آینده‌‌پژوهی کلید کنترل و مدیریت تولیدات معدنی

آینده‌‌پژوهی کلید کنترل و مدیریت تولیدات معدنی گروه زمین و معدن اولین و اساسی‌‌‌ترین نکته برای توسعه در هر بخش به‌خصوص در معادن اطلاعات و آمارهای دقیق است. اطلاعات و آمار دقیق برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در هر بخشی ضروری است، چون نه تنها سرمایه‌گذاران بلکه مسؤولان باید با استفاده از این داده‌ها برای آینده […]

آینده‌پژوهی کلید کنترل و مدیریت تولیدات معدنی

گروه زمین و معدن

اولین و اساسی‌‌‌ترین نکته برای توسعه در هر بخش به‌خصوص در معادن اطلاعات و آمارهای دقیق است. اطلاعات و آمار دقیق برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در هر بخشی ضروری است، چون نه تنها سرمایه‌گذاران بلکه مسؤولان باید با استفاده از این داده‌ها برای آینده برنامه‌ریزی کنند. برای دستیابی به جایگاه واقعی اقتصاد معدنی در کشور، می‌توان با جمع‌آوری اطلاعات دقیق از داشته‌ها و نیازهای معدنی زمینه را برای تدوین برنامه‌ای علمی و عملی در بخش معدن و البته صنایع‌معدنی فراهم کرد.

از آنجا که بخش معدن و صنایع‌معدنی جزو صنایع بسیار سنگین است و معمولاً نمی‌توان پیش‌بینی کوتاه‌مدت و یک‌ساله از آن داشت و باید برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای آن در نظر گرفت. برای تعریف دقیق از آینده‌پژوهی باید نگاهی کاربردی به آن انداخت. براساس تعریف آینده‌پژوهی شامل مجموعه تلاش‌هایی است که با جستجوی منابع، الگوها، و عوامل تغییر یا ثبات، به تجسم آینده‌های بالقوه و برنامه‌ریزی برای آنها می‌پردازد. اساساً آیندهپژوهی استفاده از بیش از ۴۰روش کمی‌وکیفی درخصوص آیندهنگری و آیندهنگاری است. در حال‌حاضر این علم و تکنیک‌های آن در بیش از ۸۵ کشور دنیا تدریس می‌شود. جواب درست به پیش‌بینی آینده این است که اگر حالت‌های مختلفی اتفاق بیفتد، نتایج متفاوتی امکان رخداد دارند. ما باید ببینیم که چه آینده‌هایی احتمال وقوع دارند، آینده مطلوب ما چیست و چه استراتژی و نقشه راهی برای رسیدن به آن آینده مطلوب می‌توانیم تعریف کنیم.

پیدا کردن جایگزینی برای یک محصول معدنی به معنی آینده‌پژوهی در بخش معدن است. تحقیقات نشان می‌دهد که هنوز محصول جایگزینی برای فولاد و مس و نیز آلومینیم وجود ندارد و این محصولات بازار خود را خواهد داشت. بنابراین مقصود آینده‌پژوهی در مورد فلزات اساسی مفهومی تکنولوژیکی به‌خود می‌گیرد. این موضوع بدان معنی است که تولید فلزات به‌میزان زیادی می‌تواند تحت تأثیر تکنولوژی‌های روز قرار گیرد، کاهش قیمت تمام شده محصولات نهایی فلزات، مهم‌ترین مسأله در این مورد است. به‌طورکلی می‌توان گفت که اثر دانش و تکنولوژی در فرایندهای تولید، محصولات نهایی و نظایر آنها در حال بیش‌تر شدن است و خود را در کاهش قیمت تمام شده نشان می‌دهد. بنابراین ۳ نتیجه مهم استفاده از دانش و تکنولوژی روز که از آینده‌پژوهی مناسب حاصل می‌شود عبارتنداز: کم‌تر شدن تجهیزات مورد استفاده برای تولید و بهینه‌سازی آن، کاهش مسایل و مشکلات زیست‌محیطی و نیز کاهش قیمت نهایی محصولات.

برای اتخاذ یک استراتژی مناسب، در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف با یکدیگر و نیز فرصت‌‌‌ها و تهدیدات ضروری است، اما نقاط قوت و فرصت‌‌‌ها بسیار مهم‌تر از نقاط ضعف و تهدیدات هستند. تمرکز بر روی نقاط قوت و فرصت‌ها، باعث می‌شود که تهدیدات و چالش‌‌‌ها کوچک‌تر شوند. نهادهای تأثیرگذاری بر بخش معدن وجود دارند که خارج از این حوزه هستند، لذا در هر پژوهش آینده‌ای می‌بایست تمام بازیگران و شبکه را در نظر گرفت و نقش نهاد‌‌ها را دید.

تثبیت فرهنگ نگاه به آینده در بخش معدن است

در این باره محمدرضابهرامن، رییس خانه‌معدن ایران نیز بیان داشت: یکی از اهداف خانه معدن ایران تثبیت فرهنگ نگاه به آینده در بخش معدن است. اثرات نگاه آیندهپژوهی، در استراتژی‌های این بخش دیده خواهد شد.

وی بابیان این‌که بدون نگاه آینده‌پژوهی هیچ استراتژی پیاده نمی‌شود گفت: ما در ۵۰ سال گذشته اقتصاد جنگی و بحران‌زده داشته‌ایم و تحریم‌ها در کنار ما بوده است. اما در برنامه‌ریزی‌‌ها طوری عمل می‌کنیم که انگار شرایط کاملاً عادی است. ما در برنامه‌ها دچار همین اشتباه شده‌ایم که مانند سیمان، مقادیر زیادی از فولاد تولیدی کشور هم روی دست تولیدکنندگان مانده است.

رییس خانه معدن ایران گفت: براساس آینده‌پژوهی می‌توان میزان تولید مواد معدنی در آینده را کنترل و مدیریت کرد. نقشه راه معدن و صنایع‌معدنی ایران باید در کنار آینده‌پژوهی قرار گیرد.

وی در پایان گفت: ما سعی می‌کنیم نگاه و تفکر برخی مدیران را ا فرهنگ‌سازی عوض کنیم. یک دوره آموزشی مناسب در این خصوص تا پایان سال برای مدیران بخش معدن کشور برگزار خواهیم کرد.

قطعاً تعیین سیاست‌ها بر مبنای آینده‌پژوهی و پیش‌بینی‌پذیری در بخش معدن و صنایع‌معدنی کشور می‌تواند منجر به تعیین و تدوین استراتژی‌ها، تعیین فعالیت‌ها، اقدامات مناسب و تعیین اهداف بلند مدت و کوتاه‌مدت شود. از جمله استراتژی‌‌‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که باید در این حوزه تعریف شوند، توسعه سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های بهره‌برداری در داخل و خارج از کشور، توسعه خصوصی‌سازی در فعالیت‌های بهره‌برداری و پرهیز از بنگاه‌داری دولتی، ارتقای ظرفیت‌ها و قابلیت‌های رقابتی حوزه بهره‌برداری با استفاده از فرصت‌های جهانی، توانمندسازی منابع انسانی و تقویت نظام انگیزشی منابع انسانی در حوزه بهره‌برداری است.