سرنوشت مهجور طرح‌های کلان ملی! گروه دانش اجرای طرح‌های کلان ملی از سوی دانشگاه‌های کشور تاکنون و با گذشت حدود ۷ سال، به دلیل کمبود بودجه فرازوفرودهایی داشته است، اما دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها همچنان امیدوار به جذب اعتبار این طرح‌ها هستند! طرح‌های کلان ملی؛ آز آغاز تا امروز پاییز سال ۱۳۹۰ بود که براساس […]
سرنوشت مهجور طرح‌های کلان ملی!
گروه دانش
اجرای طرح‌های کلان ملی از سوی دانشگاه‌های کشور تاکنون و با گذشت حدود ۷ سال، به دلیل کمبود بودجه فرازوفرودهایی داشته است، اما دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها همچنان امیدوار به جذب اعتبار این طرح‌ها هستند!
طرح‌های کلان ملی؛ آز آغاز تا امروز
پاییز سال ۱۳۹۰ بود که براساس ضرورت اجرای طرح‌های بزرگ و تأثیرگذار از سوی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور، تعداد ۴۷ طرح کلان ملی با اعتباری حدود ۲۵ هزار میلیارد ریال در شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) تعریف و تصویب شد.
اواخر شهریور سال ۹۴ نیز دبیرخانه شورای عالی عتف در گزارشی آخرین وضعیت ساختاری و اجرایی طرح‌های کلان ملی در پایان دولت دهم و همچنین اقدامات انجام شده در دولت یازدهم را ارایه کرد. براساس آن گزارش، در پایان کار دولت دهم و آغاز به‌کار دولت یازدهم و با گذشت بیش از دو سال از تصویب طرح‌ها، از کل اعتبار مورد نیاز برای آنها تنها حدود ۶۵۸٫۶ میلیارد ریال (حدود ۲٫۶ درصد) تخصیص یافته بود.
از سویی، همچنین علی‌رغم تأکید مصوبه شورایعالی عتف مبنی بر حمایت اولیه از طرح‌های اولویت‌دار، اعتبار یکسانی به تمامی طرح‌های کلان ملی پرداخت شده بود و نیز به‌رغم مصوبات شورایعالی عتف و تأکید کلیات آیین‌نامه اجرایی مدیریت طرح‌های کلان ابلاغی ۱۳۹۱، هیچ‌کدام از طرح‌ها دارای حامی مالی رسمی نبودند.
علاوه بر این، از نظر پیشرفت فیزیکی در طی دوره بیش از دو سال، طرح‌های کلان ملی فقط ۳٫۸۵ درصد پیشرفت داشته‌اند و با وجود ماهیت متفاوت این طرح‌ها، ساختار اجرایی مشابهی برای تمامی آنها در نظر گرفته شده بود و نظام مدونی برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرح‌های کلان ملی در دبیرخانه طراحی نشده بود.
همچنین دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرح‌های کلان ملی در نظر گرفته نشده بود و با وجود گذشت بیش از دو سال و واریز اعتبار اولیه طرح‌ها به حساب دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، با توجه به عدم معرفی مدیر طرح، ۸ طرح کلان ملی غیرفعال بودند.
مدل جدید نحوه تأمین مالی طرح‌های کلان ملی
از سوی دیگر، با توجه به این‌که یکی از چالش‌های فراروی اجرای طرح‌های کلان ملی نبود ساختار اجرایی مناسب برای این طرح‌ها و همچنین مشخص نبودن چگونگی تأمین منابع مالی آنها بود، در شانزدهمین جلسه شورایعالی عتف مقرر شد کارگروهی با حضور وزرا و رؤسای دانشگاه‌های اصلی فعال در اجرای طرح‌ها به منظور تدوین ساختار اجرایی و نحوه تأمین مالی طرح‌های کلان ملی تشکیل شود.
کارگروه مذکور پس از بررسی ابعاد اجرایی چگونگی تأمین منابع مالی طرح‌های کلان ملی، دستورالعمل مدیریت و راهبری طرح‌ها را تدوین کرد و در هجدهمین جلسه شورایعالی به تصویب رسانید.
مهم‌ترین نکات دستورالعمل مذکور شامل «دسته‌بندی طرح‌های کلان با توجه به ماهیت طرح»، «طراحی ارکان اجرایی طرح‌های کلان ملی با توجه به دسته‌بندی فوق»، «تعیین سهم مشارکت مالی شورایعالی عتف و دستگاه‌های سفارش‌دهنده هر یک از طرح‌های کلان ملی با توجه به دسته‌بندی فوق» و «طراحی نظام تخصیص اعتبار به مجریان طرح‌های کلان با بهره‌گیری از ظرفیت عامل‌های مالی» است.
