اصلاح نظام‌بانکی به کجا رسید؟

نگاهی به مشکلات یک انقلاب مالی در کشور اصلاح نظام‌بانکی به کجا رسید؟ گروه بانک، بیمه، بورس- اصلاح قانون بانکی از آرمان‌های مسؤولان است و البته از آرزوهای مردم. بانک‌هایی که به‌زعم بسیاری از فقها رباکار هستند و از سوی دیگر با قوانین حاضر هیچ شباهتی به بانکداری اسلامی ندارند. بحث اصلاح نظام‌بانکی از سال‌ها […]

نگاهی به مشکلات یک انقلاب مالی در کشور

اصلاح نظام‌بانکی به کجا رسید؟

گروه بانک، بیمه، بورس- اصلاح قانون بانکی از آرمان‌های مسؤولان است و البته از آرزوهای مردم. بانک‌هایی که به‌زعم بسیاری از فقها رباکار هستند و از سوی دیگر با قوانین حاضر هیچ شباهتی به بانکداری اسلامی ندارند. بحث اصلاح نظام‌بانکی از سال‌ها پیش مطرح شده و دیدگاه‌های مختلفی نیز در این مورد مطرح است، برای تحلیل دقیق‌تر در این زمینه ضروری است تا به چند مورد توجه ویژه داشته باشیم. یکی اینکه اصلاحات در نظام‌بانکی مستلزم انجام تغییرات یا اصلاحاتی در شیوه بانکداری مرکزی به عنوان مهم‌ترین نهاد حاکمیتی در بخش پولی و ناظر بر فعالیت بانک‌هاست. همچنین در متن قانون به صراحت بر اهمیت نقش بانک‌مرکزی در دستیابی به رشد، توسعه و پیشرفت اقتصادی اشاره شده است. در چنین شرایطی بانک‌مرکزی از یکسو می‌بایست سیاست‌های پولی خود را به گونه‌ای اصلاح کند که ماهیت درون‌زا یا برون‌زا بودن پول و اعتبار و اثر‌گذاری آن بر قیمت و مقدار را در اقتصاد در نظر گیرد، در حالی که در حال‌حاضر صرفاً به ماهیت برون‌زای پول و اثر آن بر قیمت توجه دارد. برای رسیدن به بانکداری اسلامی، ابتدا باید اصلاح قانون بانکی به سرانجام برسد. حال سؤال این است که اصلاح نظام‌بانکی در این دولت به کجا رسیده است؟

تأکید مسؤولان بر اصلاح نظام‌بانکی

در رابطه با اصلاح نظام‌بانکی همه مسؤولان نظام و مقام‌معظم‌رهبری در بیاناتشان تصریح کردند تا مشکلات نظام‌بانکی باید برطرف شود. همچنین رییس‌جمهور در جلسه با وزیر اقتصاد و مدیران عامل بانک‌ها اعلام کردند اولویت اصلی اصلاح نظام‌بانکی است اما متأسفانه شاهد هستیم که هیچ قدمی برای اصلاح نظام‌بانکی برداشته نشده و لایحه‌ای به مجلس ارائه نشده است.

عدم همراهی دولت با مجلس

همچنین می‌توان گفت که درخصوص طرح‌ها و پیشنهاداتی که در مجلس نیز در ماه‌های اخیر کار شده آنچنان که باید و شاید دولت موضع مشخص و روشن و یا همراهی نداشته. یکی از دلایل این موضوع این است که تیم اقتصادی دولت از انسجام برخوردار نیست و رهبری واحدی ندارد تا نقطه‌نظرات دولت را مطرح کند و تعامل برقرار شود. با این حال نمایندگان بانک‌مرکزی و وزارت اقتصاد در جلسات کمیسیون در رابطه با طرح اصلاح نظام‌بانکی حضور داشتند که در سطح کارشناسی بوده اما قدرت و اختیار تصمیم‌گیری از جانب دولت را نداشتند واین خلأ وجود دارد.

مجلس پیگیر اصلاح قانون بانک‌مرکزی

حال خبر رسیده که مجلس پیگیر اصلاح قانون بانک‌مرکزی است. در همین ارتباط، علی‌اکبر کریمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای‌اسلامی با بیان اینکه طرح اصلاح قانون بانک‌مرکزی جمهوری‌اسلامی‌ایران چاپ شده و در نوبت طرح در صحن علنی مجلس است، می‌گوید: اصلاح نظام‌بانکی در کمیسیون اقتصادی جمع‌بندی شده و باید به صحن ارائه شود. متأسفانه شرایط نشان می‌دهد وزارتخانه‌های اقتصادی با جمع‌بندی مجلس همراه نیستند و فکر می‌کنند مشکلاتی را به همراه داشته باشد و البته لایحه‌ای نیز طی هفت سال گذشته از سوی دولت ارائه نشد و امید این بود که در رابطه با تلاش مجلس و تدوین طرح همراهی بیشتری صورت بگیرد تا شبهات و اقدامات از سوی دولت در صحن علنی هنگام بررسی اصلاحیه مطرح نشود و تا پایان دوره دهم مجلس قانون اصلاح نظام‌بانکی و بانک‌مرکزی مصوب شود.

نظام‌بانکی نیاز به اصلاحات اساسی دارد

کریمی در پاسخ به این سؤال که وزیر اقتصاد چندی پیش در جمع خبرنگاران عنوان کرد که بخشی از اصلاح نظام‌بانکی با مصوبات دولت و دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌هایی که در اختیار وزارت اقتصاد و بانک‌مرکزی وجود دارد انجام می‌شود و یک بخش از آن مربوط به اصلاح قانون است، گفت: نظام‌بانکی ما نیاز به اصلاحات اساسی داشته و کاستی‌های جدی در آن وجود دارد.

دولت از اختیارات محدود هم برای اصلاح نظام‌بانکی استفاده نکرد

این نماینده مجلس افزود: نحوه اداره، شیوه نظارت و مشکلاتی که در بانک‌مرکزی وجود دارد و ضرورت‌‌ها در اصلاحیه مجلس تهیه شده تا مشکلات برطرف شود. قطعاً تصمیماتی که دولت با قوانین فعلی می‌تواند بگیرد محدود است اگر چه در این مدت از همین اختیارات محدود هم استفاده‌ای نشده است و شاهد بودیم در ۶ ماه اخیر در رابطه با ادغام برخی بانک‌ها و اصلاح ضوابط ناظر بر برخی مسایل تصمیم گرفته نشد. ضعف نظارتی بانک‌مرکزی بر بانک‌ها در سال‌های گذشته مشهود بود.

حال باید منتظر ماند و دید که آیا فشارهای مجلس بر دولت می‌تواند در این زمینه کارساز شود و با تغییر قوانین بانک‌مرکزی شاهد اصلاح نظام‌بانکی باشیم یا خیر؟ سؤالی که پاسخ مثبت به آن از سوی مسؤولان می‌تواند بسیاری از گره‌های نظام‌بانکی کشور را باز کند.