لزوم ایجاد شرایط رقابتی یکسان بین بخش خصوصی و شبه‌‌دولتی

کاندیدای جایزه نوبل اقتصادی برای اقتصاد ایران خواستار شد لزوم ایجاد شرایط رقابتی یکسان بین بخش خصوصی و شبه‌‌دولتی حتی با تحریم‌های آمریکا می‌توان به نقطه مطلوب رسید   گروه اقتصاد کلان- پروفسور محمدهاشم‌پسران از اقتصاددانان سرشناس‌ ایرانی‌تبار در جهان متولد، ۱۰ فروردین ۱۳۲۵ در شهر شیراز که در شهر لندن زندگی می‌کند. وی مدرک […]

کاندیدای جایزه نوبل اقتصادی برای اقتصاد ایران خواستار شد

لزوم ایجاد شرایط رقابتی یکسان بین بخش خصوصی و شبه‌‌دولتی

حتی با تحریم‌های آمریکا می‌توان به نقطه مطلوب رسید

 

گروه اقتصاد کلان- پروفسور محمدهاشم‌پسران از اقتصاددانان سرشناس‌ ایرانی‌تبار در جهان متولد، ۱۰ فروردین ۱۳۲۵ در شهر شیراز که در شهر لندن زندگی می‌کند. وی مدرک دکتری اقتصاد خود را در سال ۱۹۷۲ از دانشگاه کمبریج اخذ کرده است. هاشم پسران       استاد تمام بازنشسته دانشگاه کمبریج در طی سال‌های ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۲ میلادی بوده است .همچنین صاحب کرسی عالی اقتصاد جان الیوت در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی از سال ۲۰۰۵ تا هم‌اکنون می‌باشد. همین طور وی عضو پژوهشی پیوسته کالج ترینیتی، کمبریج (هم‌اکنون-۱۹۷۷)؛ استاد تمام اقتصاد و مدیر برنامه اقتصادسنجی کاربردی در دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس (۱۹۹۳–۱۹۸۹)؛ استاد مدعو دانشگاه‌ هاروارد، انستیتو مطالعات پیشرفته وین، دانشگاه پنسیلوانیا، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، دانشگاه ملی استرالیا؛ عضو پیوسته فرهنگستان بریتانیا (British Academy)، جامعه اقتصادسنجی (Econometric Society)، و مجله اقتصادسنجی (Journal of Econometrics) بوده است. در عین حال جایزه‌های دکتری افتخاری از دانشگاه سالفورد (۱۹۹۳)، دکتری افتخاری از دانشگاه گوته فرانکفورت (۲۰۰۸)، کارشناسی ارشد افتخاری از دانشگاه کمبریج (۲۰۰۳)، دکتری افتخاری از دانشگاه ماستریخت (۲۰۱۳) اخذ کرده است. وی از حیث تعداد استناد به مقالات از بین ۲۰ اقتصاددان تراز اول اروپایی در فاصله سال‌های ۱۹۹۶–۱۹۹۳ در رتبه نوزدهم (پس از مارک بلاگ و قبل از انگوس مدیسون) قرار داشت. همچنین، در رتبه‌بندی وب‌گاه ideas.repec در آوریل ۲۰۱۰ رتبه چهارمین اقتصاددان جهان (با ۴۲۷ امتیاز) را با توجه به تعداد استنادات به مقالاتش به دست آورد. وی همچنین، بنیانگذار مجله اقتصادسنجی کاربردی است و به همراه برادر خود – بهرام پسران – نرم‌افزار اقتصادسنجی Microfit را طراحی و به بازار عرضه کرده‌اند.

 

اقتصاد ایران یکی از اقتصادهای بزرگ دنیا است

این اقتصاددان طراز اول درباره اقتصاد ایران نظرات مثبتی دارد و برخلاف بسیاری از اقتصاددان‌های دیگر اقتصاد ایران را یکی از اقتصادهای بزرگ و با ظرفیت جهان دانسته و به آینده آن بسیار امیدوار است. جالب این‌که نگاه پسران بیش از وقایع و مسایل بین‌المللی به مدل مدیریت داخلی اقتصاد ایران دوخته شده. او معتقد است با استفاده از سرمایه اجتماعی و ظرفیت‌های موجود در اقتصاد ایران، حتی با وجود تحریم‌های آمریکا، می‌توان به نقطه مطلوبی در آینده رسید. همچنین وی چندان نگران خروج آمریکا از برجام نیست. او معتقد است هم‌اکنون باید بیش‌تر توجه به مدیریت و اقتصاد در داخل کشور معطوف شود تا خارج از کشور. او در نهایت با پیشنهادهایی که ارایه می‌دهد امیدوار است بتوانیم از این بحران به سلامت عبور کنیم.

رشد ۷ درصدی امکان‌پذیر است

عوامل مؤثر در رشد اقتصاد ایران پیش از هر چیز به درآمد نفت وابسته است. بعد از آن شدت و حدت تحریم‌های اقتصادی، مالی و تجاری، مسایل مربوط به مدیریت نظام اقتصادی و بانکداری، نقش بخش خصوصی و بهره‌وری کار، ارتباطات اقتصادی ایران با کشورهای همجوار و یکسری معاهده‌های تجاری که ایران می‌تواند با سایر کشور‌ها داشته باشد. همه اینها دست به‌دست هم داده و در نهایت تعیین‌کننده کیفیت رشد اقتصادی ایران خواهد بود. ایران، به‌طور بالقوه، از شرایط اقتصادی خوبی برخوردار است، زیرا اقتصاد به نسبت جوانی دارد، سن تعداد بیش‌تر افراد اجتماع ایران زیر ۳۰ سال است و مثل ژاپن و ایتالیا نیست که جمعیت فرسوده‌ای دارند. من مطمئن هستم که اقتصاد ایران می‌تواند حتی رشد ۷درصدی را هم تجربه کند، ولی هم‌اکنون به‌واسطه تحریم‌های اقتصادی و مالی، مسایل ارزی و بانکی، مشکل کمبود آب و مسایل محیط‌زیستی، دسترسی به این رشد بالا عملی به ‌نظر نمی‌رسد. البته توسعه اقتصادی به رشد اقتصادی محدود نیست و باید به مسایل اجتماعی، فقر و محیط‌زیست نیز توجه خاص شود.

