بحران کاغذی مطبوعات ادامه دارد…

بحران کاغذی مطبوعات ادامه دارد… گروه اجتماعی- بحران کاغذ روزنامه؛ بحرانی که انگار پایانی ندارد و بسیاری از نشریات را درگیر خود کرده است. در روزگاری که هزاران نفر وابسته به دفاتر روزنامه‌ها هستند، بزرگ‌ترین تهدید می‌تواند چیزی باشد که اصلاً کسی انتظارش را نداشت. معضلی همیشگی به نام دلالان دلالان، کاغذ را از بازار […]

بحران کاغذی مطبوعات ادامه دارد…

گروه اجتماعی- بحران کاغذ روزنامه؛ بحرانی که انگار پایانی ندارد و بسیاری از نشریات را درگیر خود کرده است. در روزگاری که هزاران نفر وابسته به دفاتر روزنامه‌ها هستند، بزرگ‌ترین تهدید می‌تواند چیزی باشد که اصلاً کسی انتظارش را نداشت.

معضلی همیشگی به نام دلالان

دلالان، کاغذ را از بازار جمع‌آوری می‌کنند؛ قیمت‌ها به یکباره اوج می‌گیرند و بحران کاغذی مطبوعات که به‌طور ادواری و هر چند سال یکبار عود می‌کند؛ آغاز می‌شود آثار این بحران اما در شرایط کنونی از دامنه تأثیر بیش‌تری برخوردار است. اوضاع مطبوعات بدون این شوک کاغذی هم در باریکه مرز مرگ‌وبقا قرار گرفته است.

وضعیت کاغذ رسانه‌ها در سال ۹۶

از ابتدای سال۹۶ قیمت کاغذ ۲۸درصد بالا رفته بود؛ یعنی اولین تلنگر‌ها به بازار خورده بود اما متأسفانه در کشور ما بحث تنظیم بازار دیده نمی‌شود. بحث کاغذ عمیق است و سال‌ گذشته کم‌تر از ۵۰ هزار تن کاغذ وارد کشور شده است. این آمار نشان می‌دهد که ۶۲ درصد میزان کاغذهای وارد شده کاهش پیدا کرده است.

فساد در واردات کاغذ

همچنین یکی از اسناد مهم نشان می‌دهد موضوع تخلف گسترده در واردات کاغذ، اگرچه از دید رسانه‌ها پنهان نگه داشته شده اما در بخش‌هایی از وزارت صنعت، معدن‌وتجارت مطرح بوده است. در نامه‌ای که یازدهم بهمن سال ۹۶ از طرف دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صمت به مدیرکل امور اقتصادی و سیاست‌های تجاری این وزارتخانه نوشته شده، به‌صراحت به «واردات غیرمتعارف و جابه‌جایی تعرفه» اشاره و تصریح شده است: «میزان نیاز سالانه به کاغذ گلاسه تا پایان سال ۹۷، ۲۵ هزار ُتن به ارزش حدود ۲۲میلیون دلار برآورد می‌شود». بررسی‌ها نشان می‌دهد در چند سال گذشته، میزان واردات تحت تعرفه کاغذ و مقوای گلاسه که مشمول این معافیت‌ها بوده‌، گاهی تا ۵برابر مصرف سالانه کشور بوده و در سطح بازار نیز این حجم از کاغذ و مقوای گلاسه وجود ندارد؛ حقیقتی که خبر از یک تخلف گسترده در واردات کاغذ از طریق جابه‌جایی تعرفه‌ها می‌دهد و این فساد در حالی اتفاق می‌افتد که بررسی ماهیت و جنس کاغذهای وارداتی در گمرک را سازمان ملی استاندارد انجام می‌دهد؛ بررسی‌ای که به گفته برخی کارشناسان، با توجه به فرایندهای گمرکی و وجود شرکت‌های خصوصی طرف قرارداد با سازمان ملی استاندارد، چندان نمی‌توان به آن اتکا کرد اما به پشتوانه آن، میلیون‌‌ها دلار ارز مبادله‌ای در سال‌های گذشته به تعداد معدودی واردکننده پرداخت شده و میلیارد‌ها تومان مالیات و عوارض گمرکی نیز دریافت نشده است. در این بین یک سند دیگر از خردادماه سال جاری که به امضای مدیرکل صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صنعت، معدن‌وتجارت رسیده و به اداره کل دفتر واردات و امور مناطق آزاد و ویژه گمرک ارسال شده است، نشان می‌دهد ابعاد فساد رخ‌ داده در جریان واردات کاغذ و مقوای گلاسه، تنها و تنها در بخش فرار مالیاتی و فقط در سال ۹۶، بالغ بر حداقل ۱۵۰ میلیارد تومان فرار از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده واردات بوده است.

