توجه نظام اجرایی کشور به علم آمایش سرزمینی ضروری است رییس انجمن آمایش سرزمین ایران آنچه را بی‌توجهی و قهر مسؤولان اجرایی با علم آمایش سرزمین عنوان می‌کند را علت اصلی بسیاری از معضلات کشور از جمله مصائب زیست‌محیطی می‌داند. به گزارش ایرنا، در اصل کم توجهی به مباحث مربوط به آمایش سرزمینی یا همان […]
توجه نظام اجرایی کشور به علم آمایش سرزمینی ضروری است
رییس انجمن آمایش سرزمین ایران آنچه را بی‌توجهی و قهر مسؤولان اجرایی با علم آمایش سرزمین عنوان می‌کند را علت اصلی بسیاری از معضلات کشور از جمله مصائب زیست‌محیطی می‌داند.
به گزارش ایرنا، در اصل کم توجهی به مباحث مربوط به آمایش سرزمینی یا همان ظرفیت مناطق در اجرای انواع و اقسام پروژه‌های ملی در بخش‌های مختلف را می‌توان یکی از دلایل اصلی بروز انواع و اقسام گرفتاری‌های زیست‌محیطی حال حاضر کشور از جمله آلودگی هوا، مشکل ریزگرد‌ها و کمبود آب دانست.
آمایش سرزمین در واقع به معنای بهره‌برداری بهینه از امکانات در راستای بهبود وضعیت مادی و معنوی و در قلمرو جغرافیایی خاص است. در این طرح مزیت‌های فضای طبیعی، اجتماعی و اقتصادی، ساماندهی و نظام بخشی می‌شود. این کار با هدف ایجاد رابطه منطقی بین توزیع جمعیت و انجام فعالیت‌ها در پهنه سرزمین با توجه به ویژگی‌های فضایی مناطق است.
برخلاف ملاحظات آمایش سرزمین، در منطقه‌ای که به دلایل جغرافیایی از قدرت لازم برای تأمین ذخیره آب برخوردار نبوده است، سد ساخته می‌شود و پس از یکی دو دهه تبعات زیست‌محیطی آن نمود پیدا می‌کند.
راه‌اندازی صنایع آب بری همچون فولاد و ذوب آهن در مناطقی از کشور همچون خوزستان یا اصفهان که به لحاظ جغرافیایی با میانگین کاهش بارندگی و کمبود آب مواجه هستند، از مصادیق دیگر است یا در بخش کشاورزی، هنوز هم در برخی از مناطق کم آب کشور گندم آبی یا برنج به‌صورت غرقابی و حتی هندوانه کشت می‌شود.
بسیاری از کارشناسان، کشت نیشکر در دشت‌های خوزستان را نیز که در دهه‌های گذشته پایه‌گذاری شد، به‌عنوان محصولی که نیاز وافر به آب دارد و حساس‌‌ترین گیاه به شوری محسوب می‌شود، از جمله بی‌توجهی‌ها به موضوع آمایش سرزمین می‌دانند.
جانمایی‌هایی که به گفته امیر محمودزاده، رییس انجمن آمایش سرزمین ایران، بیش‌تر امیال و مسایل سیاسی پشت آن قرار دارد تا مطالعات علمی و در نظرگرفتن پتانسیل‌های منطقه،
حالا ما مانده‌ایم و تبعات زیست‌محیطی هزاران طرحی که بدون مطالعه و جانمایی صحیح در مناطق مختلف کشور راه‌اندازی و مهم‌تر این‌که با اشتغال و قوت مردم گره زده شده‌اند.
محمودزاده در این زمینه اظهارکرد: بسیاری از این طرح‌ها و پروژه‌های آب بر صنعتی یا کشاورزی و پتروشیمی با فشار سیاسی یک نماینده مجلس به وزیر در یک دوره خاص راه‌اندازی شده است.
به اعتقاد وی، علت این‌که برای رفع مسایل کشور در حوزه زیست‌محیطی موفق نیستیم، آن است که نگاه ما به آمایش سرزمینی به جای نگاه آینده‌پژوهانه بلندمدت، نگاه برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت به منظور کسب منافع اقتصادی بوده است.
رییس انجمن آمایش سرزمین ایران خاطرنشان‌کرد: از سال ۱۳۲۷ به‌طور مرتب برنامه‌های ۵ساله در کشور ما طرح ریزی و اجرا شده اما هیچگاه نگاه آینده‌پژوهی بلندمدت ۵۰ یا ۱۰۰ ساله به مسایل و موضوعات اساسی کشور نداشته‌ایم.
وی معتقد است: هرگاه مدیران ما از نگاه آینده‌پژوهانه برخوردار شوند و مباحث آمایش سرزمین را به‌عنوان یک پیوست اصلی در مطالعات و پروژه‌ها در نظر گیرند، بسیاری از مشکلات فعلی از جمله کمبود آب، ریزگرد‌ها و آلودگی هوا رفع خواهد شد.
