جوجه بورس آخر پاییز شمرده می‌شود؟!

جوجه بورس آخر پاییز شمرده می‌شود؟!

گروه بانک، بیمه بورس- بازارسرمایه ایران در سال‌جاری یکی از بهترین بازارها برای سرمایه‌گذاری بوده است و بنابر آمارها تاکنون بیش از ۶۵ درصد سود را عاید سهامداران خود کرده است. همین امر باعث حضور میلیونی مردم در این بازار شده و این در شرایطی است که تا یک هفته دیگر خیل سهامداران عدالت نیز به این بازار بزرگ اضافه می‌شود. سهامدارانی که به گفته مسؤولان بورسی کشور راغب به حضور مستقیم در این بازار هستند و تاکنون بیش از پنج‌میلیون نفر نیز درخواست حضور مستقیم داده‌اند. از سوی دیگر در یک سال اخیر، بازار سرمایه ایران رشد بیش از ۵۰۰ درصدی را به ثبت رسانده است که رشدهای خیلی بزرگی به شمار می‌رود. برای اینکه بدانیم چرا این رشدها در اقتصاد ایران رخ داده و این فرآیند عجیب‌وغریب را تحلیل کنیم، اماواگرهای بسیاری در کار است؛

بستن شدن سایر مسیرهای بازار دارایی

به عبارت دیگر، پای تحلیل در این میان شکسته است و امکان اینکه بتوان این فرآیند را تحلیل کرد، خیلی مقدور نیست. اما در شرایط کلی آن چیزی که می‌شود گفت، این است که اقدام بانک‌مرکزی در بستن سایر مسیرهای بازار دارایی که می‌توانست حملات سفته‌بازانه را پاسخ دهد، عملاً باعث شد که نقدینگی به سمت بورس هجوم آورد؛ چراکه بورس تنها کانالی بود که امکان دسترسی آزاد و معامله بدون حجم مالیات سنگین و به دور از مشکلات دیگری که سایر بازارها با آن روبه‌رو هستند را، داشت و بدون هزینه مبادلاتی سنگین، امکان خرید و فروش و برآورده ساختن سود مورد نظر از بازار بورس فراهم بود.

رشد ۳۰ درصدی پایه پولی

از طرف دیگر، رشدهای شدید پایه پولی و نقدینگی را در یکسال گذشته شاهد بودیم، به نحوی که پایه پولی ۳۰ درصد رشد کرده؛ هر چند نقدینگی نیز رشد ۳۰ درصدی داشته است که بر این اساس، رشد پایه پولی نشانگر آن است که اگر سرعت گردش پول کمی‌افزایش یابد، امکان تورم‌های بسیار بالا را در سال ۹۹ ممکن می‌سازد.

حمایت همه‌جانبه دولت

در این بین می‌توان به خوبی ردپای حمایت دولت از این بازار را دید؛ بازاری که طی هشت ماه توانسته بیش از نیم قرن از حضورش رشد کند! رئیس کل بانک‌مرکزی مستقیماً به حمایت از بازار سرمایه می‌پردازد و در کنار وزیر امور اقتصادی و دارایی، مصوباتی را باطل می‌کند که ممکن بود جلوی حرکت پرشتاب بازار سرمایه را بگیرد و در نهایت، پس از آن رئیس‌جمهور در جلسه هیأت دولت بارها و بارها بر ضرورت حمایت همه‌جانبه از بازار سرمایه تأکید می‌کند. این همان موضوعی است که حاکمیت را یک‌صدا به حمایت همه‌جانبه از بورس فراخواند و نتیجه آن نیز در رشد بی‌سابقه شاخص نمایان شد.

قماربازها در بورس!

یکی از پربازتاب‌ترین مخالف‌خوانی‌های روزهای اخیر مربوط به علی‌اکبر عرب‌مازار؛ اقتصاددان و عضو هیأت علمی‌دانشگاه شهید بهشتی است. وی گفته: چه اتفاقی در اقتصاد افتاده که شاخص‌ها این‌گونه در حال رشد هستند؟ آیا رونق اقتصادی ایجاد شده است؟ رشد شاخص در بورس بیشتر به دلیل سفته‌بازی است و نه رشد صنعت و اقتصاد کشور. اگر این حجم از گردش پول در بازار بورس نصیب شرکت ها و ارتقای صنعت می‌شد، جای خوشحالی بود، ولی متأسفانه بورس به محل رقابت قماربازان و سفته‌بازان تبدیل شده است. وی ترکیدن حباب بازار بورس را قریب‌الوقوع دانسته است.

