مغز کم‌خواب‌‌ها خودخوری می‌کند

مغز کم‌خواب‌‌ها خودخوری می‌کند براساس مطالعات جدید، کم‌خوابی مداوم باعث می‌شود مغز میزان قابل توجهی از نورون‌‌ها و اتصالات سیناپسی را حذف کند و به تشخیص محققان، خواب جایگزین نمی‌تواند آسیب‌های وارده به مغز را جبران کند. به گزارش ایرنا از پایگاه خبری نوروساینس، این مطالعه که به همت محققان دانشگاه پلی تکنیک مارچ در […]

مغز کم‌خواب‌‌ها خودخوری می‌کند

براساس مطالعات جدید، کم‌خوابی مداوم باعث می‌شود مغز میزان قابل توجهی از نورون‌‌ها و اتصالات سیناپسی را حذف کند و به تشخیص محققان، خواب جایگزین نمی‌تواند آسیب‌های وارده به مغز را جبران کند.

به گزارش ایرنا از پایگاه خبری نوروساینس، این مطالعه که به همت محققان دانشگاه پلی تکنیک مارچ در ایتالیا صورت گرفته نشان می‌دهد این باور که کم‌خوابی‌های طول هفته را می‌توان با پرخوابی تعطیلات آخر هفته جبران کرد کاملاً غلط است و خواب جایگزین هرگز نمی‌تواند آسیب‌های وارد شده به مغز را جبران کند.

محققان تحقیقات گسترده‌ای را در مورد تأثیر کم‌خوابی، بی‌خوابی و خواب بی‌کیفیت بر مغز پستانداران از سال‌ها پیش آغاز کرده‌اند. این مطالعه حیوانی نشان می‌دهد سلول‌های عصبی مغز به‌طور مداوم توسط دو نوع سلول گلیال و سلول‌های پشتیبان بازسازی می‌شوند و نیروی دوباره می‌گیرند. سلول‌های میکروگلیال با استفاده از فرآیندی به نام بیگانه‌خواری یا فاگوسیتوز، سلول‌های قدیمی و فرسوده را حذف می‌کنند. سلول‌های پشتیبان که آستروسیت نام دارند، اتصالات سیناپسی غیرضروری را حذف می‌کنند تا مغز امکان برقراری اتصالات جدید را داشته باشد.

این دو فرآیند جزو عملکردهای ضروری مغز هستند و هنگامی که ما خواب هستیم صورت می‌گیرند. مطالعات جدید نشان می‌دهد همین فرایند در صورت کم‌خوابی نیز رخ می‌دهد؛ با این تفاوت که دیگر نه تنها سبب بازسازی و پاک‌سازی مغز نمی‌شود؛ بلکه نورون‌‌ها و اتصالات ضروری را از بین می‌برد.

این اولین بار است که تأثیر کم‌خوابی بر حذف اتصالات سیناپسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. علاوه بر این موارد، کم‌خوابی اثرات زیانبار و جبران‌ناپذیر دیگری نیز بر مغز دارد.

چندی پیش مطالعات محققان دانشگاه بیلور آمریکا نشان داد که خواب کافی و با کیفیت در دوران جوانی و میانسالی، مهم‌ترین عامل تقویت حافظه در پیری است و افرادی که در دوران جوانی و میانسالی، خواب کافی و با کیفیتی را تجربه می‌کنند، در دوران پیری از حافظه بهتری برخوردارند و عملکرد شناختی این افراد نسبت به هم سن و سالانشان به مراتب بیش‌تر است.

مطالعات دیگری نشان می‌دهد سیستم پاکسازی مغز که مهم‌ترین وظیفه آن خارج کردن مواد زائد از این بافت حیاتی است، در زمان خواب بیش‌ترین میزان فعالیت را دارد.

علاوه بر این، خواب باعث افزایش تعداد سلول‌های عصبی و احیای سلول‌های قلبی می‌شود. یکی دیگر از مهم‌ترین فواید خواب کافی و با کیفیت، تأثیر آن بر سلامت قلب و عروق است.

به‌طورکلی خواب بر تک‌تک فعالیت‌های بدن تأثیرگذار است و باید تمام موانع اختلال خواب و کم‌خوابی بررسی و حذف شوند.

علاوه بر موارد ذکر شده، احساس خستگی و خواب‌آلودگی در تمام روز، عدم تمرکز، تمایل به مصرف تنقلات مضر، استرس، کاهش جنب و جوش و فعالیت‌های روزانه، یبوست، کاهش کارآیی ذهنی و جسمی و تند شدن خلق و خو از مهم‌ترین عوارض کم‌خوابی و اختلال خواب هستند. حالا سؤال این است که چگونه می‌توان بر اختلال خواب غلبه کرد.

پرهیز از وعده سنگین شام، کاهش مصرف کافئین، حذف تجهیزات کامپیوتری مانند تلفن هوشمند و تبلت از اتاق خواب، دوش آب ولرم قبل از خواب، تاریک کردن کامل اتاق خواب، استفاده از رختخواب و لباس خواب کاملاً پنبه‌ای، تنظیم دمای اتاق، پرهیز از خوب طولانی در روز، تعیین زمان خواب مشخص، پرهیز از مصرف قرص خواب، پرهیز از دخانیات و الکل، فعالیت بدنی در طول روز، استفاده از رایحه گیاهان آرامش‌‌بخشی چون اسطوخودوس در اتاق خواب، مصرف غذای سالم، استفاده از تشک مناسب، تمیز نگه داشتن اتاق خواب، نفس عمیق و گوش دادن به موسیقی ملایم از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با اختلال خواب هستند.