معاملات سکه در بازار آتی؛ شاید در آینده‌ای نزدیک

معاملات سکه در بازار آتی؛ شاید در آینده‌ای نزدیک گروه بانک، بیمه، بورس- بورس کالا؛ متهم ردیف اول افزایش قیمت سکه از جانب برخی‌ها معرفی شد و پس از کش‌وقوس‌های افزایش قیمت طلا، بالاخره سکه آتی از تابلوی بورس کالا حذف شد. اتفاقی که واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت. داستان از جایی شروع شد […]

معاملات سکه در بازار آتی؛ شاید در آینده‌ای نزدیک

گروه بانک، بیمه، بورس- بورس کالا؛ متهم ردیف اول افزایش قیمت سکه از جانب برخی‌ها معرفی شد و پس از کش‌وقوس‌های افزایش قیمت طلا، بالاخره سکه آتی از تابلوی بورس کالا حذف شد. اتفاقی که واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت. داستان از جایی شروع شد که عده‌ای بورس کالا معتقد بودند که تعیین قیمت سکه آتی توسط بورس کالا، باعث افزایش قیمت سکه شده است یا به زبان ساده‌تر معتقد بودند وقتی که قیمت سکه برای ماه‌های آینده از حالا تعیین قیمت می‌شود، سیگنالی به بازار می‌فرستد که نتیجه‌‌اش افزایش قیمت سکه بوده است. حالا بحث بر سر این است که آیا باز هم سکه به بورس کالا بر می‌گردد؟

تأثیر زلزله ارزی

 سال ۱۳۹۷ قیمت دلار در بازار آزاد از حدود ۴۵۰۰ تومان به بیش از۱۹ هزار تومان  افزایش پیدا کرد و این موضوع سبب شد بازار طلا نیز با افزایش قیمت روبه‌رو شود. از طرفی افزایش قیمت ارزهای خارجی سبب شد قیمت طلا و سکه بهار آزادی نیز افزایش یابد به‌طوری که قیمت هر سکه تمام بهار آزادی کانال ۴میلیون تومان را پشت سر گذاشت. به دلیل افزایش قیمت ارز، قیمت سکه آتی که در بورس کالا مورد معامله قرار می‌گرفت در تمام نماد‌ها با افزایش قیمت روبه‌رو شد و تعدادی از افراد که عموماً با مکانیزم بازار سرمایه نیز آشنایی کامل نداشتند درباره این بازار اظهارنظراتی کردند و گفتند که بازار آتی به بازار نقد سیگنال داده و سبب شده قیمت سکه در بازار نقد افزایش پیدا کند.

مکانیزم بازار آتی

با این اوصاف یکی از مهم‌ترین چالش‌های بورس کالا آغاز شد و این بورس متهم شد که با تعیین قیمت سکه برای آینده نقشی مستقیم در افزایش قیمت سکه داشته است. حال برای این که بفهمیم آیا بورس کالا می‌تواند در این امر دخیل باشد یا نه، باید مکانیزم بازار آتی را بشناسیم. در بازارهای آتی الزامی نیست که کالا یا دارایی به‌طور فیزیکی رد و بدل شود و برخلاف بازارهای نقدی، انتقال مالکیت فوری دارایی مطرح نمی‌شود. بنابراین در این بازار‌ها بدون در نظر گرفتن این که فرد مالک دارایی باشد یا نباشد، قرارداد‌ها قابل خرید و فروش هستند.

معاملات آتی مبتنی بر تسویه نقدی است

برخلاف بازارهای نقد که پشتوانه آن تحویل دارایی است، بازارهای معاملات آتی مبتنی بر تسویه نقدی است و یکی از اهداف آن، خریدوفروش دارایی در آینده است. بنابراین اگر این نوع معامله در مورد سکه مطرح شود آن را قرارداد آتی سکه می‌گویند که در بورس کالای ایران این نوع معامله در سررسیدهای مختلف انجام می‌شود.

اولین معامله سکه در بازار آتی

نخستین معاملات قرارداد آتی سکه تمام بهار آزادی(طرح امام) در شرکت بورس کالای ایران در ساعت ۱۰ صبح سه‌شنبه ۵ آذر ۱۳۸۷ با انجام دو قرارداد آغاز شد و رفته‌رفته بازار آتی که توانست علاوه بر جذب نقدینگی قابل‌توجه به سمت بورس، موجب تعادل و شفافیت در بازار سکه شود.

توقف معاملات سکه آتی

اما امسال با بالارفتن قیمت سکه شاهد توقف معاملات سکه آتی از مردادماه بودیم. برخی از افراد سودجو با ایجاد جو رسانه‌ای و انتقادات بسیار این بازار را محکوم به ایجاد تلاطم و مشکل برای بازار سکه کردند، تا جایی که در سوم مرداد امسال مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران در اطلاعیه‌ای اعلام کرده که «طبق مورد۲ بند «ب» ماده الحاقی دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای آتی در شرکت بورس کالای ایران تا اطلاع ثانوی اخذ موقعیت تعهدی خرید فزاینده در قراردادهای آتی سکه طلا برای فعالان بازار مقدور نیست» و سفارش خرید سکه آتی سکه را متوقف کند.

گذر قیمت سکه از مرز ۵ میلیون تومان

با وجود توقف چندین ماه معاملات سکه آتی، قیمت سکه همین چندی قبل از مرز ۵ میلیون تومان نیز رد شد تا نشان دهد فشار‌ها برای توقف آتی سکه در بورس تنها با هدف کسب سود در بازار آزاد و جلوگیری از تعادل قیمت و شفاف‌سازی در این بازار بوده است. حال شاپورمحمدی، رییس سازمان بورس می‌گوید اگر فضای بازار ارز به نحوی شود که روی معاملات سکه مدیریت مناسبی صورت گیرد، معاملات سکه آتی ادامه می‌یابد. اتفاقی که می‌تواند باعث تعادل در بازار سکه شود.