دردسر یک انحصار فولادی

بورس کالا از اتهام تبانی رو سفید شد دردسر یک انحصار فولادی محمد قره‌داغلی- بورس کالا و اتهامی به نام تبانی با شرکت فولاد مبارکه اصفهان. اتهامی که البته خیلی زود توسط شورای رقابت رد شد اما برخی حرف و حدیث‌ها باقی ماند زیرا این شرکت تنها شرکت تولیدکننده لوله و پروفیل است و عرضه […]

بورس کالا از اتهام تبانی رو سفید شد

دردسر یک انحصار فولادی

محمد قره‌داغلی- بورس کالا و اتهامی به نام تبانی با شرکت فولاد مبارکه اصفهان. اتهامی که البته خیلی زود توسط شورای رقابت رد شد اما برخی حرف و حدیث‌ها باقی ماند زیرا این شرکت تنها شرکت تولیدکننده لوله و پروفیل است و عرضه محصولاتش در بورس کالا باعث شد تا خیلی‌ها نسبت به عرضه آن در تالار فیزیکی ایران جبهه‌گیری کنند.

این شرکت فولادی به‌عنوان صنعت مادر و ابتدای حلقه تولید، ورق موردنیاز صنعت لوله و پروفیل را تولید می‌کند. صنعتی که عموماً در رده‌های میانی تولید لوله برای بسیاری از انتقال‌‌ها از جمله گاز، آب، نفت و… مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

مسأله آن است که پیوند این دو بسیار عمیق است. اکنون تنها این شرکت فولادی است که ورق کویل در رِنج دو و ۱٫۲ میلیمتر به بالا تولید می‌کند که مورد نیاز صنعت لوله و پروفیل است. عرضه محصولات هم از سالیان درازی است که در بورس کالا صورت می‌گیرد، اما در این بین اتفاقات دیگری رخ می‌دهد.

ادعایی که شورای رقابت هم آن را رد می‌کند. از سوی دیگر این شرکت فولادی از تلاش برخی از مدیران سندیکا برای جمع‌آوری مدرک علیه این شرکت مبنی بر انحصاری بودن و عدم توانایی تأمین بازار داخلی می‌گوید. در این میان شائبه وارداتچی بودن برخی از فعالان سندیکای لوله و پروفیل هم بر پیچیدگی ماجرا افزوده است.

* انتقاد از حمایت تعرفه‌ای

سیدعلی ابویی، رییس سندیکای لوله و پروفیل از تعطیلی ۳۷واحد لوله و پروفیل در دو سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: حدود ۴۰ تا ۴۵درصد صنایع پایین‌دستی تعطیل شده و باقی‌ آنها با ظرفیت ۳۰ تا ۷۰درصد کار می‌کنند».

* ۳ اتهام علیه بورس کالا

از او درباره عملکرد بورس کالا می‌پرسم، می‌گوید: چند انتقاد به بورس کالا وارد است. اول، بورس کالا فروشنده‌محور است، دوم، دولت‌محور است، سوم، هیأت مدیره‌اش متشکل از عرضه‌کنندگان است. یعنی جای مصرف‌کننده و خریدار در آن خالی است. از روز اول هم قرار بود مشکلات خودشان را حل کنند نه مشکلات جامعه را. الان به اینجا رسیده‌ایم که بورس تقریباً شده وسیله خدمت به گرانفروشی.

با این‌که این مناقشه ۳ ضلع دارد اما رییس سندیکای لوله و پروفیل تمامی انگشت اتهام را فقط به سمت دو طرف دیگر ماجرا نشانه می‌رود: قانونی در بورس کالا وجود دارد که طبق آن اگر در روز عرضه کالا، مازاد داشته باشیم، فروشنده حق دارد به‌عنوان مچینگ تا دوره معاملاتی بعدی در اتاق پایاپای عرضه داشته باشد. به‌عنوان نمونه، فولاد مبارکه با وجود ۱۲۰هزار تن تقاضا، ۳۰هزار تن عرضه می‌کند و هفته بعد۶۰ تا ۱۰۰هزار تن مچینگ نیز در اتاق پایاپای معامله می‌شود.

