سیستم ایمنی بدن چگونه عمل می‌کند؟

سیستم ایمنی بدن چگونه عمل می‌کند؟ سیستم دفاعی بدن انسان نقشی بسیار مهم در بقای نوع بشر ایفا کرده و انسان با تکیه بر توانایی‌های این سیستم قادر به مبارزه با عوامل تهدیدکننده بیرونی است. در این گزارش به بررسی عملکرد پیچیده سیستم دفاعی بدن می‌پردازیم. به گزارش سیناپرس مکانیسم دفاعی این سیستم به این […]

سیستم ایمنی بدن چگونه عمل می‌کند؟

سیستم دفاعی بدن انسان نقشی بسیار مهم در بقای نوع بشر ایفا کرده و انسان با تکیه بر توانایی‌های این سیستم قادر به مبارزه با عوامل تهدیدکننده بیرونی است. در این گزارش به بررسی عملکرد پیچیده سیستم دفاعی بدن می‌پردازیم.

به گزارش سیناپرس مکانیسم دفاعی این سیستم به این صورت است که سیستم ایمنی بدن با دو روش به مبارزه با عوامل بیماری‌زا و بیگانه پرداخته و آنها را از بین می‌برد. یکی از این روش‌ها روش دفاعی اختصاصی و دیگری روش دفاع غیراختصاصی است. سیستم ایمنی بدن در روش دفاع غیراختصاصی، در مبارزه با اغلب میکروب‌ها به‌طور یکسان عمل می‌کند و نمی‌تواند در برابر میکروب‌های مختلف، روش‌های متفاوت به‌کار ببرد. نخستین خط دفاعی غیراختصاصی این سیستم پوست، آنزیم لیزوزیم و لایه‌های مخاطی هستند. دومین خط دفاعی غیراختصاصی را پاسخ التهابی، پاسخ دمایی، گلبول‌های سفید و پروتئین‌های مکمل تشکیل می‌دهند. در صورتی که میکروب یا عوامل بیگانه‌ای از سد روش دفاع غیراختصاصی سیستم ایمنی بدن عبور کند با روش دفاع اختصاصی این سیستم مواجه خواهد شد.

در مکانیسم روش دفاع اختصاصی سیستم ایمنی بدن، علاوه بر ماکروفاژ‌ها نوعی از گلبول‌های سفید به نام لنفوسیت‌ها نقش دارند که از سلول‌های بنیادی مغز استخوان به دست می‌اید. در واقع لنفوسیت‌ها به‌طور اختصاصی وارد عمل می‌شوند. آنها یک نوع خاصی از عوامل بیگانه را شناسایی کرده و از بین می‌برند. لنفوسیت‌ها براساس محل تکامل خود به دو دسته لنفوسیت‌های B و لنفوسیت‌های T تقسیم‌بندی می‌شوند که لنفوسیت‌های B در مغز استخوان و لنفوسیت‌های T در تیموس به تکامل می‌رسند. لنفوسیت‌های تکامل‌یافته که توانایی شناسایی مولکول‌ها و سلول‌های بیگانه را دارند، وارد جریان خون می‌شوند. این لنفوسیت‌ها بر سطح خود، گیرنده‌هایی را دارند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتی‌ژن است که بر روی سطح عوامل بیگانه وجود دارد. بنابراین هر لنفوسیت با داشتن نوع خاصی از گیرنده، آنتی‌ژن ویژه‌ای را شناسایی کرده و از بین می‌برد. لازم به ذکر است که برخی از لنفوسیت‌ها بین لنف و جریان خون در گردش هستند و برخی دیگر در گره‌های لنفی، طحال، لوزه‌ها و آپاندیس جمع می‌شوند.

در مکانیسم ایمنی سلولی، لنفوسیت‌های T به مبارزه با سلول‌های آلوده به ویروس، باکتری و سلول‌های سرطانی می‌پردازند. در واقع این سلول‌ها، سلول‌های مبارزی هستند که پس از اتصال به آنتی‌ژن خاص، تکثیر شده و انواعی از سلول‌های TT را به وجود می‌آورند که عبارتند از:

سلول‌های T کشنده (سیتوتوکسیک) توانایی شناسایی و حمله مستقیم به سلول‌های بیگانه و عوامل آلوده را دارند. آنها با ترشح پروتئینی به نام پرفورین، منافذی را در این سلول‌‌ها ایجاد می‌کنند که باعث مرگشان می‌شوند.

سلول‌های T کمک‌کننده که به دستگاه ایمنی یاری می‌رسانند و فراوان‌‌ترین نوع لنفوسیت‌های T هستند. این سلول‌ها ویروس HIV را مورد هدف قرار می‌دهند.

سلول‌های T تضعیف‌کننده که به کنترل سلول‌های T کشنده و سلول‌های T کمک‌کننده می‌پردازند و از شدت بیش از اندازه پاسخ ایمنی بدن جلوگیری می‌کنند.

سلول‌های T خاطره نیز سلول‌هایی هستند که در حالت آماده‌باش بوده و طریقه مبارزه با عوامل بیگانه را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کنند.

 

معمولاً نقش سیستم ایمنی بدن برای دفاع بدن از عوامل بیگانه است اما گاهی بر ضد بدن عمل می‌کند. به‌طورکلی توانایی لنفوسیت‌ها برای شناسایی عوامل بیگانه از خودی، زیاد مطلوب نیست. در پیوند عضو، دستگاه ایمنی عضو پیوندی را بیگانه تلقی کرده و به آن حمله می‌کند تا از بین ببرد. این مسأله باعث می‌شود تا بدن عضو را نپذیرد و به اصطلاح پس بزند. برای جلوگیری از این مسأله باید آنتی‌ژن‌های سطح عضو پیوندی بیش‌ترین شباهت را سلول‌های فرد گیرنده داشته باشند. علاوه بر آن پزشک داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن را برای بیمار تجویز می‌کند تا این حساسیت لنفوسیت‌ها کم شود.