اسناد و اوراق قدیمی نفتی روی میز موزه‌های نفت

تاریخ نفت محفوظ می‌ماند اسناد و اوراق قدیمی نفتی روی میز موزه‌های نفت گروه انرژی- صنعت نفت که گلوگاه مهم اقتصادی کشور محسوب می‌شود در بطن خود تجهیزات و اسناد حائزاهمیتی را جای داده که به‌عنوان میراث صنعت نفت، مگوهای متعدد تاریخی را در تارک خود ثبت و ضبط کرده است. با گذر زمان بخشی […]

تاریخ نفت محفوظ می‌ماند

اسناد و اوراق قدیمی نفتی روی میز موزه‌های نفت

گروه انرژی- صنعت نفت که گلوگاه مهم اقتصادی کشور محسوب می‌شود در بطن خود تجهیزات و اسناد حائزاهمیتی را جای داده که به‌عنوان میراث صنعت نفت، مگوهای متعدد تاریخی را در تارک خود ثبت و ضبط کرده است. با گذر زمان بخشی از این میراث به فراموشی سپرده شدند و بخشی دیگر مورد سوءاستفاده دلالان قرار گرفتند. همین مسأله باعث شد خیزی از دل صنعت نفت برداشته شود و با تشکیل گروهی هدفمند از خاک خوردن اشیای مهم این صنعت که هریک گویای پیشرفت و تغییر و تحولات مربوطه به ادوار گذشته است، ممانعت شود. این اقدامات منجر به این شده است تا اماکن نفتی و متعلقاتش از خشکی گرفته تا دریا همگی با لیبل شدن یک برند از نابودی شان جلوگیری شود. پمپ بنزین دروازه دولت که از نخستین نسل‌های پمپ بنزین کشور تلقی می‌شود در این سیاهه قرار گرفت تا با کمک دست‌اندرکاران موزه‌های صنعت نفت به نوعی احیاء شود و از مصادره شدن احتمالی و یا مخروبه شدن که حکم محتوم برای اماکن تاریخی است پیشگیری به عمل آید. براین اساس طی نشستی با این مضمون، با حضور ‌حشمت‌ا… منعم، مشاور مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت، و جمعی دیگر از مدعوین تاریخچه صنعت نفت و اقدامات صورت گرفته در این باب تورق شد.

 به گزارش مناقصه‌مزایده، مشاور مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت در مراسم شب دروازه دولت که در موزه پمپ بنزین دروازه دولت تهران برگزار شد با بیان اینکه مقدمات راه‌اندازی موزه‌های صنعت نفت ایران با حکم وزیرنفت در تاریخ ۲۲ دی‌ماه سال۱۳۹۲ فراهم آمد، گفت: زنگنه با انتصاب اکبر نعمت‌الهی، به عنوان مسؤول مطالعه و ایجاد موزه‌های صنعت نفت، به وی مأموریت داد تا با تشکیل کارگروهی مرکب از صاحب‌نظران و کارشناسان برجسته و بهره‌برداری از نتایج مطالعات موارد مشابه در جهان، برای پیشبرد ایجاد موزه‌های صنعت نفت کشور در سه شهر تهران، ‌آبادان و مسجد سلیمان اقدام کند.

وی افزود: در ابتدا تصویر روشنی از ایجاد موزه‌های صنعتی در کشور وجود نداشت و در صنعت نفت هم تجربه‌ای برای راه‌اندازی موزه‌های مربوط به این صنعت موجود نبود.

منعم خاطر نشان کرد: ۱۱۰ سال از اکتشاف نفت در مسجدسلیمان می‌گذشت و برای ما سؤال بود که صنعت نفتی که مخارج همه کشور را تأمین می‌کند چرا تاکنون موزه‌ای مربوط به آن در اختیار ندارد؟

منعم خاطر نشان کرد: هر موزه‌ای با اشیاء شروع می‌شود، در صنعت نفت هم حجم بسیار زیادی از آثار انبارهای مازاد به دست آمد که ارزش موزه‌ای داشتند.

مشاور مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت با بیان اینکه سه‌هزار قلم شیء در این مدت در موزه‌های صنعت نفت گردآوری شده است خاطر نشان کرد: بخش قابل‌توجهی از این اشیاء از انبارهای مازاد صنعت نفت تهیه شده است.

سرنوشت اسناد زمین‌شناسی ۲۵ سال قبل از کشف نفت

وی در ادامه با اشاره به بخش اسناد مرکز اسناد صنعت نفت گفت: در دوره‌های مختلف قبل از انقلاب اسناد و مدارک از ایران خارج شده بود که در این میان متوجه شدیم که اسناد بسیار مؤثر۳۰ ساله اول تاریخ صنعت نفت توسط شرکت بی‌پی از ایران خارج شده بود. به گونه‌ای که به گفته برخی کارشناسان که به لندن مراجعه کرده بودند حجم اسناد کنسرسیوم نفت انگلیس و ایران قابل مشاهده بود.