ابویی درباره توزیع ورق و پروفیل در زمان واردات می‌گوید: ورق و پروفیل دو مقوله متفاوت است به این دلیل که ۱۷۰ کارخانه پروفیل داریم که خودبه‌خود با هم رقابت می‌کنند.

در ۵ سال گذشته هم می‌توانید از مسؤولان کمیسیون ماده یک و سازمان توسعه تجارت سؤال کنید هیچگاه با درخواست افزایش تعرفه موافقت نکرده‌ایم چون نیازی نمی‌بینیم. می‌توانیم در تولید رقابت کنیم. اما فولاد مبارکه برای گران‌فروشی دائماً این درخواست را دارد و اکنون ورق مبارکه از ورق بازار آزاد هم گران‌تر شده است. ابویی در پاسخ به این پرسش که اگر مازاد عرصه ورق وارداتی در کشور داشته باشیم، چه می‌کنید، پاسخ صریح و شفافی نداد.

معاون فروش و بازاریابی شرکت فولاد مبارکه اصفهان نیز پیش از پرداختن به اصل موضوع، چند پرسش را مطرح می‌کند: فولاد مبارکه تأمین‌کننده ورق بسیاری از تولیدکنندگان نهایی است. چرا سایر بخش‌ها و تولیدکنندگان که ارتباطی با سندیکای لوله و پروفیل ندارند، مشکلی با مبارکه ندارد؟ دوم، چرا انتقادهای سندیکای لوله و پروفیل به فولاد مبارکه، همیشگی نیست و ادواری است؟

سوم، اگر تعامل فولاد مبارکه با سندیکا همیشه مناسب نیست، چرا اعضای سندیکا در ۳ سال گذشته بیش‌ترین میزان خرید را از فولاد مبارکه داشته‌اند؟ و چهارم، این‌که ورق را به اعضای محترم سندیکا تحویل می‌دهیم و ۳ ماه بعد از دریافت ورق، پولش را می‌پردازند، این گواه تعامل مثبت ماست یا نشانه همراهی نکردن با آنان؟

محمود اکبری پس از طرح این پرسش‌ها، می‌گوید: طی ۳ سال گذشته (۹۴ تاکنون) میزان تحویل ورق فولاد مبارکه در بازار داخلی از ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تن سال ۹۴، به ۵میلیون و ۷۴۰ هزار تن در سال ۹۶ رسید و تقریباً ۷۰ درصد رشد در تحویل داشتیم. این رشد، واردات ورق را از ۴ میلیون تن در سال ۹۴ به دو میلیون تن کاهش داده است که بخش اعظم واردات فعلی در محدوده ترکیب ابعادی و فنی قابل تولید در مبارکه نیست، در واقع بخش عمده این دو میلیون تن ورق وارداتی، محصولات گریدهای ویژه‌ای است که وزارت نفت وارد می‌کند، اما در یک بخش، واردات به شدت کاهشی بوده که مربوط به ورق‌های زیر ۳ میلیمتر است؛ همان که صنعت لوله و پروفیل به آن نیاز دارد.

* رد ادعاهای سندیکا در شورای رقابت

اکبری با اشاره به دعوایی که سندیکا پس از اجرای تعهداتش به راه انداخت، می‌گوید: به محض این‌که ما درخواست لوله و پروفیل را اجابت کردیم شکایتی علیه ما از طرف سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل به شورای رقابت ارایه شد و پس از بررسی، شورای رقابت همه موارد را رد کرد.

* نقشه از پیش طراحی شده

از معاون فروش و بازاریابی شرکت فولاد مبارکه اصفهان درباره شائبه وجود نقشه از پیش طراحی ‌شده می‌پرسیم، او پاسخ می‌دهد: اگر دنبال انحصار بودیم کالا را به مشتری نمی‌دادیم و ۳ ماه بعد از تحویل پول آن را دریافت کنیم.