حباب در سهام شرکت‌های کوچک

در این بین افرادی همچون علی سعدوندی نیز نگرشی میانه به روند فعلی دارند. این اقتصاددان و عضو سابق هیأت علمی‌دانشگاه استرالیایی ولونگونگ معتقد است: افزایش قیمت‌های رخ داده در بورس ناشی از افزایش دارایی‌ها بوده و سوددهی برخی شرکت‌ها نیز افزایش یافته است. اتفاق دیگر اینکه تا پیش از شیوع کرونا، از نظر رشد تولید صنعتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تقریباً به زمان پیش از خروج آمریکا از برجام رسیدیم؛ یعنی کاملاً اثر تحریم خنثی شده بود. بنابراین بخشی از افزایش قیمت سهام در بورس توجیه فنی داشت اما به نظر می‌رسد بورس دچار بیش جهش شده؛ یعنی رشد قیمت‌ها در بورس بسیار بالاتر از رشد سودآوری شرکت‌ها است. این موضوع باعث ایجاد حباب به ویژه در سهام شرکت‌های کوچک شده است.

پیش‌بینی رسیدن شاخص به ۱٫۵ تا ۲ میلیون!

در همین حال برخی کارشناسان بازارسرمایه معتقد هستند که شاخص کل بازار سرمایه در سال‌جاری همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد. در همین رابطه، حسین زمانی در مزاری کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه چنین می‌گوید: «ورود نقدینگی به بازار سرمایه بسیار بالاست. سهامداران حقوقی نیز در پی عرضه سهامی‌که در اختیار دارند، نیستند. علتش این است که تقاضای خرید در بازار را مشاهده می‌کنند و آنها نیز صبر می‌کنند در قیمت‌های بالاتری سهم‌های خود را عرضه کنند. سال ۱۳۹۹ را برای بورس مثبت ارزیابی و پیش‌بینی می‌کنم تا آبان ماه شاخص کل به محدوده یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی برسد. بازار کماکان روند صعودی خود را ادامه می‌دهد. شاید علم اقتصاد از نظر تئوریک بگوید که حباب وجود دارد، اما پرسش من از اقتصاددان‌هایی که این موضوع را مطرح می‌کنند این است که آیا می‌توان جلوی هجوم میلیاردها تومان نقدینگی را گرفت؟ آیا این دوستان در عمل وارد بازار سهام شده‌اند و معامله‌ای انجام داده‌اند؟ بازار سرمایه براساس عرضه و تقاضا فعالیت می‌کند و تنها بازاری که می‌تواند جذب این حجم از نقدینگی را داشته باشد، همین بازار است. چه بسا که تنها سپر تورمی‌نیز بازار سهام است.» سعید اسلامی‌بیدگلی؛ عضو شورای‌عالی بورس و صادق الحسینی؛ کارشناس ارشد بازار سرمایه نیز می‌گوید: «در مجموع حجم نقدینگی ایجاد شده در کنار بسته شدن مسیر سایر بازارها، سبب شد که بازار بورس جذابیت یابد تا مامنی برای تقاضای سفته بازانه و حفظ دارایی برای عامه مردم باشد. در برخی از هفته‌ها و روزها بیش از دوهزار میلیارد تومان پول جدید وارد بازار شد و در اسفندماه، ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان پول جدید وارد بازار شده است که براساس آن، افراد جدید تازه سهامدار شده نیز به بازار ورود کردند. البته روزهایی هم وجود داشت که بازار ۲۵۰ هزار واحدی شده بود، عده‌ای نگران بودند و عده‌ای نگران نبودند ولی در روزهایی که شاخص تا ۴۰۰ هزار واحد هم رشد کرد، همه تقریباً نگران شدند. حتی سیاست‌گذاری شد که دامنه نوسان کاهش و به دو درصد برسد که وزیر دخالت کرد و گفتند که ممکن است که جو منفی ایجاد شود و همان اعداد را هم بسیاری از فعالان بازار سرمایه، سخت تحمل کردند. اما هر چقدر که بازار رشد کرد، مرزهای ذهنی گذشته شکسته شد و الان تعداد افرادی هستند که می‌گویند بازار از این اعداد و ارقام کنونی هم بالاتر می‌رود، مدیران بازار را هم حتی داریم و نهادهای مالی را که مرزهای قبلی ذهنی برای آنها شکسته شده است و می‌گویند همان‌طور که تصور ما این نبود که بازار یک میلیون واحدی شود، این تصور هم‌اکنون برای ما قابل درک است که ممکن است شاخص از این هم که هست، خیلی بالاتر رود و شاخص جای رشد دارد و حتی ممکن است که بورس دومیلیونی هم بشود.