«طبق گزارش‌ها، ایران دارای سابقه ۵۰ ساله در زمینه برنامه‌ریزی است و تاکنون دو بار برنامه‌های آمایش سرزمینی را تجربه کرده است. تجربه نخست مربوط به مطالعه‌ای است مربوط به دهه ۵۰ که به صورت تفصیلی تهیه و تدوین شد و پس از انقلاب مسکوت ماند. تجربه دوم نیز مربوط به اوایل دهه ۶۰ است که طرح آن به عنوان نخستین طرح آمایش جمهوی اسلامی ایران مطرح شد اما به دلیل جنگ تحمیلی به تعویق افتاد.»
وی در خصوص این‌که آیا طرح آمایش سرزمینی در کشور تهیه شده است، می‌گوید: طرح آمایش سرزمینی به‌طور کامل در کشور متوقف شده است و اجرای آن به این مفهوم است که ما بتوانیم نمود خارجی آمایش سرزمینی را در طرح‌های اجرایی مشاهده کنیم، مطالعاتی که در کتابخانه‌ها خاک بخورد و نتوان از آن بهره برد به معنای این است که این طرح انجام نشده است.
محمود زاده می‌افزاید: هرچند در برنامه پنجم توسعه، بحث آمایش سرزمین مجدداً مطرح و این برنامه توسعه‌ای از سال ۱۳۸۹ آغاز و با تمدید یکساله تا انتهای سال ۱۳۹۴ اجرایی شد اما باز هم این مبحث به‌صورت جدی مورد توجه دست‌اندرکاران نظام اجرایی کشور قرار نگرفت.
رییس انجمن آمایش سرزمین ایران تأکیدکرد: در هیچ پروژه‌ای ضوابط و پیوست‌های آمایش سرزمینی رعایت نمی‌شود.
وی معتقد است: برای شکل‌گیری نگاه آینده‌پژوهانه در کشور بایستی برنامه آمایش سرزمینی و شکل‌گیری تفکر آن را از مدارس شروع و پایه‌ریزی کرد تا در پی یک فرایند بلند مدت، مدیران آموخته باشند که قبل از اجرای هرگونه طرح در یک منطقه، پیوست آمایش سرزمینی آن پروژه را تهیه و مطالعه کنند.
این استاد دانشگاه در توضیح تفاوت بین برنامه‌ریزی و آینده‌پژوهی می‌گوید: در نظام برنامه‌ریزی از حال به آینده می‌روید، افق آن معمولاً ۵ساله است، به صورت نقطه‌زنی عمل می‌شود و به‌دنبال یک هدف خاص هستیم اما در نظام آینده‌پژوهی با روش پس‌نگری از آینده مطلوب بر می‌گردیم و وضع موجود را اصلاح می‌کنیم و افق آن حداقل ۵۰ ساله است.
رییس انجمن آمایش سرزمین ایران در ادامه، بزرگ‌ترین چالش موجود در بحث آمایش سرزمین را عدم توجه لازم به مباحث این طرح و مهاجرت افراد به شهر‌ها می‌داند.
محمودزاده می‌افزاید: عواقب این کار کمبود آب در مناطق مختلف، مهاجرت و حاشیه‌نشینی شهر‌ها و خالی شدن نوار مرزی شرقی و جنوب و جنوبی شرق کشور از سکنه است، به‌طوری که بسیاری از مناطق دارای پتانسیل در کشور خالی از سکنه است.
رییس انجمن آمایش سرزمین ایران با اشاره به این‌که، ایران در یک منطقه خشک و نیمه خشک واقع است، تأکیدکرد: به‌طور حتم مدیریت منابع آبی کشور و توجه به آمایش سرزمین و منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی با تأکید بر این که از بیش از ۷۵ درصد مساحت کشور به صورت صحیح و مناسب استفاده نمی‌شود، افزود: لذا هنگامی که از کمبود آب صحبت می‌شود مرتب گفته می‌شود که بایستی آب را از جنوب یا شمال به فلان منطقه کشور منتقل کنیم، این درحالی است که بایستی انتقال جمعیت به سمت آب صورت گیرد، این‌که بخش عمده‌ای از سواحل خلیج‌فارس که به آب دسترسی دارد خالی از سکنه است بسیار تعجب‌آور است.
محمودزاده همچنین می‌گوید: ما به‌عنوان انجمن آمایش سرزمین ۴ وظیفه مهم فرهنگسازی، ارتقای سواد عمومی افراد، آموزش و همچنین انجام مطالعات آمایش سرزمین را عهده‌دار هستیم.
وی می‌گوید: ما مرتب از مسؤولان می‌خواهیم که قبل از انجام هرگونه پروژه کلان و ملی و حتی منطقه‌ای در کشور کار مطالعات و تهیه پیوست آمایش سرزمین را برای پروژه‌های مربوطه پیگیری کنند.
محمودزاده ضمن اظهار تأسف از بی‌توجهی مسؤولان اجرایی به اهمیت موضوع آمایش سرزمین اظهار می‌کند: مسؤولان هرکاری دلشان بخواهد انجام می‌دهند و توقع دارند که ما نیز در گزارش‌ها و مطالعات و دیدگاه‌های خودمان طرح‌های اشتباه آنان را تأیید کنیم.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.