وضعیت طرح‌های کلان ملی در دولت یازدهم
براساس گزارش دبیرخانه شورایعالی عتف، تاکنون هیچ یک از طرح‌های کلان ملی حذف نشده‌اند و با توجه به مصوبات شورایعالی عتف در دولت دهم و یازدهم مبنی بر ضرورت تقاضا محور بودن طرح‌ها، در حال حاضر تعداد ۳۴ طرح کلان ملی فعال و دارای حامی رسمی بوده و در صورت اعلام حمایت رسمی دستگاه‌های اجرایی از سایر طرح‌های کلان، اقدامات لازم جهت پیگیری آنها توسط دبیرخانه شورایعالی عتف انجام خواهد شد.
همچنین براساس این گزارش، طی دوره دو ساله دولت یازدهم ۳۸۱٫۲ میلیارد ریال (حدود ۱٫۵ درصد) به طرح‌های کلان ملی تخصیص یافته است و نظام مدونی برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرح‌ها طراحی شده است.
طی دوره دو ساله نیز طرح‌های کلان ملی ۸٫۳۹ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند و برای تقسیم‌بندی طرح‌ها با توجه به ماهیت و ارکان اجرایی آنها اقداماتی صورت گرفته است که طراحی دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرح‌ها و طراحی نظام مدیریت و کنترل پروژه طرح‌های کلان ملی از آن جمله است.
دانشگاه‌های کشور در انتظار تأمین بودجه
یک مجری طرح کلان ملی با بیان پیشنهادی برای اجرای این طرح‌ها گفت: ضروری است که برای یک طرح کلان بودجه‌بندی فازهای آتی پروژه مشخص شود تا به مرحله اجرایی برسند.
گئورک قره پتیان، مجری طرح کلان ملی « شبکه هوشمند برق ایران و پیاده‌سازی نمونه » در خصوص این پروژه گفت: این پروژه از نظر پژوهشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر با همکاری دانشگاه‌های فردوسی مشهد و شهیدبهشتی به انجام رسیده است.
وی افزود: طرح‌های کلان ملی در شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری «عتف» عملاً مدتی است که متوقف شده و ما طی سال گذشته مشاهده کردیم که تغییر و تحول خاصی انجام نشده است.
قره‌پتیان با بیان این‌که مشکلات طرح‌های کلان مربوط به مسایل مالی و بودجه‌ای است، افزود: بهره‌بردار این طرح پژوهشی وزارت نیرو بوده که به صورت کتبی متعهد شده است نیمی از بار مالی را به عهده بگیرد تا طرح در صورت امکان به صورت عملی اجرایی شود.
وی با بیان راهکاری برای اجرای طرح‌های کلان ملی در شورایعالی عتف خاطرنشان کرد: ضروری است بودجه‌بندی فازهای آتی طرح‌های کلان مشخص شود تا به نتیجه برسند؛ اگر این رویه پیش گرفته شود طرح‌ها به راحتی به مرحله اجرایی می‌رسند.
وی با بیان این‌که ما دنبال پیاده‌سازی این طرح هستیم، عنوان کرد: این پتانسیل دیده می‌شود که طرح‌ها به مرحله اجرایی برسند؛ این پتانسیل علاوه بر این‌که در دانشگاه وجود دارد در صنعت هم دیده می‌شود.
به گفته عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، اکنون برای اجرای این طرح منتظر اعلام شورای عتف هستیم.
حرف آخر
سال‌هاست می‌گذرد، شاید بی‌اغراق از ابتدای معرفی طرح‌های کلان ملی، دغدغه تأمین اعتبار با این طرح‌ها عجین بود!
هر سال وعده‌ها می‌آید و اما هیچ کدام به سرانجام نمی‌رسد؛ دیروز تصمیم گرفتند دستگاه‌های اجرایی را حامی طرح‌ها معرفی کنند، امروز دانشگاه‌ها را موظف به اجرا می‌کنند و شاید فردا هم سخن از واگذاری کامل به بخش خصوصی باشد.
فقط یک درخواست؛ علم، دانش و پژوهش راه نجات و سعادت تعریف می‌شود، تا این حد سطحی با پروژه‌های علمی برخورد نکنید!
منابع:
ایرنا؛ مهر؛ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ سایت دبیرخانه شورایعالی عتف
————-
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.