سامانه نامک؛ از مقابله با سفارش بدون پشتوانه تا کاهش ریسک سرمایه‌گذاران گروه بانک، بیمه، بورس- صنعت کارگزاری یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه ایران به‌شمار می‌رود که به اندازه تاریخ بورس ایران قدمت دارد. در حال‌حاضر بیش از ۱۰۰ کارگزاری در بورس فعالیت می‌کنند تا چرخ صنعت کارگزاری را به حرکت در بیاورند. این […]
سامانه نامک؛ از مقابله با سفارش بدون پشتوانه تا کاهش ریسک سرمایه‌گذاران
گروه بانک، بیمه، بورس- صنعت کارگزاری یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه ایران به‌شمار می‌رود که به اندازه تاریخ بورس ایران قدمت دارد. در حال‌حاضر بیش از ۱۰۰ کارگزاری در بورس فعالیت می‌کنند تا چرخ صنعت کارگزاری را به حرکت در بیاورند. این صنعت هم‌‌اکنون حدود ۵۰ سال قدمت دارد و با وجود این سابقه طولانی و تنوع خدمات به طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران، کماکان با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. این مشکلات در شرایطی پدید آمده که اکثر آنها به واسطه عوامل خارجی به صنعت تحمیل شده و هزینه‌های آن، صرفاً توسط صنعت کارگزاری پرداخت و افزایش آن منجر به افزایش ریسک صنعت می‌شود؛ درصورتی که فضای کسب‌وکار در صنعت کارگزاری ارتقا یابد، کارگزاران که ضلع اصلی مثلث بازار سرمایه هستند، در توسعه و افزایش کارآیی بازار سهم بیشتری خواهند داشت.
ریسک؛ علت اصلی کم‌توجهی مردم به بورس
اما مهم‌ترین مشکل این صنعت رسیدن به کاهش ریسک‌پذیری است. بی‌تردید اصلی‌‌ترین عامل کاهش اقبال مردم به بازارسرمایه ریسک این بازار است؛ مردم نیز با همین دلیل ترجیح می‌دهند تا پول و سرمایه خود را در بازارهای دیگری سپرده‌گذاری کنند. در کارگزاری، طبقه‌بندی‌‌های مختلفی از ریسک مطرح است که به دو بخش درون‌زا و برون‌زا تقسیم می‌شود. ریسک‌های درون‌زا که ناشی از عملیات کارگزاری بوده و می‌توان آن را مدیریت کرد یا کاهش دهد، شامل ریسک اعتباری، ریسک مالی و ریسک عملیاتی است. ریسک‌های برون‌زا نیز که ناشی از عملیات کارگزاری نبوده، بلکه به دلیل محدودیت‌ها و شرایط حاکم بر صنعت کارگزاری ایجاد می‌شود، شامل ریسک قوانین و ریسک بازار است.
انواع ریسک
ریسک اعتباری مشتریان
شاخص‌های برآورد ریسک اعتباری مشتریان کارگزاری شامل (اعتبارسنجی، عملکرد مشتری و نسبت ارزش دارایی به بدهی مشتریان).
اعتبارسنجی
اگر کارگزاری دارای سازوکاری برای اعتبارسنجی و اخذ تضامین کافی باشد، ریسک اعتباری کارگزاری کاهش پیدا می‌کند.
ریسک مالی
برای محاسبه ریسک مالی در کارگزاریها از شاخص نسبتهای مالی استفاده می‌شود. این شاخص‌ها همان نسبتهای کفایت سرمایه است. نسبتهای کفایت سرمایه شامل نسبت جاری و نسبت بدهی است که در آن هر قلم از دارایی با توجه به ریسک آن قلم با یک ضریب تعدیل در محاسبه نسبت در نظر گرفته می‌شود.
ریسک عملیاتی
ریسک عملیاتی ناشی از خطاهای انسانی، تکنیکی و ضعف کنترلهای داخلی است. در کارگزاری می‌توان ریسک عملیاتی را در چهار حوزه بررسی کرد: ۱٫ریسک فرآیندی، ۲٫ریسک سیستمی و ۳٫ریسک معاملاتی و ۴٫ریسک انسانی.
ریسک فرآیندی
این ریسک ناشی از وجود فرآیندهای نامناسب در کارگزاری‌هاست. برای اندازهگیری میزان ریسک، می‌توان فرآیندهای استاندارد در کارگزاری را طراحی و نسبت عدم مطابقت با آن را به عنوان ریسک فرآیندی در نظر گرفت.
ریسک سیستمی
ریسک سیستمی در کارگزاریها به سیستم‌هایی که کارگزاران در فعالیت‌های خود از آن استفاده می‌کنند، برمی‌گردد. برای اندازهگیری این ریسک می‌توان از شاخص‌های مانند انطباق سطوح دسترسی با چارت سازمانی، درصد خرابی سیستم و قطع ارتباطات در یک بازه‌زمانی، ویژگی‌های آن سیستم و نحوه پشتیبان‌گیری اطلاعات و… را مورد استفاده قرارداد.
