گرفتاری‌های ارزی صنایع تبدیلی و افزایش صادرات مواد‌اولیه

خام‌فروشی به جای فرآوری گرفتاری‌های ارزی صنایع تبدیلی و افزایش صادرات مواد‌اولیه گروه تجارت – مجتبی قدیری یکی از بهترین روش‌های توسعه اشتغال و افزایش درآمدهای غیر کشاورزی در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی‌ و صنایع روستایی است. از سوی دیگر ایجاد صنایع تبدیلی ‌و تکمیلی، مؤثر‌‌ترین راهکار برای کاهش […]

خام‌فروشی به جای فرآوری

گرفتاری‌های ارزی صنایع تبدیلی و افزایش صادرات مواد‌اولیه

گروه تجارت – مجتبی قدیری

یکی از بهترین روش‌های توسعه اشتغال و افزایش درآمدهای غیر کشاورزی در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی‌ و صنایع روستایی است. از سوی دیگر ایجاد صنایع تبدیلی ‌و تکمیلی، مؤثر‌‌ترین راهکار برای کاهش حجم ضایعات کشاورزی به شمار می‌رود.

قیمت‌گذاری دستوری مشکل صنایع تبدیلی

کاوه زرگران، رییس کمیسیون کشاورزی، آب ‌و صنایع‌غذایی اتاق بازرگانی تهران گفت: کشور ما به لحاظ ظرفیت فرآوری صنایع تبدیلی پتانسیل بالقوه‌ای دارد و این ظرفیت حتی بسیار بیش از محصولات آماده فرآوری است. ما در برخی حوزه‌ها ظرفیت مازاد نیز داریم، اما استفاده نشدن از این ظرفیت‌ها ناشی از سیاست‌گذاری‌های دولتی است. وی یادآورشد: صنایع‌غذایی ایران به لحاظ بسته‌بندی با عقب‌ماندگی مواجه نیست و به لحاظ فناوری و دانش روز در زمینه بسته‌بندی فاصله‌ای با سایر کشورهای دنیا ندارد، اما چیزی که در این زمینه تولیدکنندگان را با مشکل روبه‌رو کرده، بحث قیمت‌گذاری دستوری است. این محدودیت سبب شده، تولیدکنندگان در زمینه استفاده از فناوری‌های جدید به دلیل بالا رفتن قیمت موادغذایی با مشکل روبه‌رو باشند.

قیمت پایه محصولات برای صنایع‌تبدلی ۷ برابر شد

حسن‌فروزان‌فرد، عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران با بیان این‌که سال‌جاری به‌طور قطع برای صنایع تبدیلی دوره خوبی نبوده است، گفت: صنایع تبدیلی در این سال درحالی‌ با چالش‌های ویژه‌ای مواجه شد که می‌شد با کمی تدبیر و دوراندیشی از بروز آنها جلوگیری کرد. وی افزود: صنایع تبدیلی به دلیل تغییر قیمت ارز با افزایش قیمت ملزومات تولید با منشأ دلاری روبه‌رو شد در حالی‌که این مسأله از سوی دیگر به کمبود و افزایش قیمت مواد‌اولیه با منشأ ریالی هم انجامید. فروزان‌فرد ادامه‌داد: مشکل دوم از این ناحیه پدید آمد که به دلیل اختلاف نرخ ارز بین ما و کشورهای همسایه صادرات مواد‌خام کشاورزی به این کشور‌ها افزایش یافت. کمبود این مواد در بازار باعث شد اگر در سال گذشته متوسط قیمت پایه محصولات برای تحویل به‌ کارخانه‌ها ۵۰۰ تومان بود، این قیمت در سال جاری به ۲۵۰۰ تومان برسد. وی یادآورشد: تا جایی که من اطلاع دارم امسال۷برابر بیش از گذشته محصول کشاورزی به‌ ویژه گوجه‌فرنگی به کشورهای همسایه صادر شده است و این در حالی‌ است که به دلیل مشکلات منابع آبی، کشت محصولات کشاورزی هم با محدودیت‌هایی روبه‌رو بوده است.

کمبود و افزایش قیمت‌ مواد‌اولیه

عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران گفت: در چنین شرایطی من و همکارانم در صنایع تبدیلی با کمبود و افزایش قیمت‌ مواد‌اولیه در زمان لازم روبه‌رو شدیم. پیامد نهایی چنین وضعیتی ناتوانی در تهیه به‌موقع و کافی مواد‌اولیه برای صنایع تبدیلی و کم‌کاری بیش‌تر فعالان این حوزه در ماه‌های مهم از سال بود. فروزان‌فرد گفت: از سوی دیگر تولیدکنندگان بدون این‌که امکانات جدیدی برای تأمین مالی داشته باشند به‌یک‌باره مجبور به تهیه مواد‌اولیه مورد‌ نیاز به‌طور نقدی شدند. این مشکلات درحالی‌ پدید آمد که صنایع تبدیلی امکان افزایش قیمت متناسب با افزایش هزینه‌های تولید را نداشت چرا که مصرف‌کنندگان محصولات صنایع تبدیلی به‌طور عمده درآمد ثابتی دارند و اگر قیمت محصولات مشخصی که در نیازهای اصلی خانوار نیست افزایش پیدا کند، آن محصول را از سبد خرید حذف می‌کنند.

