تأمین آلومینا؛ چالش آینده صنعت آلومینیم

تأمین آلومینا؛ چالش آینده صنعت آلومینیم محمد قره‌داغلی- آلومینیم از صنایع استراتژیک و پیشرو در دنیا محسوب می‌شود و یکی از نمادهای پیشرفت و صنعتی شدن کشورهاست. در ایران، به جز عرضه و تقاضا که در تعیین قیمت فلزات اساسی مهم‌ترین عامل به شمار می‌آید، عواملی مانند قیمت نفت و نرخ برابری ارز‌ها نیز در […]

تأمین آلومینا؛ چالش آینده صنعت آلومینیم

محمد قره‌داغلی- آلومینیم از صنایع استراتژیک و پیشرو در دنیا محسوب می‌شود و یکی از نمادهای پیشرفت و صنعتی شدن کشورهاست. در ایران، به جز عرضه و تقاضا که در تعیین قیمت فلزات اساسی مهم‌ترین عامل به شمار می‌آید، عواملی مانند قیمت نفت و نرخ برابری ارز‌ها نیز در تعیین این قیمت اثرگذار است و معمولاً قیمت این فلزات رابطه مستقیم با قیمت نفت و رابطه معکوس به قیمت ارز‌ها دارد.

این در حالی است که براساس پیش‌بینی شده سند چشم‌انداز ١٤٠٤، تولید شمش آلومینیم در ایران به ۱٫۵ میلیون تن برسد، ولی تولید این فلز در ایران در حال‌حاضر حدود ٤٠٠هزار تن در سال است که در مقایسه با تولید جهانی سالانه ۶۰ میلیون تن رقم قابل‌توجهی نیست.

با توجه به این موضوع که صنایع پایین‌دست آلومینیم می‌تواند ارزش‌افزوده بسیاری را به همراه بیاورد ولی متأسفانه به دلیل وجود فناوری قدیمی که عمداً نیاز به نوسازی و روزآمدی دارند مانعی برای پیشرفت و رقابت جهانی شده است.

به‌طور کلی چالش‌های این صنعت را می‌توان: کمبود تقاضا، مشکلات واردات و صادرات، نیازهای ارزی، فناوری قدیمی، نیروی انسانی، تأمین انرژی الکتریکی، تأمین مواد اولیه در صنایع پایین‌دستی است. از مهم‌ترین چالش‌های صنایع پایین‌دستی آلومینیم که بیش از ۱۱ هزار واحد صنعتی را در کل کشور شامل می‌شوند، تأمین ماده اولیه لازم برای تولید محصولات آلومینیمی است که سیاست‌گذاری برای کنترل عرضه و تنظیم‌گری دولت در این زمینه به اصلاح و استفاده از روش‌هایی نیاز دارد تا ضمن تنظیم بازار، موجب ایجاد رانت و کمبود کالا در بازار نشود.

به همین دلیل تأمین آلومینیم مورد نیاز صنعت آلومینیم به چالش اصلی این صنعت تبدیل شده و به اعتقاد فعالان این حوزه اگر حل نگردد در آینده برای شرکت‌های آلومینیمی مشکل‌آفرین خواهد شد.

در این باره محمد کشانی، عضو هیأت مدیره آلومینیم ایران (ایرالکو) گفت: تنها تولیدکننده و تأمین‌کننده آلومینای کشور، شرکت آلومینای جاجرم می‌باشد که تولید سالانه آن ۲۰۰ هزار تن می‌باشد و با توجه به روی کار آمدن واحد تولید شمش آلومینیم آن به ظرفیت ۳۰ هزار تن، ۶۰ هزار تن از آلومینای جاجرم صرف تأمین نیاز واحد خود می‌شود و باقیمانده به سایر شرکت‌ها می‌رسد.

وی افزود: این در حالی است که واحدی نظیر ایرالکو با تولید ۱۹۰ هزار تن شمش آلومینیم نیازمند ۴۰۰ هزار تن پودر آلومینا می‌باشد و شرایط تحریم نیز تأمین از تأمین‌کنندگان خارجی را برای تمامی شرکت‌های آلومینیمی دشوار کرده است و شرکت‌های خارجی که تا کنون تأمین‌کننده آلومینای شرکت‌های ایرانی بودند نیز ممکن است با چالش مواجه شوند.

