بی‌ثباتی قیمت فولاد در کشور

بی‌ثباتی قیمت فولاد در کشور محمد‌قره‌داغلی – فولاد کشور در سال ۹۷ ایران قصد تولید ۲۴میلیون تن فولاد را دارد این رقم سال قبل ۲۱ونیم میلیون تن بود که از این مقدار دو مسیر توزیع یکی صادرات و دیگری تولیدات داخلی را می‌توان به‌عنوان هدف ترسیم کرد، صادرات در وهله اول برای ارزآوری به کشور […]

بی‌ثباتی قیمت فولاد در کشور

محمد‌قره‌داغلی – فولاد کشور در سال ۹۷ ایران قصد تولید ۲۴میلیون تن فولاد را دارد این رقم سال قبل ۲۱ونیم میلیون تن بود که از این مقدار دو مسیر توزیع یکی صادرات و دیگری تولیدات داخلی را می‌توان به‌عنوان هدف ترسیم کرد، صادرات در وهله اول برای ارزآوری به کشور که منجر به صادرات ۸ونیم میلیون تن انواع شمش‌های فولادی، ورق‌های فولادی به کشورهای دوردست شد و دوم تولیدات داخلی به منظور تغذیه صنایع پایین‌دستی که متأسفانه به‌دلیل رکود موجود در کشور تأمین نیاز داخلی انجام نشد.

در فروردین ماه امسال مصوبه‌ای ابلاغ شد که قیمت‌گذاری محصولات در بازار رسمی کالا را بر مبنای دلار ۴۲۰۰تومانی تعیین کرده بود، این قیمت‌گذاری پس از اعلام نرخ دلاری که توسط معاون اول رییس‌جمهور ابلاغ شده بود، صورت گرفت.

اما در هفته گذشته این مصوبه تغییر یافت و تنها کالاهایی مشمول دریافت دلار ۴۲۰۰ تومانی شدند که در زمره کالاهای اساسی و ضروری قرار داشته باشند. این در حالی است که سایر کالا‌ها اعم از فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی و فولادی مشمول ارز بازار ثانویه خواهند بود و صادرات این شرکت‌ها عملاً با دلار آزاد تبدیل به ریال خواهد شد.

در واقع مصوبه اخیر دولت به این معناست که محدودیت‌هایی که تاکنون در بازار رسمی کالا بر نحوه قیمت‌گذاری وجود داشت باید برداشته شود و قیمت ارز به نرخ روز معامله در قیمت جهانی ضرب شده و ملاک قیمتی باشد که در بورس‌ها مورد معامله قرار می‌گیرد تا بدین‌وسیله هیچ‌گونه رانتی در اقتصاد شکل نگیرد.

همگان می‌دانند که تنها وظیفه و رسالت بازارهای متشکل کالایی هماهنگ کردن عملیات خرید و فروش است و چنانچه به جز این هر عمل دیگری انجام شود منجر به ایجاد صف‌های رانتی خواهد شد.

بورس‌های کالایی و بازارهای رسمی کالا صرفاً وظیفه دارند که مکانیزم نظارت بر خریدار و فروشنده را ایجاد کنند و به جز این وظیفه دیگری بر دوش آنها نیست. ولی با این با این‌که بورس کالا، بازاری بسیار شفاف است اما باز هم شاهد تفاوت قیمتی فولاد در بازار سیاه و آزاد هستیم که این خود زاده دلال‌بازی‌های موجود است، اگر قیمت‌های دستوری از بورس برچیده شود، تولیدکننده هم ترغیب به عرضه بیش‌تر می‌شود و در نهایت قیمت‌ها افت می‌کند و دیگر قیمت‌های آربیتراژی (بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است) شکل نمی‌گیرد.

جعفرسرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت‌صمت با انتقاد از برخی مباحث در خصوص ارزان بودن قیمت فولاد در بورس کالا گفت: با ثابت ماندن قیمت آب و برق در کارخانجات افزایش قیمت فولاد به بهانه گران شدن دلار منطقی نیست.

سرقینی گفت: دلیلی برای عرضه فولاد با نرخ ۸هزار تومان با وجود ثبات قیمت انرژی وجود ندارد و نوسانات قیمتی پیش‌آمده حاصل سودجویی دلالانی است که در حال سوء‌استفاده از دستورالعمل وزارت‌صمت هستند. این دستورالعمل برای به ثمر نشستن نیازمند زمان بوده و حالا برای قضاوت کمی زود است.

