توسعه پایدار به خدمات زیست‌بوم‌های طبیعی وابسته است

توسعه پایدار به خدمات زیست‌بوم‌های طبیعی وابسته است رییس انستیتو علوم و فناوری‌های محیط‌زیست سازمان همکاری اقتصادی (اکو) گفت: مطالعات متعدد نشان می‌دهند زیست‌بوم‌های طبیعی خدماتی را ارایه می‌دهند که رفاه بشری و توسعه پایدار جوامع به آنها وابسته است. به گزارش ایرنا، اصغرمحمدی‌فاضل با اشاره به انتشار گزارش اخیر دبیرخانه سازوکار جهانی تنوع زیستی […]

توسعه پایدار به خدمات زیست‌بوم‌های طبیعی وابسته است

رییس انستیتو علوم و فناوری‌های محیط‌زیست سازمان همکاری اقتصادی (اکو) گفت: مطالعات متعدد نشان می‌دهند زیست‌بوم‌های طبیعی خدماتی را ارایه می‌دهند که رفاه بشری و توسعه پایدار جوامع به آنها وابسته است.

به گزارش ایرنا، اصغرمحمدی‌فاضل با اشاره به انتشار گزارش اخیر دبیرخانه سازوکار جهانی تنوع زیستی و خدمات زیست بومی (IPBES) که نتیجه مطالعات منسجم و هماهنگ ده‌ها دانشمند از سراسر جهان است، افزود: خدمات زیست‌بوم‌های طبیعی برای تأمین غذا، آب، انرژی، امنیت، بهداشت و فرهنگ اهمیت دارد و شواهد فراوانی نشان می‌دهند که رفاه بشر عمیقاً با کیفیت حفاظت از طبیعت ارتباط دارد.

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که برخی نظریه‌های توسعه ملی اصرار دارند که ایران باید از یک یا چند کشور آسیایی الگوبرداری کند، گفت: اگرچه قاره آسیا رشد سریع اقتصادی را در مقایسه با سایر نقاط جهان تجربه می‌کند اما همزمان یکی از بالا‌ترین نرخ‌های تخریب محیط‌زیست و به تبع آن هزینه‌های زیست‌محیطی را هم دارد و همین مطالعات اخیر نشان داد که قاره آسیا با نرخ متوسط رشد اقتصادی حدود ۸ درصدی، سریع‌ترین نرخ شهرنشینی در جهان و بالا‌ترین سطح تبدیل و تخریب زمین‌های کشاورزی را دارد و شاهد تغییرات اجتماعی و اقتصادی زیادی است که به قیمت از دست رفتن تنوع زیستی در منطقه حاصل شده است.

فاضل با ذکر این مثال که بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ میلادی حدود ۱۳ درصد از جنگل‌های جنوب شرق آسیا به دلیل برداشت چوب، کشاورزی در مقیاس بزرگ و گسترش مزارع میگو نابود شده‌اند، گفت: اکنون بسیاری از کشورهای آسیایی برای جبران خسارت‌های ناشی از تخریب طبیعت بودجه‌های کلانی را برای احیای مناطق تخصیص داده‌اند که سهم زیادی از درآمد ملی آنها را خواهد بلعید و فقط در یک کشور جنوب شرق آسیا اعتبارات مورد نیاز برای احیای حدود ۲۰ درصد از پوشش جنگلی در مناطق معتدله بالغ بر ۵ برابر درآمدهای ناشی از تخریب آنها برآورد شده است.

وی افزود: جمعیت بسیاری از گونه‌های جانوری به مناطق حفاظت شده محدود شده‌اند و علاوه بر خطر انقراض مهره‌داران بزرگ، خدمات فراوانی از جمله گرده‌افشانی و پراکندگی بذر نیز کاهش شدید داشته و گونه‌های بیگانه افزایش یافته است که تهاجم این گونه‌ها با افزایش حجم تجارت و حمل و نقل فرامرزی امنیت غذایی ملت‌ها را تهدید می‌کند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر افزایش زباله‌های صنعتی، الکترونیکی و دورریز موادغذایی با رشد شهرنشینی در سراسر جهان افزایش یافته و در حال حاضر۸۰ درصد رودخانه‌های جهان که بیش‌ترین مقدار زباله‌های پلاستیکی را حمل می‌کنند، در قاره آسیا قرار دارند و ۹۵درصد از وزن جهانی پلاستیک در اقیانوس‌ها را تشکیل می‌دهند.