واقعیت‌های رونق صادرات صنایع تبدیلی با تغییر نرخ ارز

عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران ادامه‌داد: شاید این گمان وجود داشته باشد که به دلیل تغییر نرخ ارز صادرات صنایع تبدیلی رونق گرفته است. وی با بیان این‌که افزایش قیمت‌ها در داخل و افت قیمتی که ایجاد شد، بازار داخلی را دچار رکود کرد، گفت: از سوی دیگر اغلب صادرات به‌طور غیررسمی و با قیمت‌های غیرواقعی در بازارچه‌های مرزی در شهرهای خوزستان، کرمانشاه و آذربایجان انجام شد و آن‌ هم بیش‌تر شامل کالاهایی می‌شد که در شهر‌ها و روستا‌ها پیش‌تر عرضه شده بود. این صادرات هم متأسفانه منافعی عاید تولیدکننده نکرد چراکه براساس قیمت‌های قدیمی و غیرواقعی انجام شد. فروزان‌فرد یادآورشد: عمده صادرات صنایع تبدیلی به کشورهای همسایه مثل عراق و افغانستان است و به کشورهایی مثل اروپا، آمریکا و استرالیا برای مصرف ایرانیان مقیم در این کشور‌ها انجام می‌شود. وی گفت: در این کشور‌ها به‌ طور معمول طرف‌های تجاری کارخانه‌های صنایع تبدیلی ایرانی ایرانیان هستند که با دقت و کیفیت بیش‌تری از وضعیت نرخ دلار و ارز در کشورمان باخبرند. آنها به همین دلیل حاضر نیستند با قیمت‌های دلاری پیشین کالا از ایران بخرند و بیش‌تر تمایل به خرید ریالی دارند.

حال صنایع تبدیلی خوب نیست

فروزان‌فرد با بیان این‌که آنچه ظرف چند ماه گذشته در اقتصاد کشور رخ‌ داده یک ضربه محکم بود و بی‌نظمی شدید در قواعد فعالیت شرکت‌ها ایجاد کرد، گفت: مشکل بزرگ‌تر این‌که مشخص نیست در آینده وضعیت فعالیت شرکت‌ها چگونه خواهد بود. شرکت‌هایی که مواد‌اولیه و تولید چند ماه اخیر را انجام نداده‌اند، نمی‌دانند که باید منتظر شرایط وخیم‌تر باشند یا گشایشی در کار خواهد بود؟ وی یادآورشد: در چند سال گذشته تغییر قیمت در صنایع تبدیلی محدود بود و از محل ثبات تعاملات جدیدی را طرح‌ریزی کردیم اما اتفاقات اخیر در اقتصاد کشور و تغییر نرخ ارز به نوسان قیمت‌های نسبی انجامید و به‌طور عمده شرکت‌های متوسط و کوچک را زمین‌گیر کرد. عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران تأکیدکرد: شرایط صنایع‌تبدیلی خوب نیست. فعالان این صنعت که خود از طبقه متوسط جامعه‌ هستند، برندهای قدیمی را مدیریت می‌کنند و با توجه به تعهد همیشگی نسبت به جامعه برای عدم رسوخ بی‌نظمی بیرونی به زندگی کارگران و فرایند تأمین کالا در تلاش‌ هستند. وی ادامه‌داد: این شرکت‌ها پس از سال‌ها تلاش در بازار اعتباری کسب کرده‌اند و از تمام ظرفیت‌های توسعه‌ای و سرمایه‌ای برای مقابله با گرفتاری‌های امروز استفاده می‌کنند. با وجود همه این تلاش‌ها اما حال صنایع‌تبدیلی خوب نیست.

حیات صنایع‌تبدیلی در گرو ثبات نرخ ارز

احمد‌آزادمرد، رییس سندیکای صنایع کنسرو ایران عدم امکان قیمت‌گذاری محصولات را به دلیل نوسانات ارزی عمده‌‌ترین چالش صنایع تبدیلی از جمله کنسرو‌سازی دانست و گفت: افزایش نرخ رشد ارز و نوسانات شدید ارزی اجازه نمی‌دهد صنایع تصمیماتی با ثبات در مورد قیمت محصولات خود اتخاذ کنند و معمولاً با افزایش هزینه تولید و قیمت تمام شده مواجه می‌شوند که حضور در بازار رقابتی را مشکل می‌سازد. وی افزود: از آنجایی‌که بسیاری از بخش‌های صنعت کشور در فرایند تولید محصول نیازمند واردات مواد‌اولیه، کالاهای واسطه‌ای و کالاهای سرمایه‌ای هستند، تغییرات نرخ ارز به سرعت بر هزینه تمام‌شده محصول این بخش‌ها تأثیر می‌گذارد؛ افزایش قیمت ورق فولادی هزینه بسته‌بندی را در صنعت کنسرو‌سازی افزایش داده است وگا‌هی هزینه بسته‌بندی، از خود ماده غذایی گران‌تر می‌شود که علاوه بر نرخ ارز، تحت تأثیر سخت شدن مقررات واردات و بالارفتن مواد‌اولیه بسته‌بندی نیز هست.