کارگروه کاغذ

وزارت‌ارشاد به عنوان متولی اصلی نشریات در کشور اقداماتی در این زمینه انجام داده است تا نشریات بتوانند در این اقتصاد آشفته سر پا بمانند. در همین ارتباط محمدسلطانی‌فر، معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد می‌گوید: ما متأسفانه شاهد تعطیلی خاموش مطبوعات به دلیل گرانی‌‌ها و جریان بد اقتصادی که در این حوزه شکل گرفته، هستیم. این مسیر تأسف‌بار است اما حوزه مطبوعات صرفاً یک حوزه مطبوعاتی و فرهنگی نیست بلکه به عوامل متعدد اقتصادی مرتبط است. اگر به درآمدهایی که یک رسانه را روی پای خود نگه می‌دارد نگاه کنیم متوجه می‌شویم که تمامی این عوامل، اول اقتصادی است و بعد مطبوعاتی. در پایان با اشاره به ‌کارگروه جلوگیری از گرانی کاغذ در معاونت مطبوعاتی گفت: ما در معاونت مطبوعاتی توانستیم یک کارگروه کاغذ راه بیندازیم که جلوی تأثیرگذاری فاجعه‌گونه قیمت کاغذ را بگیرد و سعی کردیم در مسیری که در حال شکل گرفتن است، آن را کنترل کنیم.

تأثیر گرانی بر کاغذ

ناگفته پیداست که وضعیت بازار کاغذ بسیار بد است و علت آن نابسامانی ارز و بازار و همچنین عدم نظارت کافی دولت است. تاکنون که ارز گران شده است هیچ کالایی از جمله کاغذ و مقوا با این ارز گران وارد کشور نشده است و هر کالایی هم که در گذشته وارد شده با ارز ۳۸۰۰ تومانی وارد شده است و اکنون انبار‌ها پر از کاغذ و مقوا است و توزیع‌کنندگان از فروش آنها جلوگیری می‌کنند و دولت هیچ نظارتی ندارد. همه واردکننده‌های کاغذ، مقوا و رول روزنامه در تهران هستند، مشهد نیز از تهران تغذیه می‌شود و خود مشهد واردکننده ندارد. هر بند کاغذ ۷۰ گرمی بین ۱۱۲ تا ۱۱۵هزار تومان است و اکنون ۱۳۲ تا ۱۳۵ هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد، قیمت کاغذ و مقوا حداقل دو برابر گران‌تر شده است و گفته می‌شود باید اول هزینه‌ها به‌صورت نقدی پرداخت شود.

توقف فعالیت تعدادی از ناشران به دلیل گرانی کاغذ

همچنین فعالیت تعدادی از ناشران به دلیل گرانی کاغذ به همین دلیل متوقف شده است. در همین ارتباط، محمودآموزگار رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با ابراز نگرانی نسبت به نوسانات شدید قیمتی در بازار کاغذ، گفت که متأسفانه تعدادی از ناشران به خاطر مشکلات موجود، موقتاً فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. وی درباره تأثیر افزایش تقریباً صددرصدی قیمت کاغذ در بازار مصرف کننده بر روند فعالیت ناشران عضو این اتحادیه می‌گوید: اتفاقی که در این زمینه برای ناشران افتاده، این است که آنها همان ابتدا باید صددرصد پولشان را برای تأمین کالای مورد نیاز خود جهت چاپ کتاب، سرمایه‌گذاری کنند؛ در حالی که پیش‌تر با پرداخت ۱۰درصد مبلغ پروفوما، می‌شد برای واردات کاغذ، گشایش اعتبار کرد. ما اطلاع داریم که تعدادی از ناشران، فعالیتشان را متوقف کرده‌اند و باید نسبت به نوسانات قیمتی در بازار کاغذ بسیار نگران باشیم. حرفه نشر کتاب در تمام دنیا حتی در کشورهای پیشرفته، به عنوان شغلی که نیازمند حمایت‌های مالی است، شناخته می‌شود. در این زمینه نهادهای صنفی اقتصادی و تعاونی‌های حوزه نشر، در صورتی که نقدینگی لازم برای آنها فراهم شود، می‌توانند کمک خوبی برای برون رفت از این وضعیت بکنند.