تولیدکنندگان می‌توانند کالایشان را تولید کرده و بفروشند و سپس پول فولاد مبارکه را بدهند، پس ما حامی تولید هستیم.

اکبری ادامه می‌دهد: نهایتاً شورای رقابت اعلام کرد عملکرد فولاد مبارکه انحصاری نیست، اما مقدار فروش قابل توجه‌ای در بازار دارد و لذا فرمولی را ارایه داد که قیمت پایه ورق فولادی در حوزه ضخامت کم‌تر از ۵ میلی‌متر (ضخامت نازک) براساس قیمت دو هفته قبل مندرج در نشریه متال بولتن در حوزه CIS با نرخ ارز سِنا محاسبه و به عنوان قیمت پایه به بورس ارایه شود و سپس در قیمت پایه رقابت انجام شود.

گفتیم شما خودتان گفتید ۱۰۰هزار تن در هر ماه عرضه کنید و ما هم که قبول کردیم، شکایت کردید که فلانی ماهی ۱۰۰هزار تن ورق می‌فروشد و نقش مسلط در بازار دارد. حال چرا عرضه ۱۰۰ هزار تنی از یک طرف قطره چکانیست و از طرف دیگر تمرکز بالا بر بازار دارد؟

* پشت صحنه چیست؟

معاون فروش و بازاریابی شرکت فولاد مبارکه اصفهان با بیان یک ضرب‌المثل اروپایی، طعنه‌ای می‌زند‌: به قول یک فرد اروپایی؛ سخت‌‌ترین کار جهان نگه‌داشتن نقاب‌هایی است که به صورت خیلی‌هاست. گفتیم واقعاً از ما چه می‌خواهید؟ چرا موضع‌تان را تغییر می‌دهید؟ اگر کالا می‌خواهید ما عرضه می‌کنیم. اگر مزیت داریم، می‌خرید. اگر مزیت نداریم و با عدم استقبال خرید مواجه شد مثل گذشته از خارج تأمین کنید.

* دعوای کشداری که به بورس کالا کشید

مدیر نظارت بر بازار بورس کالای ایران هم در گفت‌وگو با «ایلنا» انتقادهای سندیکای لوله و پروفیل از بورس کالا را بی‌اعتبار و ناوارد می‌داند: دستورالعمل معاملات در بورس کالا بر این رویه است که قیمت پایه معاملات را عرضه‌کننده به بورس اعلام می‌کند و پس از بررسی و تأیید بورس کالا، روی تابلو اعلام عمومی می‌شود. با چند روش قیمت‌ها تأیید می‌شود.

در یک روش، قیمت پایه معامله‌ای که هفته قبل کشف شده، پایه قیمتی هفته جاری خواهد بود. اگر قیمت جهانی روی قیمت پایه اثر داشته باشد، در یک رقابت بین خریداران، این قیمت افزایش یا کاهش می‌یابد. براساس روش دوم دستور‌العمل، قیمت پایه براساس یک دستورالعمل تعیین می‌شود. این فرمول از سوی عرضه‌کننده به بورس کالا ارایه می‌شود.

سیدجوادجهرمی می‌افزاید: فولاد مبارکه در سال ۹۴، به روش اول محصولات خود را در یک روند با ثبات با کمی تغییر عرضه می‌کرد. برخی از خریداران نسبت به این روش اعتراض و به بورس اعلام کردند با توجه به روش ریزشی قیمت فولاد در سطح جهانی، این روش قیمتگذاری را قبول نداریم زیرا بالاتر از نرخ جهانی این محصولات را خریداری می‌کنیم.

قرار شد مبنا را بر این فرمول‌‌ها قرار دهیم. این اعتراض به شورای رقابت کشیده شد و شورای رقابت نیز، مصوبه‌ای در این زمینه تصویب کرد. شکایتی که به شورای رقابت برده شد، بخش‌های متفاوتی شد. این‌که عضویت فولاد در هیأت مدیره بورس کالا اثری در تصمیمات بورس داشته باشد مطرح شده بود یا در رقابت‌های بازار، تبانی را مطرح می‌کردند.