رییس سابق دانشگاه محیط‌زیست با تأکید بر این‌که به دلیل توجه به زراعت ارقام با تولید بالا، دانش سنتی و روش‌های بومی و محلی مورد تهدید قرار دارند افزود: اهمیت موضوع زمانی برجسته می‌شود که بدانیم مزارع قاره آسیا ۳۰ درصد از زمین‌های کشاورزی جهان و ۸۷ درصد از مزارع کوچک جهان را تشکیل می‌دهند که اکثراً از محصولات بومی پشتیبانی می‌کنند، این درحالی است که به دلیل توسعه زراعت تک‌محصولی، کاشت گیاهان بومی که ذخایر ژنتیکی جهانی محسوب می‌شوند حدود ۷۰ درصد کاهش یافته است.

فاضل همچنین معیشت میلیارد‌ها نفر از ساکنان منطقه آسیا و اقیانوس آرام را وابسته به آب‌های داخلی و دریا می‌داند و با اشاره به این‌که حدود ۹۰ درصد تولید آبزی‌پروری جهان در آسیا صورت می‌گیرد، افزود: متأسفانه حدود ۴۰ درصد از این گونه‌ها به دلیل آلودگی‌های صنعتی، توسعه شهر‌ها و تهاجم گونه‌های بیگانه گیاهی و جانوری تهدید می‌شوند در حالی که تغییرات اقلیمی منجر به افزایش رویدادهای شدید و مخرب طبیعی و افزایش فراوانی آفات و بیماری و در نتیجه تأثیر منفی بر امنیت غذایی، سلامت و رفاه انسانی شده است، همزمان بالا آمدن سطح آب دریاها، سیلاب‌های شدید و ذوب شدن یخچال‌های طبیعی، تغییر رژیم بارندگی، تواتر رویدادهایی نظیر سیل و خشکسالی و شیوع آفات و بیماری‌ها، مثال‌هایی از تأثیرات تخریب تنوع زیستی بر مردم است که این وخامت در آینده بیش‌تر و شدیدتر می‌شود.

معاون پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به این‌که اغلب مطالعات آینده‌پژوهی پیش‌بینی می‌کنند توان کشور‌ها برای کنترل آثار مخرب نابودی طبیعی کفاف نمی‌کند و نگرانی‌های امنیتی ناشی از شوک‌های اجتماعی و اقتصادی در کشورهای در حال توسعه باعث شده تا همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی ضروری و بلکه اجتناب‌ناپذیر شود،

وی افزود: زیست‌بوم‌های طبیعی بستر و ضامن پایداری مرزهای سیاسی هستند و برخی سیاست‌ها و اقدامات نابخردانه در یک کشور می‌تواند منافع ملی و حتی امنیت کشورهای همسایه را تهدید کند.

وی افزود: باید این واقعیت را پذیرفت که استفاده ناپایدار از منابع طبیعی، تبدیل زیستگاه‌های طبیعی به شهر، جاده و مزرعه، تهاجم گونه‌های بیگانه و غیربومی، توسعه صنایع و تولیدات آلاینده و آثار ناشی از تغییرات اقلیمی می‌توانند تغییرات اجتماعی، اقتصادی و جمعیت شناختی به دنبال داشته باشند.

وی اظهارکرد: وارد آوردن استرس به زیست‌بوم‌های طبیعی موجب تهدید معیشت و امنیت‌غذایی شده و حتی سبک زندگی و تداوم معیشت عادی مردم را تهدید می‌کند و تجربه برخی کشور‌ها نشان داده که مداخله دولت مرکزی و نهادهای حکومتی نیز نمی‌تواند روندهای نامطلوب را در کوتاه‌مدت تغییر دهند.

فاضل با اشاره به نظر برخی مدیران مبنی بر ضرورت تداوم رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها برای دستیابی به اهداف توسعه ملی، افزود: نمی‌توان اهداف متعالی نظیر ریشه‌کنی فقر، تضمین امنیت‌غذایی، سلامت عمومی و امنیت سرزمینی را فدای اهداف توسعه اقتصادی کرد و به این امید نشست که دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و اتاق‌های فکر برای کاهش فشار دستورالعمل‌های علمی ارایه کنند.

اهمیت رشد اقتصادی براساس ظرفیت طبیعی سرزمینی

این استاد دانشگاه تنها راه نجات توسعه از سیاهچاله تخریب را مدل‌هایی می‌داند که رشد اقتصادی را براساس ظرفیت طبیعی سرزمینی بارگذاری کرده‌اند و با توسعه مناطق حفاظت شده، روند تخریب تنوع زیستی را متوقف کرده‌اند.