مشکل اصلی حوزه زیست‌فناوری کشور چیست؟

بسیاری از صاحبنظران نقش حوزه زیست‌فناوری را به عنوان تأمین کننده نیازهای ضروری جامعه، در خودکفایی اقتصادی و اقتدار کشور‌‌ها بسیار تعیین کننده می‌دانند، حوزه‌ای که گفته می‌شود چندان در ایران جدی گرفته نشده است.

به گزارش ایرنا، سال ۱۳۹۰ بود که شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۷۰۵ خود نظر به اعلام زیست‌فناوری به عنوان یکی از اولویت‌های ملی فناوری در نقشه جامع علمی کشور در برنامه‌های توسعه ۵ ساله اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و براساس پیشنهاد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مصوبه‌ای را مبنی بر برنامه‌ریزی دولت به منظور کسب ۳ درصد سهم بازار جهانی در حوزه زیست‌فناوری تصویب و دولت را موظف کرد که منابع لازم را برای سرمایه‌گذاری در این حوزه تأمین کند.

زیست‌فناوری یا بیوتکنولوژی حوزه‌ای است که صاحبنظران نقش آن را در تأمین مایحتاج سه بخش غذا، سلامت و انرژی و بهره‌مندی از ویژگی اقتصاد درون زا و تحقق اقتصاد مقاومتی و در کل اقتدار کشور بسیار مهم، حیاتی و اثرگذار می‌دانند.

بر همین اساس و طبق ماده ۴ مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی نیز موظف است با همکاری معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، کل منابع تخصیصی کشور به حوزه زیست‌فناوری را شفاف‌سازی و اعلام کند.

حال چنان که حمیدرضا طهوری مدیر گروه تولید، تجاری‌سازی و بازار ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در شهریور ماه امسال اعلام کرد، هم اکنون ارزش محصولات زیست‌فناوری تولیدی ایران حدود نیم میلیارد دلار یا دوهزارمیلیاردتومان برآورد شده است که براساس هدف تعیین شده در نقشه جامع علمی کشور برای سال ۱۴۰۴ باید به حدود ۳۰ میلیارد دلار برسد. سهمی که برای تحقق آن در طول چهارسال اخیر در کشور، بیش از ۳۷۰ شرکت دانش بنیان راه‌اندازی شده و انجمن‌های علمی، صنفی و اتحادیه‌های تخصصی، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و فناوری دولتی و غیردولتی مرتبط در حوزه‌های زیست‌فناوری کشاورزی، پزشکی، صنعتی، دریا و محیط‌زیست فعال شده‌اند.

افزون بر این، تحقق این سهم طبق اظهارات مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی نیازمند اقداماتی فراتر از تصویب مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و به‌طور حتم دستیابی به آن با توجه به رشد کشورهای پیشرفته در این حوزه مقداری سخت و دشوار به نظر می‌رسد.

**سهم حوزه زیست‌فناوری در اقتصاد کلان کشور تعریف نشده

قانعی که اخیراً چهارمین نمایشگاه زیست‌فناوری را با حضور بیش از ۲۶۰ شرکت دانش بنیان و هیأت‌های خارجی برگزار کرد، اقدام شورای انقلاب فرهنگی در الزام کشور در کسب سهم ۳ درصد جهانی بازار حوزه زیست‌فناوری را نوعی فرهنگ‌سازی و ایجاد مطالبه می‌داند که در عین حال نیازمند پیوند با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای اختصاص بودجه لازم است.

وی ضمن تأکید بر برنامه‌ریزی به منظور مشخص شدن سهم بخش‌های مختلف از جمله حوزه زیست‌فناوری در اقتصاد کشور اظهار کرد: در حال حاضر به هیچ‌وجه در اقتصاد کلان کشور سهمی برای اقتصاد زیست‌فناوری تعریف نشده است که برنامه‌ریزی برای تحقق آن شکل گیرد.

دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ادامه داد: هنگامی که برنامه کشور برای ۵ یا ۱۰ سال بسته می‌شود، بایستی برنامه و سهم هر بخشی در اقتصاد کشور مشخص باشد، به‌عنوان مثال در کشورهای پیشرفته سهم اقتصاد زیستی را تعیین می‌کنند و برای آن برنامه‌ریزی و بودجه اختصاص می‌دهند.

**برنامه‌ریزی برای تحقق سهم ۵/۱ درصدی بازار جهانی زیست‌فناوری

اما قانعی در ادامه با بیان این که ستاد توسعه زیست‌فناوری درحال تهیه برنامه افزایش سهم ۱٫۵ درصدی این حوزه در اقتصاد کلان است، در عین حال بر لزوم ورود سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای تحقق آن تأکید کرد.

وی گفت: ما به صورت مشخص در حال تهیه این برنامه‌ها هستیم و امیدواریم که در بودجه سال‌های آتی و برنامه‌های سازمان مدیریت این برنامه‌ریزی نهادینه شده و سهم مشخص حوزه زیست‌فناوری به صورت ریز در بودجه، کاهش وابستگی به نفت و اشتغال‌زایی مشخص شود.

قانعی با تأکید براین که حوزه زیست‌فناوری ضمن برخورداری از یک حاشیه سود مناسب، در تأمین انرژی، سوخت زیستی، غذا و کشاورزی و سلامت و دارو می‌تواند نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای داشته باشد، گفت: سرمایه‌گذاری مناسب در حوزه زیست‌فناوری، وضعیت اشتغال و تولید ناخالص داخلی کشور را بهبود خواهد بخشید.

وی همچنین در خصوص نتایج حضور چندین هیأت خارجی در چهارمین نمایشگاه زیست‌فناوری، با بیان این که در این نمایشگاه برخی تفاهمنامه‌ها بین شرکت‌های زیست‌فناوری کشور و این کشور‌‌ها شکل گرفت که لیست آن موجود است، گفت: حداکثر تا ۳ ماه آینده نتایج قطعی که منجر به قرارداد شود اطلاع رسانی خواهد شد.