کشانی با بیان اینکه به اعتقاد بنده موضوع زنجیره در همه صنایع مسأله‌ای مهم است و باید آن را پیگیری و به دنبال آن بود گفت: البته با تدابیری که در ایرالکو اندیشیده شده خوشبینانه تاکنون مشکلی در تأمین آلومینا که منجر به کاهش یا توقف تولید شود، نداشتیم. اما قطعاً در سال‌های آینده صنعت آلومینیم که در حال رشد است و از اکنون با کمبود مواد اولیه روبه‌رو است، با چالش تأمین مواد اولیه مواجه خواهد شد.

وی در ادامه توضیح داد: یکی از اشکالاتی که می‌توان به صنعت آلومینیم گرفت این است که در قیاس با صنعتی همچون فولاد که قابل رصد می‌باشد و تمامی حلقه‌های آن از سنگ‌آهن، کنسانتره، گندله، آهن‌اسفنجی و شمش به لحاظ توازن همواره پایش و رصد می‌شود اما شاید آلومینیم متولی خوبی نداشته یا متولی آن به خوبی زنجیره را پایش نکرده لذا پیش‌بینی مواد اولیه برای آن دیده نشده است و قطعاً همین مسأله شرایط آلومینیم را در سال‌های آینده و در صورت تداوم مباحث تحریم، با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهد کرد.

عضو هیأت‌مدیره ایرالکو در پاسخ به این سؤال که اگر تاجر یا واردکننده‌ای تمایل خود را برای واردات و تأمین آلومینای کشور نشان دهد ایرالکو از آن استقبال خواهد کرد؟ گفت: حتماً ایرالکو از این موضوع استقبال می‌کند. روند خرید و ادبیات بازرگانی در شرکت‌های دولتی، برگزاری مناقصه است و هر متقاضی امکان حضور در این فرآیند را دارد. اما باید توجه داشت که در شرایط تحریم عمده مشکل ایران جابه‌جایی پول است و شاید این مسأله سبب شده در این مسیر توافقات به نتیجه نرسد، وگرنه صنعتی مانند آلومینیم که ماده اولیه آن آلومینا می‌باشد و دچار کمبود در این بخش است اگر از فرصت‌های واردات تجار استفاده نکند، سؤال‌برانگیز است.

کشانی درباره سرمایه‌گذاری در معادن بوکسیت خارج از ایران و قرارداد با گینه نیز اظهار داشت: توافق گینه بیش از ۲۰ سال است که مطرح شده اما در حد یک قرارداد کاغذی باقی مانده و هیچ گاه اجرایی نشد. در صنعتی مانند فولاد حس شد که در آینده با کمبود کنسانتره و سنگ‌آهن مواجه خواهیم شد و معادن داخلی جوابگوی نیاز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد نخواهد بود لذا مصرف‌کنندگان نیاز را سنجیده و به دنبال سرمایه‌گذاری در خارج از مرز‌ها و در استرالیا برآمدند که در سال‌های آتی به نتیجه می‌رسد اما آن حس هنوز در صنعت آلومینیم سنجیده نشده است.

وی در خاتمه نیز گفت: در زنجیره فولاد با احتساب صنایع پایین‌دستی، ۲۵۰ شرکت حضور دارند که واحدهای ذوب بزرگ بیش از ۱۰ شرکت می‌باشند درحالی که در صنعت آلومینیم تنها چهار شرکت وجود دارد که عزم و تمرکز لازم برای تصمیم‌گیری درخصوص آینده هنوز در میان آنها وجود ندارد.

همچنین ابوالفضل رضایی، دبیر سندیکای صنایع آلومینیم ایران درخصوص تأثیر تحریم‌ها بر صنعت آلومینیم، گفت: در حال‌حاضر تنها یک‌سوم نیاز کشور به آلومینا از داخل تأمین می‌شود و بخش عمده آن باید از طریق واردات جبران شود و به همین خاطر در زمینه تأمین مواد اولیه به سایر کشور‌ها محتاج هستیم که وجود تحریم‌ها واردات این محصولات را دشوارتر کرده است.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیم ایران اظهار کرد: اگر تصمیم‌گیری‌های درست و به موقعی از سوی وزارت صمت برای تأمین آلومینا در کشور انجام می‌گرفت قطعاً به صنایع بالادستی کمک می‌شد و این صنعت را از وابستگی به سایر کشور‌ها خارج می‌کرد که متأسفانه این اقدام رخ نداد و به همین خاطر وضعیت شرکت‌های مادر در زمینه آلومینیم هر روز بدتر از گذشته می‌شود.