بررسی علل اختلاف آمارهای دو نهاد دولتی بانک‌مرکزی و مرکز آمار ایران؛ گاهی دور، گاهی نزدیک! گروه بانک، بیمه، بورس- مرکز آمار و بانک‌مرکزی، دو نهاد معتبر برای ارایه آماری‌های اقتصادی کشور هستند. اما در برخی مقاطع بوده که آمارهای اعلام شده از سوی این دو نهاد با یکدیگر اختلاف فاحشی داشته است و همین […]
بررسی علل اختلاف آمارهای دو نهاد دولتی
بانک‌مرکزی و مرکز آمار ایران؛ گاهی دور، گاهی نزدیک!
گروه بانک، بیمه، بورس- مرکز آمار و بانک‌مرکزی، دو نهاد معتبر برای ارایه آماری‌های اقتصادی کشور هستند. اما در برخی مقاطع بوده که آمارهای اعلام شده از سوی این دو نهاد با یکدیگر اختلاف فاحشی داشته است و همین موضوع باعث شده تا مشکلاتی به وجود آید. اختلاف‌نظر آمارهای ارایه‌شده از سوی مرکز آمار ایران و بانک‌مرکزی ایران مسأله تازه‌ای نیست و در دولت‌های مختلف شاهد برخی کشمکش‌ها درباره آمارهای ارایه شده از سوی این دو نهاد بودیم؛ همچنین به زبان ساده می‌توان این آمار‌ها را گاهی دور و گاهی نزدیک قلمداد کرد.
علت اختلاف چیست؟
مثلاً نرخ تورم در پایان آذرماه توسط بانک‌مرکزی ۲۱٫۲درصد و نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۲٫۳درصد محاسبه شد؛ اما مرکز آمار ایران نرخ تورم را ۱۸درصد و نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه را ۳۷٫۴ درصد اعلام کرد. همچنین رقم تورم ۱۸درصدی مرکز آمار متناسب با نرخ تورم اعلامی بانک‌مرکزی در آبان‌ماه و نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این مرکز نزدیک به نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه اعلام شده از سوی بانک‌مرکزی در مهرماه است. در واقع مرکز آمار با فاصله زمانی یک‌ماهه یا دوماهه ارقام تورمی مشابه با ارقام بانک‌مرکزی را منتشر می‌کند. بررسی روند آماری نرخ تورم مرکز آمار و بانک‌مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم مرکز آمار با فاصله زمانی یک ماهه و یا حداکثر دو ماهه به نرخ تورم بانک‌مرکزی می‌رسد؛ دلیل اصلی این اتفاق، محاسبه تغییرات قیمت‌ها در ۳هفته از یک ماه است. پیش از این بار‌ها درخصوص علت تفاوت محاسبات بانک‌مرکزی و مرکز آمار ایران اظهارنظر شده است. یکی از دلایل، تفاوت سال پایه بود که این تفاوت با تعیین سال ۹۵ به عنوان سال پایه توسط هر دو نهاد، از بین رفت. یکی دیگر از تفاوت‌ها، دایره مناطق مورد بررسی بود. بانک‌مرکزی فقط قیمت کالا‌ها و خدمات در شهر‌ها و شهرستان‌ها را محاسبه و بررسی می‌کند اما مرکز آمار ایران علاوه بر مناطق شهری مناطق روستایی را هم محاسبه می‌کند. تفاوت در تعداد و نوع اقلام و وزن سبد کالا‌ها از دیگر تفاوت‌های محاسباتی این دو نهاد است.
بازه‌های زمانی محاسبه تغییرات قیمت کالا‌ها و خدمات
اما یکی از تفاوت‌های اصلی که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است، بازه‌های زمانی محاسبه تغییرات قیمت کالا‌ها و خدمات است. طبق اطلاعات به دست آمده، مرکز آمار ایران تغییرات قیمت‌ها در طول ۳هفته از یک ماه را محاسبه می‌کند اما بانک‌مرکزی تغییرات قیمت‌ها را در طول یک ماه ارزیابی می‌کند. به همین دلیل مرکز آمار با یک گپ یک تا دو ماهه به نرخ‌هایی نزدیک به ارقامی می‌رسد که بانک‌مرکزی یک ماه یا دو ماه قبل محاسبه کرده است. در واقع با توجه به این‌که تغییرات قیمت‌ها در ماه‌های اخیر روندی صعود داشته است، تغییرات قیمت‌ها در هفته پایانی ماه در ارقام مرکز آمار محاسبه نمی‌شود. اما در ماه بعد، در ۳هفته مورد بررسی تغییرات قیمت کالا‌ها و خدمات اضافه شده و تغییرات اعمال می‌شود. به همین دلیل است که نرخ تورم مرکز آمار در یک ماه بین اعداد تورم اعلام شده از سوی بانک‌مرکزی بین دو ماه قبل است. به عنوان مثال نرخ تورم نقطه به نقطه آذرماه مرکز آمار رقمی بین تورم مهر و آبان بانک‌مرکزی است.
چرا مرکز آمار ۳هفته در ماه را محاسبه می‌کند؟
علت این‌که مرکز آمار ۳هفته در ماه را محاسبه می‌کند، تسریع در انتشار گزارش نرخ تورم است چرا که مرکز آمار نرخ تورم را در اولین روز ماه منتشر می‌کند. به عبارت دیگر اطلاعاتی که به‌طور معمول تا یک روز قبل از آن به دست آمده، در کم‌تر از ۲۴ ساعت منتشر می‌کند اما گزارش تورم بانک‌مرکزی در پنجمین روز ماه منتشر می‌شود. دولت به دلیل عبور نرخ تورم نقطه به نقطه از مرز ۴۰ درصد در آمار بانک‌مرکزی، دستور به حذف و عدم انتشار این آمار داد و به نظر می‌رسد اگر مرکز آمار مجاز به تهیه آزادانه گزارش تورم باشد، تا یک ماه و حداکثر دو ماه آینده به همان عدد بانک‌مرکزی خواهد رسید و باید دید در آن زمان دولت چه واکنشی نسبت به ارقام گزارش تورم مرکز آمار خواهد داد. ارقام جدول و منحنی زیر دقیقاً نشان می‌دهد که مرکز آمار همان سیر تورمی را دنبال می‌کند که بانک‌مرکزی پیش‌تر به آن رسیده است.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.