برجام به تنهایی نمی‌تواند مشکلات را حل کند

من فکر می‌کنم برجام برای ایران خیلی مهم بود. البته برخی‌‌ها از آن انتظار‌های زیادی داشتند که چندان معقول نبود. مهم‌ترین تأثیر برجام این بود که تولید نفت را به سطح قبل از تحریم‌ها بازگرداند و در نتیجه رشد اقتصادی منفی ایران به سرعت مثبت شد. البته برجام به تنهایی نمی‌تواند مشکلات داخل کشور را حل کند و چنین انتظاری را هم نباید می‌داشتیم. ما باید به داخل بیش‌تر نگاه بکنیم تا به خارج لذا حتی قبل از برجام گفته بودم که نباید انتظارات نابه‌جا از برجام داشت. یادمان باشد که دولت آمریکا با ایران پس از انقلاب همیشه در مخاصمه بوده و مسأله داشته است. برجام نمی‌توانست و انتظار هم نبود که بتواند اختلافات بین ایران و آمریکا را حل کند. باید هر طور شده برجام را نگه داریم البته خروج آمریکا از برجام حتی ممکن است در نهایت به نفع ایران تمام شود و انسجام بیش‌تری بین ایران و مجامع بین‌المللی ایجاد کند، بنابراین ایران باید برجام را ادامه بدهد و با کشورهایی که در حوزه آمریکا نیستند ارتباط تجاری برقرار کند. به این‌ترتیب می‌توان آینده روشنی را برای اقتصاد ایران متصور شد در نتیجه به ‌نظر من قطعی شدن خروج آمریکا از برجام به‌ مراتب بهتر از شرایط یک‌سال‌ونیم گذشته است که هر ۳ماه یک‌بار دولت آمریکا موجودیت برجام را زیر سؤال می‌برد و به نوسان ارزی و اقتصادی در ایران دامن می‌زد.

 

ضرورت ایجاد شرایط مساعد برای فعالیت‌های اقتصادی بخش خصوصی

علاوه بر اجرای اصلاحات اساسی در نظام بانکی، نباید اجازه داد سیستم بانکی به یک عامل سفته‌بازی تبدیل شود و با دادن بهره‌هایی به‌مراتب بیش‌تر از نرخ تورم موجبات رکود سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، تولید و اشتغال را فراهم آورد. مضافاً، باتوجه به این نکته که تحریم‌های ثانوی آمریکا علیه ایران بیش‌ترین آثار خود را بر بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ بین‌المللی خواهد گذاشت، باید در ایجاد شرایط مساعد برای فعالیت‌های اقتصادی بخش خصوصی (نه نیمه‌دولتی) به‌ویژه در زمینه صنایع سبک، خدمات و جهانگردی، اهتمام و همت بیش‌تری به‌ عمل آید. در این ارتباط، ایجاد شرایط رقابتی یکسان بین بخش خصوصی و نیمه‌دولتی و شبه‌دولتی از اهمیت مهمی برخوردار است.

 

اقتصاد ایران در شروع یک دوره رونق اقتصادی

اقتصاد ایران در شروع یک دوره رونق اقتصادی است. در واقع ما شاهد یک تغییر جهت در جریان‌های اقتصادی کشور هستیم؛ ولیکن برای رونق اقتصادی، تداوم رشد و تثبیت نوسانات اقتصادی لازم است. رونق اقتصادی را فقط اینطور در نظر نمی‌گیریم که یک سال اقتصاد رشد داشته باشد، بلکه باید برای سال‌های متمادی از یک تناسب با رشد جمعیت بهره‌مند باشد. حال ممکن است این رشد اقتصادی در سال‌های مختلف، بالا و پایین داشته باشد؛ یک سال این رشد کم‌تر باشد و یک سال بیش‌تر، یعنی نوسان رشد قابل ‌قبول و قابل انتظار است ولی باید این رشد تداوم داشته باشد به‌طوری که برای یک دوران ۵ساله رشد اقتصادی دو تا ۳درصد بیش‌تر از رشد جمعیت باشد. اگر رشد جمعیت ایران به فرض دو درصد است باید ۴یا ۵درصد به‌طور متوسط رشد اقتصادی داشته باشیم تا بتوانیم بگوییم که ایران در جهتی حرکت می‌کند که بتواند به اشتغال برسد و بیکاری کاهش پیدا کند و تورم تحت کنترل قرار بگیرد. پس رشد اقتصادی بسیار مهم است اما همانطور که عرض کردم باید این رشد اقتصادی در ایران توأم با بهبود مسایل محیط‌زیستی باشد والا مسایل اجتماعی و بهداشتی و ناراحتی‌های روانی و جسمی، اقتصاد کشور را در بر می‌گیرد و اثرات منفی خواهد داشت.