به گفته منعم، ‌سال ۵۶ هم حجم قابل‌توجهی از اسناد صنعت نفت توسط شرکت‌های کنسرسیومی از ایران خارج شده بود.

وی تصریح کرد: همزمان با شکل‌گیری مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت فعالیت‌های هدف دار آغاز شد به گونه‌ای که باور نمی‌کردیم به اسنادی دست پیدا کنیم که مربوط به سال‌های آغازین اکتشاف نفت بوده است.

وی با بیان اینکه به اسناد زمین‌شناسی ۲۵ سال قبل از کشف نفت در مناطق ایران دست پیدا کرده‌ایم، یادآورشد: در این زمینه اسنادی از مکاتبات و نقشه‌های رینولدز، زمین‌شناس انگلیسی در مسجدسلیمان را شناسایی کرده‌ایم که بسیار حائزاهمیت است.

وی تصریح کرد: در حال‌حاضر به بیش از ۲۲ میلیون سند و اوراق در مرکز اسناد صنعت نفت دست پیدا کرده‌ایم. سند و اوراقی که مربوط به روزهای اولیه اکتشاف نفت است.

منعم با بیان اینکه، در این مدت ده‌ها مرکز و اماکن نفتی ثبت میراث‌فرهنگی شده است خاطرنشان کرد: بیش از ۳۰ پروژه موزه‌ای در سراسر ایران در بناهای تاریخی صنعت نفت پیش‌بینی شده است، ضمن آنکه تا کنون چهار موزه صنعت نفت در کشور راه‌اندازی شده است.

مشاور مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت یادآور شد: راه‌اندازی موزه‌های صنعت نفت کار بزرگی بود اما کار بزرگ‌تری که صورت گرفت تغییر نگاه به آثار صنعتی، ‌صنعت نفت بود که تا سال‌های گذشته این مجموعه‌ها جزء مجموعه‌های مازاد بودند.

وی در ادامه به راه‌اندازی موزه نفت‌سوز‌ها در کرمان اشاره کرد و افزود: در این موزه صدها اثر نفت سوز، ‌که نسل جوان هرگز آنها را دیگر نمی‌تواند ببیند گردآوری شده است.

وی همچنین به موزه صنعت نفت در غرب کشور اشاره کرد و افزود: این موزه که یکی از موزه‌های دیدنی کشور است در کارخانه حلب‌سازی و حلب پُرکنی کرمانشاه راه‌اندازی می‌شود و برای مخاطبان بسیار می‌تواند جذاب باشد.

منعم در ادامه به تاریخچه موزه پمپ بنزین دروازه دولت اشاره کرد و افزود: پمپ بنزین دروازه دولت یا جایگاه شماره شش سومین جایگاه عرضه سوخت در تهران و یکی از معدود جایگاه‌های به‌جا مانده از نسل اول پمپ‌بنزین‌های کشور است که ساخت آن به دهه ۱۳۱۰ خورشیدی بازمی‌گردد. این جایگاه در خیابان سعدی، یکی از قدیمی‌‌ترین جایگاه‌های عرضه سوخت در تهران و از معدود جایگاه‌های عرضه سوخت است، که بنای اصلی آن همچنان پابرجا مانده بود و به همین دلیل برای تبدیل شدن به موزه نفت در نظر گرفته شد.

مشاور مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت تصریح کرد: عملیات مرمت پمپ بنزین دروازه دولت در زمستان ۱۳۹۴ در دو فاز و ۷۹ پروژه آغاز شد. همزمان با شروع فاز اول از فروردین‌ماه سال ۱۳۹۵، تحقیقات در مورد سوابق و پیشینه تاریخی این جایگاه و گردآوری مستنداتی از جمله تصاویر، خاطره‌ها و نوشته‌های مرتبط با گذشته این جایگاه آغاز شد. این جایگاه در مردادماه سال ۹۶ به شماره ۳۱۷۱۱ در فهرست آثار ملی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به ثبت رسیده است.

وی افزود: معرفی تاریخ جایگاه‌های توزیع سوخت در کشور، نمایش اشیاء و اسناد مرتبط با چرخه تحول پخش فرآورده‌های نفتی از ابتدا تا کنون، شیوه بارگیری، حمل و تخلیه سوخت در جایگاه‌های عرضه و… از اهداف تعریف‌شده برای این موزه به شمار می‌رود.