر روز بر آن افزوده خواهد شد.