بورس کالا، بستر قدرت نمایی صادرات شرکت‌های فولادی

بورس کالا، بستر قدرت نمایی صادرات شرکت‌های فولادی

مسعود طاهری- بورس کالا بهترین مکان برای عرضه شفاف محصولات است و همین وضعیت باعث شده تا بسیاری از شرکت‌های بزرگ کشور در این بورس به عرضه و فروش محصولات خود اقدام کنند.

شاید کم‌تر کسی فکر می‌کرد که با راه‌اندازی بورس کالا، این بازار بتواند با سرعتی خیره‌کننده دل تولیدکنندگان را برباید اما حالا این بازار، به بازاری برای قدرت‌نمایی شرکت‌های بزرگ تبدیل شده است. شرکت‌هایی که با عرضه محصولات خود در این بورس آن هم در مقیاس بسیار بالا، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کنند. در واقع شرکت‌های تولیدی با عرضه گسترده محصولات و همچنین تنوع آن، به نوعی قدرت خود را در بازار به رخ رقیبانشان می‌کشند.

یکی از محصولاتی که در بورس کالا باعث خیره شدن چشم‌ها می‌شود، فولاد است. محصولی که بسیاری از کارخانجات کشور آن را تولید و صادر می‌کنند.

ایران چهاردهمین فولاد ساز جهان محسوب می‌شود که برای ۱۰ سال آینده (افق چشم انداز ۱۴۰۴) دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد خام را هدف‌گذاری کرده است که از این رقم حدود ۱۵ میلیون تن باید راهی بازارهای صادراتی شود. وزارت صمت نیز از صادرات میلیون‌ها تن فولاد خبر داده است.

معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در هفته‌ای که گذشت، برنامه صادرات صنعت فولاد کشور را در سال جاری ۶ میلیون تن اعلام کرد.

جعفر سرقینی گفت که امسال ۲۰ میلیون تن و سال آینده ۱۱ میلیون تن ظرفیت جدید به مجموع ظرفیت تولید در زنجیره فولاد کشور اضافه می‌شود. سال قبل هم ۲۳ میلیون تن ظرفیت‌سازی شد. با این کار جلوی خام‌فروشی سنگ آهن گرفته می‌شود. تولید فولاد خام کشور در ۳ ماهه امسال با ۹ درصد رشد به ۴٫۷ میلیون تن رسید. برنامه تولید فولاد در سال جاری ۹ میلیون تن است. ضمن این‌که برنامه صادرات فولاد امسال نیز ۶ میلیون تن است.

میزان صادرات فولادسازان در ۴ ماه ابتدایی بار دیگر تقاضا را به این گروه سرازیر کرد و منجر به رشد قیمتی در فولاد مبارکه به عنوان بهترین صادر کننده گروه شد.

همچنین شاخص تورم مصرف‌کننده چین (Cpi) اعلام شد و عدد اعلامی آن، ۰٫۱ درصد از پیش‌بینی ۱٫۹ درصدی کم‌تر بود و این خبر به معنای تداوم سیاست انبساطی بانک مرکزی این کشور بود که خبر خوبی برای صنایع این کشور و تولیدکنندگان زنجیره تولید فلزات، خصوصاً فولاد محسوب می‌شود و همین اتفاق موجب رشد قیمتی فولاد در بازارهای جهانی نیز شد.

از سوی دیگر هم وضعیت تولیدکنندگان بخش خصوصی فولاد نیز تأمل انگیز است.

در همین ارتباط، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد: عملکرد فولادسازان بخش خصوصی در نخستین ماه امسال در مقایسه با عملکرد ماه مشابه سال گذشته رشد ۱۴٫۵ درصدی ثبت کرد و این در حالی است که فولادسازان جهان با توجه به شرایط بازار‌ها تولید خود را کاهش داده‌اند.

 جدول آماری عملکرد بخش خصوصی در فروردین ماه ۱۳۹۵ نشان می‌دهد، مجموع کل تولیدات فولادی کشور در این ماه ۴۹۱ هزار و ۹۰۰ تن بود، درحالی که تولیدکنندگان این بخش در ماه مشابه پارسال ۴۲۹ هزار و ۵۰۰ تن تولید کردند، که امسال افزایش ۶۲ هزار و ۴۰۰تنی نشان می‌دهد.

همچنین حجم شمش فولادی تولید شده توسط بخش خصوصی در فروردین ماه امسال به ۳۰۰ هزار و ۷۰۰ تن رسید، که در مقایسه با عملکرد ماه مشابه در سال ۱۳۹۴ رشد ۷۸٫۵ درصدی را ثبت کرد. مجموع تولیدات فولادی بخش خصوصی در فروردین سال گذشته ۱۶۸ هزار و ۴۰۰ تن بود.

آمارهای عملکرد بخش یاد شده در زمینه تیرآهن، میلگرد و ورق فولادی در فروردین ماه امسال به ترتیب ۱۷ هزار و ۴۰۰ تن، ۳۴۴ هزار و ۷۰۰ تن و ۱۰۵ هزار و ۶۰۰ تن ثبت شد که در مقایسه با عملکرد پارسال در ماه مشابه که ارقام ۳۳هزار و ۹۰۰ تن، ۲۴۹ هزار و ۶۰۰ تن و ۱۰۳ هزار تن بود به ترتیب افت ۴۸٫۶ درصدی، رشد ۳۸٫۱ درصدی و افزایش ۲٫۵ درصدی را نشان می‌دهد.

