ضرورت واگذاری مطالعه گسل‌‌ها به سازمان زمین‌شناسی

عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم زمین خواستار شد ضرورت واگذاری مطالعه گسل‌‌ها به سازمان زمین‌شناسی گروه زمین و معدن گسل یا گسله‌ به شکستگی‌هایی اطلاق می‌شود که سنگ‌های دو طرف صفحه شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت کرده باشند. این جابه‌جایی می‌تواند از چند میلی‌متر تا صد‌‌ها متر باشد. انرژی آزاد شده به هنگام حرکت سریع […]

عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم زمین خواستار شد

ضرورت واگذاری مطالعه گسل‌‌ها به سازمان زمین‌شناسی

گروه زمین و معدن

گسل یا گسله‌ به شکستگی‌هایی اطلاق می‌شود که سنگ‌های دو طرف صفحه شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت کرده باشند. این جابه‌جایی می‌تواند از چند میلی‌متر تا صد‌‌ها متر باشد. انرژی آزاد شده به هنگام حرکت سریع گسل‌های فعال، عامل وقوع اغلب زمین‌لرزه‌هاست.‌ مطالعه گسل‌‌‌ها از آنجایی که توان لرزه‌زایی دارند، دارای اهمیت است‌. با شناسایی زون‌های گسلی فعال و برآورد توان لرزه‌زایی گسله‌ها می‌توان با تعیین حریم ساخت‌وساز در مجاورت این مناطق باعث کاهش خسارت‌های جانی و مالی شد. از آنجا که مطالعه گسل‌‌ها کار بسیار تخصصی است، سازمان زمین‌شناسی با توجه به داشتن کارشناسان متخصص یکی از متولیان اصلی این امر می‌باشد، ولی چندی پیش نمایندگان مجلس مطالعه گسل‌‌ها در کلانشهر‌‌ها را به وزارت راه‌وشهرسازی واگذار کردند که به نظر کارشناسان این حوزه، این کار یک کار غیرکارشناسی می‌باشد و ممکن است عواقبی داشته باشد در همین رابطه جلیل قلمقاش، دانشیار پژوهشکده علوم زمین واکنش نشان داد و گفت: واگذاری مطالعه گسل‌‌ها در کلانشهر‌‌ها به وزارت راه‌وشهرسازی نادرست است و متولی اصلی مطالعه گسل، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور محسوب می‌شود.

جلیل قلمقاش توضیح داد: دوم اردیبهشت امسال نمایندگان مجلس به هنگام بازنگری لایحه مدیریت بحران «وزارت راه‌وشهرسازی را موظف ساختند تا با رعایت ضوابط شورایعالی معماری و شهرسازی، نقشه حریم گسل‌‌ها با اولویت کلانشهر‌‌ها به همراه دستورالعمل‌های فنی، نحوه ساختمان‌سازی در حریم گسل‌‌ها را تهیه کند».

وی افزود: مجلس در حقیقت مسؤولیت مطالعه گسل‌های کشور را به وزارت راه‌وشهرسازی سپرده و در زمانی که سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و تمام ارگان‌های پژوهشی و اجرایی کشور درگیر مطالعه و کنترل سیلاب در مناطق جنوبی و شمالی کشور و ساماندهی هموطنان درگیر در سیل بودند، آن را مصوب ساخت.

قلمقاش گفت: احتمال می‌رود این مصوبه بدون مشورت با وزیر صنعت و سرپرست سازمان زمین‌شناسی در جریان رسیدگی به لایحه مدیریت بحران انجام شده باشد.

وی افزود: نگاهی دقیق به مأموریت‌های وزارت راه‌وشهرسازی نشان می‌دهد، مطالعه گسل‌‌ها در وظایف این وزارتخانه تعریف نشده و طبق قوانین موجود وزارت راه‌وشهر‌سازی مسؤولیت تأمین راه‌های کشور، اداره امور ترابری کشور، تعیین مراکز جمعیتی، تأمین رفاه اجتماعی و راهبری تحقیقات ساختمانی به منظور ایمن‌سازی ساختمان‌ها در قبال حوادث طبیعی را برعهده دارد.

همچنین استفاده بهتر از منابع و مصالح محلی و افزایش کیفیت مصنوعات ساختمان و هماهنگی و تمرکز در تهیه و اجرای طرح‌ها و ساختمان‌های دولتی و عمومی در سطح کشور به عنوان دیگر وظایف این وزارتخانه است.

قلمقاش گفت: سؤال اصلی اینکه چگونه وظیفه خطیر و کاملاً علمی-پژوهشی گسل‌‌ها به وزارت راه‌وشهرسازی محول شده و این وزارت دارای مرکز تحقیقات راه‌وشهرسازی است که مسؤولیت آن تحقق و گسترش وظایف پژوهشی و آموزشی وزارت راه‌وشهرسازی در حوزه‌های حمل‌ونقل، راه، ساختمان و مسکن و معماری و شهرسازی است.

وی خاطرنشان ساخت: بررسی وظایف مرکز تحقیقات راه‌وشهر‌سازی وزارتخانه مربوطه نشان می‌دهد، در وظایف این مرکز کمترین اثری از مطالعه گسل دیده نمی‌شود.

قلمقاش یادآور شد: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور از سال ۱۳۳۸ به شکل رسمی مسؤول مطالعات زمین‌شناسی کشور بوده و در ۶۰ سال گذشته این سازمان، زمین‌شناسی کشور را مطالعه و نتایج آنها را در قالب نقشه و گزارش‌های زمین‌شناسی در مقیاس یک۲۵۰هزارم و یک۱۰۰هزارم به گونه‌ای منظم برای سرتاسر کشور منتشر ساخته است.

وی گفت: سازمان زمین‌شناسی در دهه گذشته نقشه لرزه‌زمین ساخت کشور، خاورمیانه و کشورهای منطقه اکو را تهیه و منتشر ساخته و علاوه براین نقشه لرزه‌زمین ساخت جهان با همکاری سازمان زمین‌شناسی ایران تهیه و منتشر شده است.

وی اضافه کرد: سازمان زمین‌شناسی در چند سال گذشته با استفاده از اعتبارات خود طرح تدقیق گسل های فعال در محدوده کلانشهر‌‌ها را آغاز و در شهرهای تهران، تبریز، مشهد، کرمان، کرج و شیراز تهیه کرده است.

قلقماش تأکید کرد: مسؤولیت مطالعه و موقعیتیابی گسل‌های فعال در تمام کشور‌‌ها با سازمان زمین‌شناسی است که از جمله می‌توان استرالیا، کانادا، آمریکا و ترکیه را نام برد.

وی پیشنهاد داد: شورای نگهبان، مصوبه مجلس شورای‌اسلامی در ارتباط به موضوع مزبور را با نظر کارشناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور اصلاح نماید که در واقع مسؤولیت مطالعه و تهیه نقشه‌های گسل‌های کشور با اولویت کلانشهر‌‌ها به عهده سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور قرار گیرد.