مدیریت بحران آب با روش‌های باستانی

مدیریت بحران آب با روش‌های باستانی تیمی از مهندسان و باستان‌شناسان اردنی با احیا و بازسازی مدل‌های مبتنی بر مدیریت و ذخیره‌سازی آب در دوران باستان موفق شدند تا بخشی از آب مورد نیاز یکی از شهرهای این کشور را تأمین کنند. در این پروژه از کانال‌ها و مخازن باستانی استفاده شد. به گزارش سیناپرس، […]

مدیریت بحران آب با روش‌های باستانی

تیمی از مهندسان و باستان‌شناسان اردنی با احیا و بازسازی مدل‌های مبتنی بر مدیریت و ذخیره‌سازی آب در دوران باستان موفق شدند تا بخشی از آب مورد نیاز یکی از شهرهای این کشور را تأمین کنند. در این پروژه از کانال‌ها و مخازن باستانی استفاده شد.

به گزارش سیناپرس، براساس گزارشی که در وبسایت nature منتشر شده است؛ خشکسالی در خاورمیانه به عنوان تهدیدی جدی برای مردم این منطقه به شمار رفته و مردم این سرزمین با بحران آب روبه‌رو خواهند شد. برای نمونه طی قرن‌ها سرزمینی که امروزه اردن نامیده می‌شود در زمره خشک‌‌ترین مناطق جهان قرار داشت. امروزه این کشور بیش از هر زمان دیگر در بحران خشکی و بی‌آبی قرار دارد و چاه‌ها و منابع آبی آن در حال خشک شدن هستند. منابع آب‌های زیرزمینی خاورمیانه روز به روز کاهش یافته و آب ارزشمند و حیاتی از لوله‌های قدیمی و کهنه نشت می‌کنند.

در این سیستم باستانی آب‌های ناشی از نزولات جوی در زمستان و آب‌های جاری شده از کوهستان‌های سوریه در ۱۰ کیلومتری شمال شهر، از طریق کانال‌هایی ساخته شده از سنگ بازالت به مخازن سنگی منتقل شده و در تابستان مصرف می‌شوند. مردم این منطقه به مدت ۸۰۰ سال از این سیستم در دوران روم باستان، بیزانس و قرون اسلامی استفاده کرده و به آب دسترسی داشته‌اند.

 از سوی دیگر موارد مختلف دیگری مانند هجوم پناهجویان و افزایش جمعیت کشور‌های این منطقه موجب تشدید بحران شده و برای مثال جمعیت کشور اردن از ۵ میلون و ۹۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۶ به ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۶ افزایش یافته است که این مسأله نیز به نوبه خود مدیریت منابع آب را با بحران رو‌به‌رو کرده است. علاوه بر موارد فوق، میزان سهم هر فرد از آب‌های این کشور خاورمیانه حدود ۱۵۰ متر مکعب گزارش شده که برابر با یک شانزدهم سهم آب سالانه هر فرد در ایالات متحده آمریکا است.

متأسفانه پژوهشگران در مطالعات خود دریافته‌اند که این شرایط بحرانی در منطقه خاورمیانه بر اثر گرمایش زمین وخیم تر شده و تغییرات آب و هوایی سبب تقلیل رفتن هر چه بیش‌تر منابع آبی در منطقه می‌شود که تنها راه‌حل پیش رو، استفاده از فناوری‌های جدید و توسعه پژوهش‌های مربوط به مدیریت بحران آب و بازیافت آن است.

ثمر تلوزی، پژوهشگر و متخصص دانشگاه اردن در این رابطه می‌گوید: «امروزه کشور اردن به دلیل ساختار ویژه زیست‌محیطی و چالش‌های اجتماعی مربوط به حوزه آب و مدیریت آن به عنوان بستری برای آزمایش‌های بین‌المللی شناخته می‌شود؛ اگر پژوهشگران موفق به ترسیم ساختاری مناسب برای بحران آب در اردن شوند، این سیستم در همه جا کاربرد خواهد داشت.»

موضوع بسیار مهمی که باید در نظر گرفت، این است که تمامی فناوری‌های فوق تنها منحصر به تکنولوژی‌های جدید نشده و حسن‌فهدالرباع، شهردار شهر‌ام‌الجمال در کشور اردن که به تازگی مجدداً در سمت خود ابقا شده است، موفق به بازسازی و احیا سیستم جمع‌آوری و توزیع آب باستانی شده است که توسط ساکنان این سرزمین در سال ۹۰ پس از میلاد ساخته شده بود. در این سیستم باستانی آب‌های ناشی از نزولات جوی در زمستان و آب‌های جاری شده از کوهستان‌های سوریه در ۱۰ کیلومتری شمال شهر، از طریق کانال‌هایی ساخته شده از سنگ بازالت به مخازن سنگی منتقل شده و در تابستان مصرف می‌شوند. مردم این منطقه به مدت ۸۰۰ سال از این سیستم در دوران روم باستان، بیزانس و قرون اسلامی استفاده کرده و به آب دسترسی داشته‌اند. این روند تا سال ۹۰۰ پس از میلاد که شهر متروکه شده و سکنه آن به مناطق دیگری کوچ کردند، ادامه‌داشت. امروزه کسانی که در اطراف خرابه‌های باستانی این تأسیسات زندگی می‌کنند تقریباً به‌طور کامل به چاه‌های عمیقی که پس از سال ۱۹۹۰ حفاری شده وابسته بوده و اعتقاد دارند آب چشمه‌ها شور بوده و بوی بدی دارد.

این پروژه موفقیت‌آمیز به سرپرستی برت دی وریس، باستان‌شناس آمریکایی ادامه یافته و پیش‌بینی می‌شود دست‌کم ۱۰ درصد از آب مورد نیاز مردم شهر از طریق این سیستم تأمین شود. وی در این رابطه اعلام کرد: «طبیعتاً اگر مردم به استفاده از آب‌های سطحی اقدام نکنند، کشاورزی از بین رفته و با خشکی بیش‌تری روبه‌رو می‌شویم.»