همچنین حجم سایر تولیدات فولادی (نبشی، سپری، ناودانی، تسمه و …) در فروردین امسال توسط بخش خصوصی به رقم ۲۴ هزار و ۲۰۰ تن رسید که نسبت به عملکرد ماه مشابه در پارسال افت ۴۳٫۷ درصدی داشت. در فروردین ۱۳۹۴ حجم تولیدات فولادی مزبور در بخش خصوصی ۴۳ هزار تن بود.

آمار‌ها نشان می‌دهد میزان تولید فولاد خام ایران (دولتی و بخش خصوصی) از ابتدای ژانویه (۱۲دی۱۳۹۴) تا پایان فوریه(۱۰ اسفند) سال ۲۰۱۶ میلادی به ۵٫۵ میلیون تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱٫۵ درصد افزایش داشته است.

همچنین ایران (بخش دولتی و خصوصی) در ماه آوریل ۲۰۱۶ (۱۳ فروردین تا ۱۱ اردیبهشت جاری) ۱٫۵ میلیون تن فولاد خام تولید کرد که نسبت به رقم مدت مشابه سال قبل، با رشد ۷٫۸ درصدی همراه شد.

اما این تمام ماجرای فولاد نیست و فولاد‌سازان با مشکلاتی مانند حمل و نقل نیز همواره دست و پنجه نرم می‌کنند.

درحال‌حاضر بیش‌تر حمل‌ونقل فولاد و محصولات فولادی کشور از طریق خطوط جاده‌ای انجام می‌شود. آن‌طور که کارشناسان اذعان می‌کنند، اقتصادی‌‌ترین خطوط حمل‌ونقل زمینی در جهان، خطوط ریلی است این درحالی است که در کشور ما خطوط ریلی متناسب با نیاز حمل‌ونقل توسعه نیافته و جابه‌جایی کالا از این طریق هزینه حمل‌ونقل را به میزان زیادی افزایش می‌دهد.

حال با در نظر داشتن این موضوع که در افق ۱۴۰۴ نیز تولید ۵۵میلیون تنی فولاد در نظر گرفته شده و به منظور افزایش میزان تولید توسعه حمل‌ونقل در کشورمان اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند زیرا به موازات افزایش تولید باید شرایط لازم نیز برای حمل این محصولات فراهم شود.

بی‌تردید بیش‌ترین تولید صنعتی در جهان به تولید فولاد اختصاص دارد به گونه‌ای که تولید بیش از ۱۶۰۰میلیون تن فولاد در جهان در سال ۲۰۱۵م گواهی بر این مدعاست، فولاد از یک سو به صورت کالای میانی از جمله محصولات تخت و طولی فولادی و از سوی دیگر به صورت کالاهای ساخته شده نهایی ازجمله تجهیزات، خودرو و صد‌ها کالای ساخته شده دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که حمل‌ونقل بین‌المللی کالا در جهان از طریق ناوگان دریایی انجام می‌شود که این امر درباره حمل‌ونقل فولاد نیز صادق است اما اقتصادی‌‌ترین خطوط حمل‌ونقل زمینی در جهان را خطوط ریلی تشکیل می‌دهد به گونه‌ای که با طی مسافت ۵۰۰٫۱۲میلیون کیلومتر، حدود ۵٫۱۸میلیون تن کیلومتر کالا در خطوط ریلی جهان در سال ۲۰۱۴ جابه‌جا شده در نتیجه به ازای طی یک مسافت واحد، متوسط حمل بار معادل ۱۵۰۰ تن کیلومتر بوده که نشان از وسعت خطوط ریلی و جابه‌جایی کالا از طریق آن است در این بین ایران با جابه‌جایی ۵٫۶۶هزارمیلیون تن کیلومتر کالا با طی مسافت ۶۱میلیون کیلومتر، متوسط حمل بار ۱۱۰۰ تن کیلومتر دارا بوده است.

در کشور ما خطوط ریلی متناسب با نیاز حمل‌ونقل توسعه نیافته است و مواردی از قبیل نبود خطوط ریلی کافی، نبود پراکندگی در سراسر کشور و متصل نبودن به مبادی ورودی و خروجی کالا و در نتیجه نیاز دوباره به حمل شهری کالا تا مقصد نهایی از طریق کامیون هزینه حمل کالا از طریق خطوط ریلی را افزایش داده به گونه‌ای که در حال‌حاضر هزینه حمل بار از طریق خطوط ریلی بیش‌تر از حمل جاده‌ای است.

با تمام این تفاسیر بورس کالا همچنان بهترین مسیر برای عرضه فولاد است و مزیت‌هایی دارد که باعث شده تا تولیدکنندگان این محصول از بورس کالا به عنوان مهم‌ترین جایگاه عرضه محصولاتشان استفاده کنند.

علاوه بر بحث معافیت مالیاتی، بورس کالا در جهت راه‌اندازی بازارهای نوین مالی به منظور سهولت معاملات، پوشش ریسک و تأمین مالی در حرکت است تا رفته‌رفته به بازاری کاملاً جذاب برای تولیدکنندگان تبدیل شود.

همچنین از مهم‌ترین روش‎های تأمین مالی و پوشش ریسک صنعت فولاد در بورس کالا شامل قراردادهای سلف، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، صندوق‎های کالایی و ابزارهای مشتقه است. به‌طوری‌که علاوه بر قراردادهای سلف عادی در بورس کالا که موجب تأمین مالی صنعت فولاد با کم‎‌ترین هزینه و در کوتاه‎‌ترین زمان ممکن می‌شود، قراردادهای سلف موازی استاندارد و گواهی سپرده نیز از ابزارهای نوین مالی است.

 

حال باید منتظر ماند و دید که آیا بستری که بورس کالا برای محصولات فولادی فراهم کرده می‌تواند تا دروازه‌های غرب، راه بگشاید یا خیر.