ریسک معاملاتی
ریسک معاملاتی به حساب‌های مشتریان در کارگزاری مرتبط است. این ریسک در واقع مربوط به معاملات مشتریان در رابطه با سهم‌های خاص(سفته‌بازی) و سبد دارایی مجموعه‌ای از مشتریان (خطای ترکیب) را در برمی‌گیرد. این نوع ریسک با رصد حساب‌های مشتریان مشخص می‌شود. به عنوان نمونه تک‌‌سهم شدن یک یا مجموعه‌ای از مشتریان عمده در یک دوره می‌تواند ریسک کارگزاری را افزایش دهد.
ریسک انسانی
ریسک مربوط به خطا‌ها و اشتباهات انسانی، کلاهبرداری‌ها و فعالیت‌های غیرمجاز مربوط به پرسنل کارگزاری است. سه عامل برای اندازهگیری آن در نظر گرفته می‌شود: ۱٫نیروی انسانی (سوابق، وثایق و بقا)، ۲٫کنترلهای داخلی (دسترسی، نظارت و تفکیک وظایف) و ۳٫درصد اشتباهات در بازه‌زمانی مشخص.
ریسک قوانین
نبود ساختارهای مناسب قانون‌گذاری و نظارت، فقدان چارچوب برای خود قانون‌گذاران، تفاسیر گوناگون از قوانین و تعدد نهادهای ناظر و… می‌تواند باعث تغییر قوانین و ایجاد ریسک قوانین برای کارگزاری شود که ممکن است هزینه‌هایی را بر آنها تحمیل کند (مانند عوارض کسب و پیشه) یا محدودیت‌هایی (مانند محدودیت‌های معاملاتی، لغو مجوز) ایجاد کند. برای اندازهگیری ریسک قوانین ناگزیریم عامل مالی (زیان و هزینه) را به‌عنوان شاخص ریسک تعیین و ریسک را اندازهگیری کنیم.
ریسک بازار
نوسانات مربوط به بازار را ریسک بازار گویند. ریسک بازار برای کارگزاریها از دو جنبه قابل محاسبه است:
۱٫ اندازه بازار (کارمزد معاملات کل بازار) و ۲٫سهم از بازار (سهم از کارمزد معاملات کل بازار).
ریسک اندازه بازار
به حجم کلی معاملات بازار برمی‌گردد و بر مبنای نوسانات بازار نسبت به زمان مبنا سنجیده می‌شود.
ریسک سهم از بازار
بر مبنای تفاوت نوسان کارمزد کارگزاری نسبت به نوسان کارمزد کل بازار سنجش می‌شود. یعنی نوسان کارمزد کارگزاری نسبت به زمان مبنا فارغ از نوسان بازار را ریسک سهم از بازار گویند.
ورود سامانه مدیریت ریسک
براساس آن چه گفته شد، مسؤولان بازارسرمایه به تکاپو افتادند تا بتوانند ریسک این بازار را کاهش دهند و بر همین اساس بود که سامانه‌ای به نام نامک شکل گرفت. این سامانه مدیریت با اتصال به نرم‌افزار معاملات، راهکاری برای جلوگیری از ارسال سفارش‌های بدون پشتوانه است. در این راستا، هزینه خرید هر سفارشی که وارد سیستم معاملات می‌شود، باید یا از محل اعتبار و یا از محل واریز وجه نقد مشتری تأمین شود. کار این سامانه جلوگیری از سفارشات بدون پشتوانه بوده و به نظر من برای کاهش ریسک کارگزاریها سودمند و مؤثر است. اجرایی شدن این سامانه به صورت گام‌به‌گام در حال انجام است و امروز نیز با گامی دیگر از اجرای قانون مواجه بودیم؛ هرچند که اجرای کامل آن مدتی به طول انجامیده است.
مشکلات سامانه نامک
درخصوص نرم‌افزار این سامانه مشکلاتی نیز وجود دارد. هر چند که این موضوع در بیشتر نرم‌افزارهای بازار سرمایه وجود دارد. این مشکلات قاعدتاً معاملات را دچار مشکل می‌کند. به این شکل که ممکن است با وجود واریز شدن پول برای انجام معاملات، در زمان به روزرسانی سامانه مدیریت ریسک، مانده حساب آن به دلایلی برای روز بعد، به روزرسانی نشود. در این حالت به رغم وجود پول و شارژ حساب کارگزاری، امکان خرید و انجام معامله وجود نخواهد داشت، درحالی که کارگزاریها باید جوابگو باشند.
هدف از ایجاد سامانه
محمد عطایی، مدیر نظارت بر کارگزاران سازمان بورس و اوراق بهادار درباره هدف از شکل‌گیری این سامانه چنین می‌گوید: هدف از ایجاد سامانه مدیریت ریسک کنترل منابع مالی مشتریان شامل مانده‌حساب و اعتبار اختصاص یافته توسط کارگزار قبل از ارسال سفارش خرید مشتریان به هسته معاملات است. همچنین ارسال سفارشات به هسته معاملات از طریق سامانه نامک و سامانه برخط گروهی شرکت‌های کارگزاری و سامانه برخط مشتریان انجام می‌شود. در حال‌حاضر، سامانه مدیریت ریسک نامک صرفاً منابع مالی سفارشاتی مشتریانی که از طریق سامانه نامک به هسته معاملات توسط معامله‌گران شرکت‌های کارگزاری ارسال می‌شود را طی ساعت۸:۳۰ الی ۱۱:۳۰ کنترل می‌کند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.