وی ادامه داد: تفاوت قیمت‌ها در بازار آزاد از دو ناحیه ناشی می‌شود اول هجوم دلالان و دیگری مردم عادی زیرا فکر می‌کنند برای حفظ ارزش پولشان می‌توانند فولاد خریداری کنند در حالی که نمی‌توانند نیمه دوم سال فولاد با سقوط غیرقابل پیش‌بینی همراه می‌شود.

در این زمینه حمیدرضاطاهری‌زاده، نایب‌رییس هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در خصوص افزایش قیمت فولاد در بازارهای کشور گفت: اگر کمی تولید این محصول را افزایش دهیم بازار داخلی هم از فولاد اشباع می‌شود مشکل اینجاست که قیمت‌ها در بورس کالا بسیار ساختگی و به دور از واقعیت است. قیمت‌ها در بورس به‌صورت دستوری اعلام می‌شود.

همچنین امیرحسین‌کاوه، دبیر اتحادیه لوله و پروفیل فولادی کشور گفت: وقتی تورم رسمی سال ۹۶، حدود ۱۲درصد اعلام شد افزایش نرخ دلار هم زیر ۲۰ درصد را تجربه کرد اما فولاد بیش از ۸۸ درصد افزایش قیمت را رقم زد.

وی ادامه داد: سال ۹۷ تنش فولاد و نوسانات کالایی و قیمتی این محصول به چشم همه هویدا شد. تفاوت نرخ‌های درون بورس و بازار آزاد و سیاه محصول فولاد به رقم ۳هزار تومان می‌رسد، مثلا ورق‌های فولادی که مورد مصرف صد‌ها صنعت پایین‌دستی است در بورس کالا به صورت نقطه‌ای و ناخالص ۳هزار تومان ولی در بازار سیاه ۵هزاروپانصد تومان معامله می‌شود این در حالی است که کالاهای مورد عرضه در بورس کالا، قطره‌چکانی بفروش می‌رسد و این نحوه عرضه هم ارتباط مستقیم با تولیدکننده اصلی دارد زیرا از شکاف قیمتی بازار آزاد و بورس استفاده کرده و قیمت‌ها را بالا می‌برد.

در این رابطه حامدسلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالا گفت : عرضه ورق‌های فولاد در بورس کالا همیشه میزان ثابتی داشته و در برخی موارد افزایش عرضه هم داشته پس کاهش عرضه و تشکیل بازار سیاه در خارج از بورس را شامل نشده است، با وجود بازارهای‌سیاه و آزاد در موازات بورس کالا، تفاوت قیمت‌های کالایی به جیب مردم نمی‌رود.

گفتنی است که بهادراحرامیان، عضو هیأتمدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد: گفت اگر اجازه دهیم بازار کار خود یعنی کشف قیمت از محل عرضه‌وتقاضا را انجام دهد، بازار تنظیم می‌شود. قیمت‌گذاری دستوری به نوعی ایجاد اخلال در بازار است. کنترل قیمتها، منشأ آشفتگی‌های موجود بود که همچنان ادامه دارد.

در حالحاضر، بزرگ‌‌ترین مشکل برای تولیدکنندگان فولاد کشور، شفاف نبودن قوانین و مقررات صادراتی است. اگر اجازه دهیم بازار کار خود، یعنی کشف قیمت از محل عرضه‌وتقاضا را انجام دهد، بازار تنظیم می‌شود. قیمت‌گذاری دستوری به نوعی ایجاد اخلال در بازار است و کنترل قیمتها، منشأ آشفتگی‌های موجود بود که همچنان ادامه دارد.

میزان عرضه در بورس کالا، مشکل اساسی زنجیره تولید فولاد نیست بلکه قیمت‌گذاری دستوری و اصرار دولت بر مداخله در بازار، بزرگ‌‌ترین چالش این صنعت به‌شمار می‌رود. اگر به بازار اجازه داده شود با تقابل عرضه‌وتقاضا قیمت را مشخص کند، بسیاری از چالش‌‌ها حل می‌شوند.

گفتنی است، ۳ هفته پیش شماری از سهامداران معدنی و فولادی در نامه‌ای خطاب به معاون اول رییس‌جمهور خواستار پایان یافتن رانت عرضه محصولات فولادی بر مبنای دلار ۴۲۰۰ تومانی در بازار رسمی کالا شده بودند، اقدامی که به ضرر سهامدار و تولیدکننده و به نفع دلالان ارزیابی شده است.